2. Puravaggavaan

198. Chakka nagare.
Paanaca adhihna, nagara puabhedana;
thiyo p nagar priyo, hnya kabbaa puanti.
Hi silokapariyyesu voplito.
Vicittadevyatana psdpaamandira;
nagara dassaye vidv, rjamaggopasobhitanti [cintmaik 1.2.1].
Nagaralakkhaa. Pu plane, pura planeti ca, punti pureti ca rakkhati paracakk duggatyti pura, ro, a ca, pura aggagamanetipi dhtvattho. Nag psddayo assa santi nagara, ro. Vkrena nagarasaddassa pulligatta samuccinoti [nagariyo v pattana (amara 1.2.1) pakkhe pattanashacariy napusakatta. (Cintmaik 1.2.1)], purasaddassptycariy. Akutobhayatt hnya hita hnya, yo. Paikna pu bhijjante atrti puabhedana.
Niccanivsanahna dassetv itara dassetumha thiyamiccdi. Rj tihati etthti rjahn, yu, naddi, niccanivsanahnepi caturstinagarasahassni kusavatrjahnpamukhntydsu [d. ni. 2.263]. Drukkhandhdhi samantato varanti parikkhipyanti etthti khandhvro, patthanattho varadhtu pubbatt parikkhipanattho hoti. Pacaka nagare, khandhvroti pana ekameva aciranivsanahnassa nma.
199. Mlapur aatra mlapura vajjetv ya puramatthi yojanavitthiapkrdiparikkhitta, ta mlapurassa taruhniyassa skhsadisatt skhnagara nma.
200-201. Sddhapajjadvayena mlapurassa nmni. Vnarassa, tasahno v pso ettha atthti vnarassanti vattabbe vassa batta, vaavipariyaya, dgha, atta, sassa lopaca katv brasti vutta. Savatthassa isino nivsanahnatt svatthi, sabba dhanamettha atthti v svatthi [ma. ni. aha. 1.14], sabbassa svo, dhanavcako atthasaddo, i. Tikkhattu vislbhtatt vesl, assatthutthe . Mathi hisya, ilo, assitta, mithil. Ala bhsanametthti av, v, attaca. Kusa avhne, khdatha pivathtydhi dasahi saddehi kosanti etthti kosamb, bo, naddi, kusambarukkhavantatya v kosamb, kusambassa isino assamato avidre mpitattti eke [ud. aha. 35; ma. ni. . 1.14; 2.284]. Ugga ripu jayati yattha, s ujjen, yu, naddi. Takka he, ho napraa, takkana takko, so sla sabhvo yattha s takkasl, yo hi purisakrena no, so tattha gantv tamna pretti. Cama adane, po, camp. Sna dhanna kara uppattihna skaro, so eva sgala. Sasumrasahno giri etthti sasumragira, sasumro gyati etassa mpitakleti v sasumragira, ge sadde, iro. Rjnameva dhipaccavasena pariggahitabbatt rjagaha. dikle kapilanmassa isino nivsanahnatt kapilavatthu, pumanapusake.
Sko rjna yuddhdsu satti sajt etthti sketa, sko sattimhi bhple, dumadpantaresu ceti nnatthasagahe. Sajtatthe ito, sko nma rj, dumo v ettha dikle sajtoti v sketa. Inda paramissariyabhva ppuanti etthti indapatta, indo v sakko devarj, so patto etthti indapatta. Ukka dhrayati etassa mpitakleti ukkah, vaavikro. Yassa mpitahne palnmako eko taruarukkho atthti ta paliputtaka, atha v paali nma eko gma, tassa putto ettha vasati-dikleti paliputtaka. Cetiyarahe uttamatt cetuttara, jetuttaranti phe pana vaavikro, verijayahnatt jetaca ta uttamatt uttaraceti v jetuttara. Yassa mpitakle dpo dippati, ta sakassa, ksa dittiya, dvitta, samm kasanti etthti v sakassa, kasa vilekhane, yassa mpitakle nimittamolokent brhma kusahattha nara passitv mpenti, ta kusinra. din mathura [madhura, mdhura (ka.)] psapurasoikdayopyanekapuravises sagahit.
202. Catukka abbhantaragmamagge. Rathassa hit racch, pabbajjdi. Visayante paksayante vikkayena dabbni yassa, s visikh, vipubbo si sevya, kho, visanti etthti v visikh, visa pavesane, kho. Rathassa hit rathik, iko. V gamane, thi, vthi.
Anibbiddh racchantarena majjhe anibbiddh racch byho nma. Byheti sampieti jane aatra gantumappadnavasenti byho, ha sampiane vipubbatt. Na nibbijjhate racchantarenti anibbiddho, vidha sampahre, a. Nibbiddh racchantarena racch patho, addhti ca vuccati. Patha gamane, patho. Ada gamane,ti, addhi.
203. Catukka caccare. Catunna pathna samhro catukka, cara gatibhakkhanesu, caro, rassa co, caccara, agaavcako cya. Dvinna, catunna v maggna sandhi maggasandhi. Sigha ghyane, ako.
Dvaya vappassopari ihakdiracite vehane. Vappa nma dugganagare parikhmattika ka [kui (ka.)] katv gohi, hatthhi ca vimaddpetv tisahatthappama pkrassa hehimatala, tath hatthasata tato uddharitv pasun vappa kraye, tassopari pkranti, pakubbanti tanti pkro, samantato karyateti v pkro, akattari ca krake saya o, rassassa dghat. Vu savarae, vuotti varao, yu, rgamo ca. Slotipi pkrassa nma.
Dvaya rjabhavanasmae. Sabbagehna visesena paksanato uddpo, dpa paksane, sskro. Sagamma karonti tanti upakrik, vu. Ke paccaye thkatkrapare pubbo akro dgha [ktanta 2.2.65], akdesopi hi koti vuccati, yath devadatto dattoti. Kapaccayo v.
204. Dvaya gehdino mattikehakdimayabhittiya. Kua chedane, kuati chindati magganti kua. Bhidi dvidhkarae,ti, bhitti. Gunna vcna pura gopura. Dvrasampe kato kohako dvrakohako, kusa akkose, hako, kohakoti gehaviseso.
Dvaya indakhle. Isa icchya, esa gavesane v, iko. Indassa sakkassa khlo kaako indakhlo. Dvaya dvrapassopaslyahamydipihe ca vtakuikya. Aa atikkamahissu, a. lakapaccaye alako.
205. Upari mldiyutta sobhanathambhadvayamubhayato nikhanitv ya bahidvra kappyate, ta toraa. Tura vrae, yu, thavant v raantyatrti toraa, tu abhitthave. Raa saddattho, vaavikro. Dvrassa bahi bahidvra. Pari samantato khaateti parikh. Dghabhvena yutt dghik.
206-207. Sadumanta gehe. Manda modanathutijaattesu, mandante yatthti mandira, iro. Sdanti tatthti sadana, yu. Sada visaraagatyvasnesu. Na gacchantti ag, thambhdayo, te rti gahtti agra. Rassassa dghatte gra. Ci caye, nicyate chdyateti nikyo, yamhi cissa kdeso niptan. L silesane, o, nilayo, layo ca. Vasa nivse, vasantyatrti vso, o. Bh sattya, bhavantyatrti bhavana. Visanti tanti vesma, mo. Kita nivse, adhikarae yu, niketana. Nivisanti, nivasanti v yatra, ta nivesana. Ghara secane, gharati kilesametthti ghara, gayhatti v ghara, o. Gahassa ghardeso. Gahti purisena nta dhananti gaha. Adhikarae tho, vasatho. Sara gaticinthissu, saranti cintenti ettha subhsubhakammni, sarati v sriyasantpdikanti saraa. Si sevya, o, patissayo. Uca samavye, oka. Sala gamane, itthiyamatiyavo vti a, sl, saradhtumhi sati lattameva viseso. Ci caye, kammani o, cayo. Kua chedane, i. Vasa nivse,ti. Upadhassa ette geha. Sadadhtumh umo, saduma.
Dvaya mukharahitadevakulasadise yayatane. Cita pjya, kammani iyo. Yata yatane, yatanti vyamanti ettha phalakmti yatana, atha v yantti yni, tni tanotti yatana, phalakrakantyattho. Ettha tusaddo samgatna dvinna pubbparagamanattho. Cetiyyatanni ctipi pho.
208. Dvaya devna, narapatnaca ihakdimaye bhavane. Aasspi sdisy. Pasdanti nayanamannyatrti psdo. Yu missane, po, dgho ca, dghavidhnasmatthiy ottbhvo.
Dvaya rjato aesa dhanna byavahrakdna bhavane. Muo chadanametassa, na psdassa viyti muacchado, dvitta. Hara harae, yo, yamhi migamo ca.
Duggapuradvre v, yattha katthaci v mattikdimaye gajakumbhamhi yo ypo psdo patihito, so hatthinakho nma, hatthisseva nakho yassti hatthinakho, nakhasaddena v nakhasahito psdo gayhate.
209. Supaassa garuassa vakena pakkhena sadisachadana geha suvaavakacchadana. Vaka gamane. Ekapasseyeva chadanato ahayogo.
Ekeneva kena yutto anekakoo patissayaviseso mo nma, vakrena katasensananti keci. M mne, o, mo.
Caturasso patissayaviseso psdo nma, yatacaturassapsdoti keci.
210. Santehi bhti dibbatti sabhya, sabh ca, purime yapaccayo, santassa sdeso tbhayatra. Ma ravirasayo, te pivati nsayatti maapo, vsaddena maapapadassa pulligatta samuccinoti, janna layo sanniptahna janlayo. sanatthya kat sl sanasl. Paikkamanti etthti paikkamana, kamu padavikkhepe, adhikarae yu.
211. Jinassa vsabhta bhavana gandhakui nma, dibbagandhehi paribhvit kui gandhakui.
Tika pkahne. Rasni santyassa rasavat, pacana pko, tassa hna pkahna. Mahantni bahni asitabbni santettha mahnasa, asa bhakkhane, yu, vaavipariyayo.
212. Suvaakrdisippna kammasl vesana. visantyasmi vesana, yu. Pnamandira surpnattha katamandira so nma, kattabbkattabba vicretv attan icchitavatthukra sabba deyyadhamma sanontti so, sana dne, tandi. o, assotta, vaavikro ca, tesa es vasati so. Pnasaddasannidhn sursoyevidha gahit. Vaccassa gthassa visajjanahna vaccahna. Vaccassa visajjanahn kui vaccakui. Munna isna vasanahna assamo nma, kodha samenti etthti assamo, bhuso samenti ettha rgdayoti v assamo.
213. Tika payavikkayaslya. Paa byavahre, paitabbti pay, vatthdayo, te ettha vikkiantti payavikkayo, k dabbavinimaye, so eva sl gehanti payavikkayasl. paayante byavaharante asminti pao, o. Payna vikkayya nyamnna vthi pantho payavthik. Vasa acchdane, to, udaka vasita acchdana katamanenti udosito, vassotta, bhaahapanassa sl bhaasl. Kamu padavikkhepe, cakamatyatrti cakamana, cakamo ca, dvittdi.
214. Jalanti etthti jant, jala dittiya, anto, itthiyamatiyavo vti a, , lalopo, janetyatra agginti v jant, jana janane, anto, s eva ghara jantghara. Aggino sl aggisl. P pivane, papivantyassanti pap, a. Pnyah sl pnyasl, s eva pnyaslik.
Gasa gamane, bho, sassa bo. Avati rakkhatti ovarako, aro, sakatthe ko, assottaca. Vasana vso, tadattha agra vsgra. Sayati etthti sayan, yu, naddi, s eva gaha sayaniggaha.
215. Catukka rjitthgre, tadatthiyato [tadahiyato (ka.)] upacrena rjitthsupi. Rjitthnamagra itthgra. Avarundhyante rjitthiyo anenti orodho, rudha varae. Suddh kmpagamatt parisuddh rakkhak ante sampe yassti suddhanto. Ante abbhantare pura geha antepura, purassa anteti v antepura. Antopurantipi pho.
Raa rjna asabbavisayahna sabbehyasdhraahna kacchantaranti mata kathita, ya pamadavananti vuccati, pamadavana nma upakriksannihita v purasannihita v antepurocita, yatra antepurasahito eva rj viharati, najanappaveso [amara 14.3]. Pamadna vana pamadavana. Niptan ykrna [kra krnanti attho] itthigatna rasso kvactirasso. Kacchassa pakohassa antara abbhantara kacchantara. Pakoha nma abbhantaradvra.
216. Dvaya ihakdiracite rohane. Upnena saha vattateti sopno, sopna v napusakepi. ryhate yena ta rohana, yu, ruha janane.
Dvaya kahdiracitya. Nicchayena sayanti pkrdikametyti nisse, si sevya, , naddi. Uddhamrohate etyti adhirohi, ssaddo dvinnampi itthiligatta joteti.
217. Pacaka jlake. Vta pivatti vtapna. Gava akkhi gavakkho, samsantatt a, sasaddato pulligatta, akkhi sadde v, gava akkhi gavakkhti viggaho. Jala dittiya, jla. Sharpayutta pajara shapajara. lokna tapna pavisanahna sandhi chiddanti lokasandhi, lokyanti etenti loko, so eva sandhti v lokasandhi.
Dvaya lagiya. Lagi gatyattho, a, naddi. Pari punappuna gamangamanavasena hantti paligho, o. Kapirpamatthakatt kapisso. Aggaa nma kavako [kavaphalavidhrao (ka.)], tassa thambho aggaatthambho, aggaa tsu kallole, dae cntakavesti rabhaso, itthiyamato paccayo, agga. Nissesato abbati vassodakamanenti nibba, abba gatihissu. Chaddassa chadanassa koi hehimvasna chaddakoi, tassa.
218. Tika gehacchadane. Chdeti etenti chadana, chada savarae, curdi. Paagamane, paydhyalanti alo. Chdeti etenti chadda, dvittdi.
Tika gehagae. Aja gatimhi, iro, ajira. Cara gatibhakkhanesu, caro. Aga gamane, karadhikaraesu yu, vaavikro, atta.
Pacaka gehadvrato bahipakohake, vthiya dvrapiake ca. Alindo tvaapiakepicchate. Pahama hananti gacchanti etthti pagho, paghao ca, hanassa ghadeso. Ali sakh indo etthti alindo, gehekadese alindo, pagho paghaobhaveti [cintmaik 12.12] amaramlya. lindo, dghdi. Padhna mukha pamukha, gehassa hi catsu mukhesu tadeva padhna, yattha sdhujanpi gantukpi nisdanti. Dvra bandhati pidahati etthti dvrabandhana.
219. Dvaya dvrabhya. Phni lohavikati-dhi saghayanti etthti phasaghaka, phehi saghayatti v phasaghaka, ghaa ghaane. Dvibhgena bhsadisatt bh, dvrassa bh dvrabh. Kapa, kavantipi dvrabhya nmni, ka vta payati, vayati ceti kammani o, itthiya kap.
Dvaya gehdna ke. Kua chedane, kammani o. Naya gamanattho, ke sse nayatti kak, vu, itta, attaca.
220. Dvaya dvre. Dve arantyatrti dvra, dujjane vrayantyasm rakkhakti v dvra, ulopo. Paiharanti apanenti etasm rakkhak atanti paiharo, paipakkhe harati etasmti v paiharo, rassassa dghatte paihro.
Catukka ummre, ya dvrapiikti vuccati. Ura gatimhi, mro karae. Deha neti pavesenti dehan, dehaltipi pho, deha lti pavesenti dehal. Ila gatimhi, vu. Indo eva pda khipati etthti indakhlo, khipa perae. Passa lopo, atha v i gamana dadtti indo, dvra, tattha hapito khlo kaakoti indakhlo, vegagabhightanato hi so khlo viya hoti.
Thambha paibandhane, thambho, dhretti v thambho, dhara dharae, rambhapaccayo, vaavikro ca. Thu abhitthave, uo, yu v, dhretti v tho, yu, ralopo, ass.
Ahendupse addhacandkre pse paiksaddo vattati. Paa gatiya, vu. Itthikatkrapare ke assitta. Gaji sadde, vu, assitta, bindgamo ca. Isa icchya, hako.
221. Valabhti c, sikhya valabh ceti ruddo [rassant ca, sikhya vaabhiya ceti ruddo (cintmaik 12.15)]. Tacchdane drumhi kahe gopnas mat. Vaketi druvisesana. Ga vassodaka, sriydikiraaca pivanti vinsayanti abbhantaramappavesanavasenti gopn, ihakdayo, tni sinonti bandhanti etthti gopnas.
Sodhdigehesu chekapakkhvsattha yo bahi kariya kahekadeso hapyate, so viako. Kapote playatti kapotaplik, kammani vu. aki nivsagatsu. Vino pakkhino akanti etthti viako. o.
222. Dvaya kucikchidde. Kucikya vivara chidda kucikvivara. Tassa pavesanahnabhto chiggao chidda tacchiggao.
Tika kucikya. Kuca koilye, vu. Tyati rakkhatti tlo. Alo, talati tihati etenti v tlo, tala patihya. Avpurati vivarati yenti avpuraa, vara savarae, yu, vassa po, utta, upasaggassa dghat ca, aprut tesa amatassa dvrti [d. ni. 2.71; ma. ni. 1.283] vacanato pura, pra savaraetipi dhtvattha pahanti. Avapubbo vu savaraetipi dhtvatthe pana sati vassa ratta, upasaggassa dghat ca, aprut, saghi prupitvtydsu pana pakravagamena siddho. Vida lbhe, imhi vedik, sakatthe ko. Itarattha iyeva.
223. Saghdayo mandirag gehagavises. Samm ghaenti ettha gopnasydayoti sagho, pubbapacchimadakkhiuttarymavasena thambhnamupari hito kahaviseso, te pana pubbapacchimaym tayo kah, dakkhiuttaraym pana hehimaparicchedato tayo kah, ukkahaparicchedena pana pacasattanavdayopi. Dvinna pakkhna apatanattha bandhanato pso viyti pakkhapso. Tulati saghesu patihatti tul, tala patihya, assutta, pakkhna v samavhitabhvakaraato tulayati minti etyti tul, tula ummne.
Tika sammajjaniya. Muji sodhane, yu. Majja sasuddhiya, yu. Sudha suddhiya, sabbatra karae yu.
224. Tika sakrachaanappadese. Kaa chaanamaddanesu, sakaanti etthti sakara, ro, sakaoti v sakro vuccati, ta rayanti khipanti etthti sakara, ra khepe. Sakrassa hna sakrahna. Sakra kaati chaeti etthti sakraka, ass, sakatthe ko.
Catukka sammajjaniy nirkate [nirassate (ka.)] thusdimhi. Nnvidhe sakre rskaraavasena kacati bandhati etenti kaco, so ettha icchitabboti kacavaro, vara icchya. Ucchiho kalpo samho uklpo, kasskralopo. Nnvidhehi tidhi sakaryate misskaryateti sakro, o. Avakarotipyatra. Avakaryate nirassateti, a. Sammajjo majjan ceva, sakrovakaro matoti halyudho. Kasa vilekhane, ambu.
225. Ghardibhmi gharakhettavihrdna yo bhmippadeso vatthu nma, ta napusake, vasanti etthti vatthu, ratthu. Gasa madane, gasanti etthti gmo, mo. Savasantyatrti savasatho, atho.
Pkao khyto gmo, so nigamo nma, atireko gmo nigamo, bhusattho ni, sasaddatt rasso.
Upabhujitabbabhogamanussdhi ( ) [(ibhyo) (?)] Vahito adhiko gmo nigamatopi adhikataratt adhibhti rito kathito, adhiko bhavatti adhibh.
226. Dvaya gmdipariyantabhge. Si bandhane, mo. Paricchinditv dyateti mariyd, passa mo.
Dvaya bhrakuiya [ghoso bhrapall siy (amara 12.20)]. Ghu sadde, ghosantyatrti ghoso. Goplna gmo goplagmako, sakatthe ko.

Puravaggavaan nihit.