Vindanti devagandhabb, himavantamahtale;
rasavante sare satta, na ngpi uposathti.
Aya pharus.
Himavantamahtale himlayassa matthake rasavante sodake satta sare anotattdike devagandhabb vindanti sevanti, uposath ngpi na vindanti. Ayamaparattho. Himavantamahtale candarasiyutte mahpsdatale devagandhabb kamn gandhabb rasavante madhuraguayutte satta sare vya chajjdike satta sare vindanti, ngpi ariypi uposathpi upavutthpi na vindanti nnubhavanti. Ettha dibbantti dev. Uposatho etesamatthti uposathti viggaho. Lakkhaakkamato pasiddhapacurapayogato aadatth yena kenaci lesena paccaydna jtasaddassa atthit.
Gtasadde sar dve dve, dve chajjaatra chassar;
pacavaa yath cakkhu, chabba nsik tathti.
Aya sakhyt.
Gtasadde sar dve honti, chajjaatra chajjato aatra chajja vajjetv usabho gandhro majjhimo pacamo dhevato nisdoti. Ettha yugaato dve dve chassar chasaravanto. Yath cakkhu pacavaa hoti, tath eva nsik chabba hoti, gtasadde kraakrasaradvayasabbhvato ca chajja hapetv usabhdsu sarna tividhatt ca cakkhti sarabyajanavasena pacavana sabbhvato ca nsikti channa sabbhvato ca eva vutta. Ettha vuttasakhygtdisaddasannihnato sammohakrin hoti.
Ptu vo udito rj, sirim rattamaalo;
sakantigahanakkhatta-saghayutto sulakkhaoti.
Aya pakappit.
Sirim sirimanto rattamaalo anurattajanapadamaalo, anuratta-amaccamaalo v sakantigahanakkhattasaghayutto sakassa attano ante sampe gahanehi aviraehi khattasaghehi khattiyasamhehi yutto sayutto sulakkhao pasatthapurisalakkhao udito pasiddho rj narindo vo tumhe ptu rakkhatti aya anadhippetattho. Sirim lakkhiy vsahnattti vuttatt sirimanto rattamaalo uggamane rattamaalo sakantigahanakkhattasaghayutto kantisahitehi gahanakkhattatragaehi yutto sulakkhao suhu sasalakkhao udito uggato rj cando vo tumhe ptti ubhayapakkhassa sdhraaguagupadapariggahena idha vkyatthassa aath dissamnat hoti.
Vuccatdo isityeko, sumahantopakrav;
santano ca na isi, na sakh na santanoti.
Aya nmantarik.
Eko do pubbe isti vuccati, sumahantopakrav atimahantopakrasamanngato santano ca sassato ca hoti, tathpi na isi isi nma na hoti, na sakh mittopi na hoti, na santano sassatopi na hoti, aya gamyamnattho. Sumah atimahanto eko do nmdimhi isti vuccati, anto majjhe pakrav pa-krena samanngato, santano ca sassato ca hoti, isipi nma na hoti, mittopi na hoti, so ntano tana-iti akkharadvayarahito na hoti. dimajjhna vuttatt anteti yati, isipatanavihroti gahetabba. Tattha isipatananmena isi-dna gamyamnatthatt nnatthakappan hoti.
Dhvanta uday attha, muhutta na nivattati;
na candamaala eta, npi diccamaalanti.
Aya nibht.
Uday udayato pabhuti attha yva attha dhvanta javanta muhutta muhuttakla na nivattati na punvattati. Eta candamaalampi na hoti, diccamaalampi na hoti. Uday paisandhito attha yvacuti. Dhvantanti yukiccato yucanddnamatthna, tappaksakasaddnaca tulyatt ettha patihitacanddi-atthantarna sambhavo.
Devi kittimahnma, karatthavhaya puri;
hitv na sari so dhro, karontopyuyyamavhayanti [karontomuttamavhayanti (ka.)].
Aya samnasadd.
Kittimahnma kittimahna dvinna nmena samanngata devi aggamahesi karatthavhaya puri kara-atthna dvinna nmena samanngata puri nagaraca so dhro hitv pariccajitv uyyamavhaya uyyamanmena samanngata karonto api na sari sampatti nnusari, yasodhardevica kapilavatthupurica hitv vriyasakhtapadhna karonto mahsatto sampatti na sari, etthbhimatayasodhardisaddna pariyyehi kittimahsadddhi racitat.
Catuddismukh bandh, cattro sindhav saya;
paribhujanti nikkhitta, tia majjhe yathsukhanti.
Aya sammuh.
Sindhav cattro ass catuddismukh yath catuddissammukh honti, tath bandh majjhe nikkhitta tia saya yathsukha paribhujanti, aamaa pihi katv bandh viya khyati, te pana sammukha katv bandh honti. Ettha catuddismukhbandhti niddihatt pihi katv bandhti sammuhat hoti.
Jano jvanajnanda-karabandhussa bhsita;
sakkarontova pappoti, purikkhayagocareti.
Aya prihrik.
Jvanajnandakarabandhussa jvanato udakato jtna padumna nandakarassa sriyassa bandhussa sammsambuddhassa bhsita vacana sakkaronto pjento jano purikkhayagocare puna paipakkhatt purisakhtna akusalna khayassa nimittabhta nibbnamrammaa katv uppanne maggaphale pappoti pputi. Ettha jvanajna nandakarassa bandhusseti ca, purna khayanimitta rammaa katv pavatteti ca imin buddho maggaphal ca prampariyena sambandhena vuttti sambandhna bhullabhvo.
Na gahti mahantampi, sadda na ca vibhsana;
catuppadassa kasspi, kaoya na kilphaloti.
Aya ekacchann.
Kasspi catuppadassa kao mahantampi sadda na gahti, rammaa na karoti, vibhsanampi na gahti. Tathpi aya kao aphalo na kila, saphalato nipphalo na hoti kira. Assakao rukkho. Ettha kaoti dheyya katv taddhrassa avacanato nissayagutti.
Alakaronto bhuvana, sassiriko sadevaka;
kasmi sajtasavaddho, ko kena nupalimpatti.
Aya ubhayacchann.
Sassiriko sadevaka bhuvana alakarontoti buddho viya khyati. Bhuvana bhuvanasakhta ka jala sad eva alakaronto sassiriko lakkhiyasamanngato kasmi jale sajtasavaddho ko kataro kena jalena na upalimpati na limpati. Padumoti visajjana. Padumo hi punapusakaligo. Iha jalapadumna dvinnampi chditatt ubhayacchann nma.
do soyeva yo ante, majjhimassdi majjhimo;
siddhantdsu vattanta, asakhatapada vadti.
Aya saki.
Ante avasne yo hoti, dopi soyeva hoti, majjhimassa dibhto majjhimo eva hoti, siddha nipphanna tdsu ariyesu vattanta asakhatapada vada kathehti ayamaparattho. do dimhi soyeva sakro eva ante pariyosne yo yakroyeva, majjhimo majjhimavao majjhimassa saddassa di makro, siddhantdsu matasamayakldsu vattanta vcakabhvena pavattanta asakhatapada sakhatato aatt asakhatabhta paatti vada kathehti. Samayasaddo hi nmapaatti. Ettha siddhantasaddena disaddassa sagahitatt tdi-attho labbhatti atthassa guhatya samgatlakkhaena ca soti yoti asakhatapadanti aattharuhasaddena vacitatt vacitlakkhaena ca samayasadde nnatthakappanato nmantariklakkhaena cti thipi lakkhaehi missitoti. Sesesupi sakiatta evameva veditabba. Tattha tattha vuttalakkhanusreneva samgatdna anvatthasaat veditabb. 34. Desaklakalloka-ygamavirodhi ya;
ta virodhipada ceta-mudharaato phua.
34. Desiccdi. Deso thalajaladesdi. Klo rattindivo. Kal naccagtdayo. Loko carcarabhtappavatti. yo yutti. gamo idha buddhavacana. Aattha tu sutidhammasahit, te ca. Tehi virodho assa atthti desape virodhi. Yanti anuvaditv. Ta virodhipadanti vidhyate. Etaca pada udharaato lakkhiyato phua pkaa. Yato jalajdna thaldsu ptubhvdi, ratydsu sambhavantna kusumdna divdsu sambhavo ca, naccagtdicatusahiy kalsu bhinnachajjo nma sattasaroti-din kalsatthbhihitalakkhatikkamavirodho ca, aggistalo, nissro khadiroti-din lokasmtikkamo ca, vuttyapnaruppattasamuppattiy middhassa rpabhvpdandiyavirodho ca, yathsakamgamena virodho ca sukhena ca sakk pkaatt vitu, tato sabbameta nodhaanti adhippyo.
34. Eva yamakapaheiknamadassane kraa vatv idni uddesakkamena sampattavirodhidosa desakliccdin vadati. Ya pada deso thalajalapabbatdi. Klo rattindivo hemantdivasena tividho, vasantdivasena chabbidho. Kal naccagtdicatusahi. Loko thvarajagamabhtapavattisakhto. yo yutti. gamo iha buddhavacana, aattha pana sutidhammasahito ca. Tehi virodho assa atthti desape virodhi. Ta virodhipada nma. Eta virodhipada udharaato lakkhiyato phua paribyatta. Vassikajtisumandna jalajdibhvo ca, padumakumuddna thalajdibhvo ca, ratti-dsu labbhamnna kumuddna divdsu sambhavo ca, naccagtdicatusahiy kalsu chajjo usabho gandhro majjhimo pacamo dhevato nisdoti dassitasattasarnamekadesassa chajjassa bhinnasattasaro chajjo nmti samudyavasena vohrakaradhi satthgatata, lakkhatikkamaca, aggi stalo, candana uha, khadirarukkho nissro, erao sasro iccdin lokamariydtikkamo ca, middhassa arpabhvupapattiy vuttyapi rpabhvasdhanasadisayuttivirodhikathanaca, yathsakamgamamatikkamma kathanacti sabbesa viruddhasabhvassa pkaatt udharaa na dassayissmti adhippyo. Imesameva desdivirodhnamaviruddhatta ettheva virodhipadadosaparihre bodhisattappabhventiccdin dissati. Desape gamehi virodho, so assa atthti desape virodhi. Nindya ayamassatthti vivacchit.
35. Yadappattamnya, vattabba neyyamhu ta;
yath sabbpi dhaval, dis rocanti rattiya.
35. Yamiccdi. Appatta saddato, atthato v anadhigata nahyaathvagamo ganthantarbhvato. Vakkhati hi dullabhvagat sadda-smatthiyavilaghinti. Ya kici pada samnya netv vattabba, ta neyyamhu. Yathetyudharati. Sabbpi sakalpi dis pubbadisdayo dasa dis rattiya rajanya dhaval ujjal rocanti dippantti ettake niddihe candamarcino ettha neyyatta.
35. Idni neyyadosamudharati yamiccdin. Ya pada appatta padantarena, tenbhihitatthena v imassatthoyamiti avita nya vattabba, tatoyeva padantaramnya vattabba hoti, ta neyyamhu neyyadosoti por hu. Yath tatthodharaamdisa sabbpi dhaval dis rocanti rattiyanti. Sabbpi dis pubbadakkhidayo dasa dis dhaval set rattiya rajanya rocanti dippanti. Ettha disya visesana dhavalagua kelsakasudhbhitticandarasi-dsu kuto sajtamiti anicchitatt aanivattanattha candakiradivcakapada netv dhavalat imineti vattabbatt dhavala pada neyyadosena duha hoti. Patta vita, na patta appatta. Ettha akro pasajjapaisedhe.
36. Nedisa bahu maanti, sabbe sabbattha viuno;
dullabhvagat sadda-smatthiyavilaghin.
36. Appatta nicchanti viti dassetumha neti-di. disa anantare vuttappakra neyya sabbepi viuno eyyavid sabbattha gajjdike na bahu maanti na sambhventi nappayujjanti. Ki na bahumaantti ce ha dullabhti-di. Tath hi avagat atthvagamo sadda vcaka, smatthiyaca ya vilaghayati cajati anupadassanatoti saddasmatthiyavilaghin dullabh na labhyate. yopattho v saddopattho v yottho na hoti. So nappatyate yath manasi avahitamattenti attho. Tasm saddato, atthato v pattabbamaneyya, tabbiparta neyyanti vieyya.
36. Ima appattapada vihi nbhimatanti dassento ha nedisamiccdi. disa yathvuttappakra neyya sabbe viuno sabbattha gajjapajjdike na bahu maanti na sambhventi nappayojenti. Avagat atthvabodho saddasmatthiyavilaghin saddasakhtavcakaca smatthiyasakhtayaca atikkamma pavattin dullabh tdisapayogbhvato dullabh hoti. Yo attho saddgato, ygato v na hoti, so kattuno manasi patihitamattena patto na hotti ta pada neyyadosamiti sabbe kavino pariharantti adhippyo. Bahumna karontti vkye bahumaantti nmadhtu. Saddasmatthiya vilaghayati slenti saddasmatthiyavilaghin.
37. Siy visesanpekkha,
ya ta patv visesana;
stthaka ta yath ta so,
bhiyyo passati cakkhun.
37. Siyiccdi. Ya pada visesana patv atthena saha vattatti stthaka. Nibbisesanantu vuttatthameva hoti. Ta visesanpekkha siy. Ta yathetydin udharati. Passatti vutte cakkhunti labbhateva.
37. Siymiccdi. Ya pada visesana patv stthaka atthasahita, tadabhve niratthaka hoti, ta visesanpekkha nma siy. Ta yath tassodharaameva ta so bhiyyo passati cakkhunti. So puriso ta purisa bhiyyo yebhuyyas cakkhun passati. Ettha passatti vutteyeva cakkhunti yati. Cakkhunti visesyapada visesana laddhva stthaka hoti. Visesane apekkh assti ca, saha atthena vattamna stthakamiti ca samso.
38. Hna kare visesya ya, ta hnattha bhave yath;
nippabhkatakhajjoto, samudeti divkaro.
38. Hnamiccdi Ya visesanapada visesya visesitabba hna lmaka kare kareyya, ta visesanapada hnattha hno attho yassa ta hnattha nma bhaveyya. Yathitydin udharati. Nippabhkato khajjoto yena so divkaro pabhkaro samudeti upagacchatti. Ettha khajjotappabhpaharae na thuti divkarassti. 38. Hna kareccdi. Ya pada visesya hna karoti, ta hnattha bhave. Yath tatthodharaameva nippabhkatakhajjoto, samudeti divkaroti. Pabhrahitakat khajjot yena so divkaro sriyo samudeti uggacchati. Nippabhkatakhajjototi imin visesanena lmaklokaladdhayuttassa khajjopanakassa abhibhavanappaksana sahassarasino nindyeva, na thutti visesya hnattha hoti. Hno attho yasseti ca, natthi pabh etesanti ca, nippabh katti ca, nippabhkat khajjot yenti ca viggaho. 39. Pdapraamatta ya, anatthamiti ta mata;
yath hi vande buddhassa, pdapakeruhampica.
39. Hi api casaddna pdapraamattatt anatthakatta. Visesanavisesyapadadoso.
39. Pdapraiccdi. Ya pada pdapraamatta catutthasasakhtassa pdassa praamattameva hoti, ta anatthamiti mata ta. Yathsaddo vuttattho. Buddhassa pdapakeruha pdambuja vandeti. Ettha hi apicti imesa samattandi-atthesu appavattito kevala pdapraamattato anatthakatta. Mattasaddo avadhrae. Visesanavisesyapadadoso.
Padadosaniddesavaan nihit.