yavirodhino yath

79. Pariccattabhavopi tva-mupantabhavo asi;
acintyaguasrya, namo te munipugava.
79. Pariccatteccdi. Munipugava munna uttama pariccatto visaho bhavo sugatiduggatisakhto yenti pariccattabhavopi tva upanto nto pavattito bhavo vuhi yenti upantabhavo asi. Tasm kra acintyaguasrya te namo atthti seso. disa na yaviruddhamevavidhatt munipugavassa.
79. Pariccatteccdi. Munipugava muniseha tva pariccattabhavopi apantasugatiduggatibhavopi upantabhavo lokassnta-abhivuddhiko asi bhavasi, acintyaguasrya tato eva cintvisaytikkantasraguassa te tuyha namo atthti sabbkrato bhavassa pariccattatt attani avijjamna sugatibhava lokassa detti eta ygata na hotti paibhti, tathpi ca sabbana pavatti disyevti yavirodho nirkato. Acinty guasr yasminti viggaho.

gamavirodhino yath

80. Nevlapati kenpi, vacviattito yati;
sampajnamusvd, phuseyypattidukkaa.
80. Neveti-di. Yatti bhikkhu kenpi saha nevlapati na vadatyeva, tathpi vacviattito copanavcsakhtena vacviattihetun pavattito sampajnantassa musvdato kra pattidukkaa sampajnamusvdassa hotti vuttadukkapatti phuseyya pajjatti. Ettha anlapato vacviattiy katha musvdoti abhidhammpannavirodho natthi, aparavacanatthe tvdiso virujjhatti.
80. Neviccdi. Yati samao kenpi kenaci saddhi nevlapati no bhsati, tathpi vacviattito copanavcsakhtaviattikra pavattanato sampajnamusvd sampajnantassa musbhaanato pattidukkaa dukkapatti phuseyya pajjeyyti. Ettha anlapantassa vacviattito musvdo katha sambhavatti abhidhammpannavirodho, santi patti nvikareyya, sampajnamusvdassa hotti nidnuddese niddihavacdvre akiriyasamuhn dukkapatti hotti gamavirodho nirkato. Musbhaana vin patti katha bhavatti? Yath kle avassamnameghato sajtadubbhikkha meghakata dubbhikkhanti vattabba hoti, eva kathetabbakle akathanato sajt vacdvre akiriyasamuhn dukkapattipi tato sajtti vattabb hoti. Sampajnantassa musvdoti ca, pattiyeva dukkaanti ca vkya.

Neyyassa yath

81. Marcicandanlepa-lbh stamarcino [sitamarcino (s.)];
im sabbpi dhaval, dis rocanti nibbhara.
81. Marctydi. Stamarcino candassa marciyo ddhitiyo eva candana, tassa lepo upadeho, tassa lbhena im sabbpi dis nibbharamatisaya dhaval set rocantti natthettha neyyat marciy saddopttatthya tu.
81. Marciccdi. Stamarcino candassa marcicandanlepalbh marcisakhtacandanlepassa pailbhato im sabbpi dis nibbharamatisaya dhaval set rocanti dibbantti. Disna dhavalakraassa marcicandanlepalbh stamarcinoti vuttatt neyyadoso na patihti, candanamiva candana, marciyoyeva candanamiti ca, tassa lepoti ca, tassa lbhoti ca viggaho.

Yath v

81. Manonurajano mra-gansigravibbhamo;
jinensamanuto, mrassa hadaynalo.
82. Manoccdi. Mana passantnamanussarantnaca citta anurajetti manonurajano, mraganna sigrakato vibbhamo vilso jinena asamanuto abbhupagato mrassa vasavattino hadaynalo hadayaggi jto. Soko cettha analatthe niruppito tassa tdisatthnativattanato, kraantupacrenti. Ettha yajjapi mraganparjayo na saddopttattho, tathpi sigravibbhamo mrassa hadayaggti vutte smatthiy mraganparjayo gamyate, tathvidhassa mrasokassa mraganparjaybyabhicrato. Nevedisassa neyyat, vakavuttdis guoyeva bandhassa.
82. Vattabbassa yopttatt neyyadosaparihratthamudharati manoccdi. Manonurajano dassanasavannussaraa karontna janna cittamattani anurajanto mragansigravibbhamo mravadhna ratikhetubhtakmapatthansakhtasigrena katall jinena jitapacamrena satthun asamanuto anabbhupagato asampaicchito mrassa vasavattino hadaynalo hadayaggi ahosti. Analattena kappitakriyabhto soko mragansigravibbhamasakhtakraena saddhi abhedakappanya [analattakappanya (ka.)] guo semha, tipusa jaroti-dsu viya tulydhikaraabhvena vutto hoti. Ettha kicpi mraganna parjayavcako saddo natthi, tathpi sigravibbhamo mrassa hadaynaloti vutte mraganparjaya vin tdisasokuppattikraassa anadhigatatt aathnupapattilakkhaasmatthiyena tsa parjayo paksito hotti disavakavuttiy bandhaguatt neyyadoso nirkato hotti. Mano anurajetti ca, mraganna sigroti ca, tena kato vibbhamoti ca vkya.

Visesanpekkhassa yath

83. Apaytpardhampi, aya ver jana jano;
kodhapalabhtena, bhiyyo passati cakkhun.
83. Apayteccdi. Aya ver jano apaytpardhampi jananti sambandho. Apayto apagato apardho yassa ta, kodhena palabhtena setarattena. Imin visesanpekkhadoso parihao.
83. Apayticcdi. Aya ver jano apaytpardhampi apagatpardhampi jana kodhapalabhtena kodhena bhtasetalohitavaayuttena cakkhun bhiyyo yebhuyyena passatti. Passatti vacanassa vijjamnattepi cakkhunti visesyavacana kodhapalabhtenti visesanassa labbhamnatt stthaka hotti visesanpekkhadoso nirkatoti. Apayto apagato apardho asmti ca, kodhena palabhtanti ca viggaho.

Hnatthassa yath

84. Appaknampi ppna,
pabhva nsaye budho;
api nippabhatnta-
khajjoto hoti bhum.
84. Appaknamiccdi. Budho paitaposo appakna ppnampi kimutamadhikna pabhva nubhva nsaye appavatti ppeyya. Ta atthantaranysena sdheti. Bhum sriyo nippabhata nto khajjoto yena tathvidho api hoti. Mandappabho ayanti jotirigaampi nopekkhati cakkavakuharnucaritamahnubhvopti. Ettha aptydin vacobhagiy hnatthadoso parihao.
84. Appakniccdi. Budho paav appaknampi atimandnampi ppna akusalna pabhva vipkadnasmatthiyasakhtnubhva nsaye ahosikammatpdanena nseyya, bahna ppna vattabbameva natthi. Tamatthamatthantaranyslakrena samattheti apiccdi. Bhum sriyo nippabhatntakhajjoto api nippabhatampditajotirigaehi samanngatopi hotti. Hnapabhvo hoti khajjopanake pahya attano loka karonto na hotti adhippyo. Ettha api nippabhaticcdivacanavilsavasena hnapakkha gahetvpi sriya-udrattasseva positatt nippabhatntakhajjototi visesanapada hnatthadosa na nissayati. Natthi pabh yesanti ca, tesa bhvoti ca, ta nt khajjot yeneti ca viggaho.

Anatthassa yath

85. Na pdapraatthya, pada yojeyya katthaci;
yath vande munindassa, pdapakeruha vara.
85. Na pdeccdi. Ettha vandeiccdo heh viya pdapraassa kassaci abhvena anatthbhvo.
85. Na pdiccdi. Pdapraatthya gthpdna praasakhtapayojanatthya pada nmdika katthaci na yojeyya viti, yath niratthakapadyojane udharaameva munindassa vara pdapakeruha vandeti. Heh duhodharae viya pdapraattha kassaci padassa ayojitatt stthakapadehi niratthakadoso nirkatoti. Mudunimmalasobhdisdhraaguayogato pakeruhasadisa upacrato pakeruha nma. Pdameva pakeruhanti viggaho. Visesanavisesyapadadosaparihro.
86. Bhayakodhapasasdi-
viseso tdiso yadi;
vattu kmyate doso,
na tatthekatthatkato
.
86. Bhayeccdi. Bhayaca cittutrso kodho ca doso pasas ca thuti, t di yassa turitdino so tdiso viseso yadi vattu kmyate icchyate, tattha tasmi bhaydivisese visaye ekatthatya ekatthabhvena kato doso natthi.
86. Idni vkyadosaparihratthamrabhati bhayakodheccdi. Bhayakodhapasasdi cittutrsapaighathuti-dhi samanngato tdiso viseso vattu yadi kmyate ce vihi icchyate, tattha bhayakodhdike visese ekatthatkato ekatthabhvena kato doso vkyadoso na bhavati. Bhaydivisese vattumicchite pubbuccritapadassa punuccrae ekatthadoso na hotti adhippyo. Bhayaca kodho ca pasas cti ca, t di yassa turitakothala-accharhsasokapasdasakhtassa atthavisesasseti ca viggaho. Tagguasavia-aapadatthasamsatt bhaydsu kathitamapi gahetv punappuna kathanamavirodha. Eko attho yesa paddna te ekatth, tesa bhvo ekatthat, tya katoti viggaho.

Yath

87. Sappo sappo aya handa, nivattatu bhava tato;
yadi jvitukmosi, katha tamupasappasi.
87. Yathetyudharati sappoiccdi. Aya sappo sappoti bhayenmeita handti khede tato tamh hn, sappato v bhava bhavanto nivattatu gatamaggbhimukho vattatu. Ta hna, sappa v. Natthettha ekatthatdoso bhayenmeitappayogato.
87. Sappoccdi. Handa naho vata, aya sappo sappo bhava tato hnato, sappato v nivattatu vattatu yadi jvitukmo asi, ta hna, sappa v kathamupasappasi kathamupagacchasti. Bhaye meitavacanatt ekatthatdoso natthi, jvitukmosti ettha bindulopo.

Padadosaparihravaan nihit.