Vkyadosaniddesavaan

40. Saddato atthato vutta, yattha bhiyyopi vuccati;
tamekattha yathbhti, vridovrido aya.
40. Saddatoiccdi. Saddato vcakena tasmiyevatthe tasseva saddassa puna payogato atthato abhidheyyena pubbapaipdikasseva vatthussvisesena puna paipdanato vutta payutta ya padattharpa yattha yasmi vkye bhiyyopi vuccati punapi payujjate, tamekatthanti anuvaditv yatheccdin vidhyate. Vri dadtti vrido. Aya vrido megho bhti dippatti. Jaladnamattpekkhya ida saddato ekattha.
40. Idni uddihakkamena vkyadosa niddisati saddatoccdin. Saddato vcakena atthato abhidheyyena vutta payutta ya padattharpa yattha yasmi vkye bhiyyopi punapi vuccati yujjate, ta vkya ekattha nma doso. Udharaa yathiccdi. Vrido jaladyako aya vrido megho bhti dippati. Sampattisdhaka jaladyakoccdivisesana vin jaladnamattassa vuttatt saddato ekattha nma hoti.

Yath ca

41. Titthiyakurabjni, jaha dihigatniha;
pasdeti pasanne so, mahmuni mahjane.
41. Titthiyasakhtna akurna bjni uppattihetubhtni dihigatni dvsahi dihiyo jaha jahanto drkaronto so mahmuni sammsambuddho iha loke attani pasanne pasdabahule mahjane pasdetti aparamudharaa. Pasdasakhtassa atthassa pasanne pasdetti vuttatt idamatthato ekattha.
41. Titthiyiccdi. So mahmuni titthiyakurabjni titthiyasakhtna akurna uppattikraabhtni dihigatni sassatdibhedabhinn dvsahidihiyo jaha jahanto apanento iha loke pasanne attani pasanne mahjane pasdeti. Pasannasaddena vuttappasdasakhtassa atthassa pasdetti kriypadenapi vuttatt sadde bhinnepi atthato ekanti atthato ekatthassudharaa. Titthiy eva akurni, tesa bjni, dihsu gatni, dihiyo eva gatnti v viggaho.
42. raddhakkamavicched, bhaggarti bhave yath;
kpi pa, kopi guo, pakatpi aho tava.
42. raddho vattumupakkamanto, kamo vacanapaipi. Tassa vicchedo bhago, tato. Yatheti-din udharati. Avuttassapi pasdavas ajjhhroti. Mahmuni tava te pa kpi stisayatt aniddhrita sabhvavises kciyeva, aho pavattamnyapi vasabhvassniddhritatt acchariyanti attho. Ettha kpi kopti sabbanmapadakkamassa pakatti ettha vicchinnatt bhaggarti.
42. raddhakkamiccdi. raddhakkamavicched vatthumraddhapadakkamassa vicchedahetu bhaggarti bhave bhaggartivkyadoso bhavati. Udharati yathiccdi. Mahmuni tava tuyha pa stisayabht pa kpi vacanavisaytikkantatt kpiyeva. Guo slasamdhi-di-anaasdhraaguasamho kopi pamapariggahassa kenaci lesenapi kattumasakkueyyatt kopiyeva. Pakatpi acinteyyabht pakatpi evameva aho vijjamnnayeva padna sabhvvabodhassa dukkarat acchariy. Kpi kopti padakkamassa pakatti ettha suatt rtibhago. raddhoyeva kamo, tassa vicchedo, bhagg rti assa, ettha vti viggaho.
43. Padna dubbinikkhep, bymoho yattha jyati;
ta bykianti vieyya, tadudharaa yath.
43. Padnamiccdi. Yattha yasmi vkye padna sydyantkhytikna dubbinikkhep duhapanato bymoho samuhat jyati uppajjati, ta vkya bykianti vieyya tabba. Tassa bykiassa udharaa lakkhiya yatheti dasseti. Yath ida, tath aampti attho.
43. Padniccdi. Padna sydyantatydyantapadna dubbinikkhep duhapanato yattha vkye bymoho samoho jyati, ta bykiadosoti vieyya. Tadudharaa tassa bykiadosassa lakkhiya yath imin vakkhamnanayena.
44. Bahugue paamati, dujjanna pyaya jano;
hita pamudito nicca, sugata samanussara.
44. Bahu-anantatt bahubhte gue sldike samanussara sammadeva uhya samuhya anussaranto guavisayasati paccupahpento teneva kraena pamudito hahapahaho aya jano sabbopi loko dujjanna sujanetarnampi devadattdna nicca kla hita sugata sammsambuddha paamati namassatti aya attho kavivacito. Tattha bahugue paamattydi byavahitapadappayog moho jyatti bykia.
44. Bahugueccdi. Bahugue anantatt bahubhte slasamdhi-digue samanussara visesato anussaranto pamudito tatoyeva pahaho aya jano sattanikyo dujjannampi asappurisnampi nicca satata hita mittabhta sugata sabbau paamati vandati. Ettha padna ahnapayogato bykiatta padatthnusreneva gamyate.
45. Visihavacanpeta, gmmatyabhimata yath;
kae kmayamna ma, na kmayasi ki nvida.
45. Visihassa kassaci atthassa vacanato kathanato apeta pariccatta. Kaeitymantana. Aha ta icchmi, tdisa ma tva kasm nicchasi, ida ki nu iti gmikajanavacanatt kaiccdika gmma.
45. Visiheccdi. Visihavacanpeta piyabhtena uttivisesena visesitabbassa kathanato parihna vkya gmmadosanti kavhi abhimata. Udharati yathiccdi. Kae he kae kmayamna ma tuva icchayamna ma na kmayasi tva na icchasi, ida ki nu. dise icchvighte vuccamne eva
Ycan mady tava kraya,
dine dine nipphalata upeti;
dakkho sad mninimnabhage,
sa manmathonyatra gato mato nuiti viya.
Piyatthassa kathanbhvato kaetydika vacana milakkhukna vacanatt gmma. Ettha kasaddo dasavassikya vattatti niyamo natthi. Visihassa atthassa vacanato apetanti vkya.
46. Padasandhnato kici, duppattikara bhave;
tampi gmmatyabhimata, yath ybhavato piy.
46. Padeccdi. Padasandhnato pubbparna padna sandhivasena ya kici vkya duhu asutisubhaga pattimavabodha karotti kara bhave, tampi yathvutta gmmantyabhimata. Yathtyudharati. Bhavato y kci vanit piy hotti ekottho. Yabha methune. Yabhana ybho. So vijjate yassa so ybhav. Tassa ybhavato piyityapi bhavati.
46. Padasandhniccdi. Kici vkya padasandhnato pubbparapadna ghaanato duppattikara bhave asabbhabhtaduhatthassa paksako hoti, tampi gmmanti yathvuttagmmadosena dsitanti [duppasitanti (ka.)] sabbehi kavhi abhimata ta. Yathti udharati. Bhavato bhavantassa y kci itth piy bhavatti aya kavin icchitattho. Ybhavato methunavantassa piytipi attho. Yabha methuneti hi dhtu. Yabhana ybho, so assa atthti ybhav, tassa ybhavatoti gahite asotabbatt duppattikarat. Duhyeva patti avabodho, ta karotti viggaho.
47. Vuttesu scite hne, padacchedo bhave yati;
ya tya hna ta vutta, yatihnanti s pana.
47. Vuttesviccdi. Vuttesu chandosatthapariniddihesu anuhubhdsu scite hne etthayatti chandovicitiy paksitahne padna sydyantna chedo vicchiti vibhgo anuvdo ya yati bhaveti vidhyati. Tya yatiy hna parihna viruddha ya vkya, ta yatihnanti vutta, yamana virmo yati, s hn etthti katv. Panti visese, s yati panti sambandho.
47. Vuttesvaccdi. Vuttesu chandosatthe niddiha-anuhubhdsu scite hne ayamettha yatti paksite hne padacchedo sydyantatydyantdna padna vicchedo yati nma bhave, tya yatiy ya vkya hna abhimatahne vaavicchedena parihna, ta vkya yatihnanti yatihnadosena duhanti vihi vutta.
48. Yati sabbattha pdante, vuttahe ca visesato;
pubbparnekavaa-padamajjhepi katthaci.
48. Yaticcdi. Sabbattha pdante sabbasmi catutthasasakhtna gthpdna ante avasne ca visesato visesena ekantena vuttahe ca vuttna pdadvayasakhte ahe ca, tadavasne cti adhippyo. Siyti seso. Nanu padacchedoti vuttatt padamajjhe yati na hotevti ceti ha pubbaiccdi. Katthaci kismici hne, na sabbattha. Pubbparnekavaapadamajjhepi yatti sambandho. Pubbe ca apare ca pubbpare. Aneke va anekava. Pubbpare anekava yassa ta tath. Taca ta padaca, tassa majjhepi.
48. Idni yatimhi labbhamna sabbavisaya dasseti yaticcdin. S pana yati sabbattha pdante catutthasasakhtagthpdna ante ca visesato niyamato vuttahe ca vuttna pdadvayasakhte ahe ca, tadavasne cti adhippyo. Katthaci kismici hne pubbparnekavaapadamajjhepi pubbparabhta-anekavaasamanngatapadna majjhe ca siy. Padacchedassa yatti vuttatt padamajjhe na hotti sakpariharaattha pubbparnekavaapadamajjheti vutta. Ettha pdanto, vuttaho, padamajjhaca yatihnanti. Padamajjheyeva labbhamn yati katthaci hoti, dvakkharatyakkharapadamajjhe pana na hoti.

Tatthodharaapaccudharani yath

49. Ta name siras cm-karavaa tathgata;
sakalpi dis sica-tva soarasehiyo.
49. Udharyatti udharaa. Paipakkhamudharaa paccudharaa. Cmkarasseva suvaassa viya vao yassa ta tathgata siras nammi. Kdisa? Yo tathgato sakalpi dis sabbyeva dasa dis soarasehi cmkaravaatt rasehi suvaarasehi sicatva sicatti mae, ta tathgatanti apekkhate. Ettha pubbapdante vuttahe ca niyat yati. Cmkarasaddo cettha caturakkharo. Tattha cmiti pubbabhgo, karaiti paro. Ettha pubbparnekavaapadamajjhe yati. Sicatti ettha pana pubbparnekavaapadamajjhattbhv sicaityatra yati duhti. Ida paccudharaa.