2. Bhkaa

1. Bhmivaggavaan

180. Idha bhkae sgopgehi bhmydhi dasahi, ptlena cti ekdasahi kohsehi kamato vagg bhmivaggdinmak vagg vuccante. Sappadhnopakrakni agni khrdni, agna upakrakni ca upagni addhdni.
181. Sddhapajjena bhmiy nmni. Vasni ratanni dhrayatti vasundhar. Khamu sahane, khassa cho, cham, atha v chi chedane, sattnamadhopatana chindatti cham, mo, itthiyam ca. Bhavantyassa bhtnti bhmi. Bh sattya, mi. Puthaiti pipadike hite naddi, , puthassa puthudese, vuddhimhi ca kate puthav. Ussuvdese puthuv. Pathdese tu pathav, imasmi pakkhe avgamo, atha v thava gatiya, pathavati etthti pathav, naddi, sabbattha pattharatti v pathav, thara santharae papubbo, rassa vo, naddi, puthav, assu.
Madhuno keabhasspi, medamasapariplut;
tenya medin dev, vuccate brahmavdibhti [cintmaik 11.3].
Vacanato medayog medin, , in ca. Mida snehane v, yu, naddi, issettaca. Maha pjya, naddi. Vitthiatt ubb, naddi, avati bhtnti v ubb, assu. Vasni santyassa vasumat. Gacchanti yassa lok, s go, pumitthiya. K sadde, kyati ettha, kyati mravijayakleti v ku, u. Vasni dhrayatti vasudh. Sabba loka dharayatti dhara, yu, naddi. Dharatti dhar, itthiya . Gamu gamane, gacchantyassa jagat, antapaccayo, gassa dvitta, jattaca, nalopo, naddi. Bh sattya, ri, naddi, kvimhi bh. Bhte satte dharatti bhtaro. Ava rakkhae, yu, naddi, avan.
182. Khr lavaaras mattik sotyuccate. Khdatti khr, dassa ro. Padesakatt mattena pamena yutt mattik. sa rujya, so. sayog sav, vantu. Rapaccaye saro. Dvepi tsu vattante.
Thala hne, adhikarae a. Kittima thala, akittim thal, naddi. Thaddhalkhamhi bhbhge bhmippadese jagalasaddo vattati. Tattha nijjalatt kakkhaatt thaddho. Tikkhasakkhardividragavdikhuragauppdavaccdisahitatt lkho veditabbo. Gala cavandhopatandanesu. Jala galati ettha, jalena v galanti etthti jagalo, nijjalo deso, jagalo nijjale dese, tiligo pisite thiyanti [tikaasesa 3.3.393] hi tikaaseso, lassa lopo, niggahtgamo ca.
183. Vedena paya hanti etthti vedeho. So eva videho, ima dpamupdya sineruno pubbadisbhgatt pubbo ca so videho ceti pubbavideho. Evamaparuttaresu. Gavena yantyetthti goyno. Aparo ca so goyno ceti aparagoyno. Jambuy lakkhito, kappahyitdippabhvena v tappadhnodpoti jambudpo. Dhammatsiddhassa pacaslassa nubhvena ka sukha uru mahantametthti kuru, ku ppa rundhanti etthti v kuru, kvi. Dpa dittippaksanesu, jalamajjhe dippantti dp, dippanti ettha saddhammti v dp, pamato mahant dp mahdp.
184. Kurudayo ekavsati janapadantar janapadavises, din suramahapaccuggat talaku asmkdayo ca pumbahutte pullige bahutte ca siyu. Kuru nma jnapadino rjakumr, tesa nivso ekopi janapado rhsaddena kurti bahuvacanena vuccati, eva sabbatra. Ku ppa rundhatti kuru, khattiyakumr, tesa nivso kur, paccayalopato na vuddhi, sabbatreva [pini 1.2.52 4.2.81 suttesu passitabba]. Arivijayalokamariydtikkamdsu sakkontti sakk. Kosa lanti gahanti, kusala pucchantti v kosal. Magena saddhi dhvantti magadh, kvi, masesu gijjhantti v magadh. Gidha abhikakhya. Sevanti yenti sivi, si sevya, vi. Siva karontti v siv, aatthe i. Kala sadde, igapaccayo, kalig tesa nivso kalig, uttarpatho [jagannth pubbabhge kahtrantara sive kaligadeso savutto ityuttadese (thomanidhi)], kali gahantti v kalig, kvi, kala madhurasadda gyanttiv kalig, assitta, kena sukhena ligantti v kalig, liga gamanattho daako dhtu. Attan khdita laja parjitehi ycitepi puna na vamantti avant. Paclassa putt pacl. Vajjetabbti vajj, vajjetabb imetydin pavattavacanamupdya vajjti laddhanm rjno. Vajjrahassa v rjno vajj. Rahassa v pana tasama tanivsirjakumravasena veditabb. Ga pathavi dhrentti gandhr, kittigandhena arantti v gandhr. Cita usshane, cetanti ussahanti yuddhakammdsti cetayo.
185. Vaga gamanattho daako dhtu. Visihni dehni yesa videh, pubbavidehadpato gatatt v videh. Oja dittiya, kambun sambukena ojanti tassa vohrakaraatoti kamboj, kambukajo ojo balametesanti v kamboj. Mada maddane, maddantti v madd, ma siva dadantti v madd, pacakmagudhi modantti v madd, mada hse. Bhaja avamaddane, bhagg. Aga gamanattho daako dhtu. Sha lantti sha. Ksa dittiya, sampattiy ksantti kasmr, mro. Ksa dittiya, i, ks. Pai gatiya, pau, u. Atha v ku ppa rundhati etthti kuru, iti ekopi janapado nissitna bahutt bahuvacanena vuccati. Eva sabbattha.
186. Dvaya bhuvane. Luja adassane, lujjatti loko, gassa ko, jassa vo. Bhavanti etthti bhuvana, yu. Jagati, vihapdnipi bhuvanapariyyni. Dvaya desasmae. Disa atisajjane, atisajjana pabodhana, aya itthannmoti disati apadisatti deso. Si sevya, saya a, visayo.
Sihcrarahito milakkhadeso kmarpdi paccanto nma. Milakkha abyattiya vcya, milakkhanti abyattavca bhsantti milakkh. Sihcramaggadassanatthya pacakkhuno abhv rgdimala akkhimhi yesanti v milakkh, assitta, tesa nivsahna milakkhadeso. Paccante majjhimadesassa bahiddhbhge jto paccanto.
Byavatth catuvana, yasmi dese na vijjate;
milakkhadeso so vutto, majjhabhmi tato para [cintmaik 11.7].
Ariycrabhmitt majjho ca so deso ceti majjhadeso, navayojanasataparikkhepo majjhimadeso.
187. Salilappyo bahdako deso anpo nma, anugat p atrti anpo, passa dino utta, paralopo v. Kaca bandhane, cho, kaccha. Anpadeso ca. Abhinavoggamanena tiena lakkhite harite dese saddalo, dala dittiya, bhve a. Vijjati dalo yattha saddalo.
188. Nadiy bhatena ambun udakena jvanti etthti nadyambujvano deso nad mt assti nadmtikoti vuccati, bahubbhimhi ko. Vuhiy vassena nipphajjati sassametthti vuhinipphajjasassako deso devo mt assti devamtikoti vuccati, bahubbhimhiyeva ko, devasaddo cettha vuhimha.
189. Anpdayo devamtiknt tsu ligesu. Candasrdo candasriyasinerupabbatdimhi sassatisaddo rito kathito. Sabbad saranti gacchantti sassatiyo, sara gatiya, sarasaddassa so,ti.
Raha gatiya, rahanti ettha nagardayoti raha, to. Ngarehi vijinitabbanti vijita. iya pavattamno yo setu, so purise pullige vattati. Si bandhane, tu. Ala bhsane, i, i, tassa iya.
Nagarapabbatdino upntabh sampabhmi parisaro parito sarantyatrti, o.
Tika vaje. Gvo tihantyatrti goha. Kula sakhyne, gvo kulantyetthti gokula, gunna kula gharanti v gokula. Vaja gatiya, vajanti ya gvo nivsanatthyti vajo. Gohnaka, gohnantipi vajassa nmni.
190. Silokena maggassa nmni. Pathikehi majjate nittia karyateti maggo, majja suddhiya, o, jassa gatta, pathikehi maggyateti v maggo, magga anvesane, ma siva gacchati ettha, etenti v maggo, mo sive parisyaceti hi nnatthasagahe, siva gamana karottyattho, kriyvisesanameta. Pathi gatiya, curdi, ngamo. Panthayanti yantyanenti pantho, a, kritalopo. Pathati ytyanenti patho. Ada gamane, adati yattha s addh, dho, addh maggo, addhsaddoya klepi, samabhgatthavacane tu addha, tasm addhasaddo pumanapusakavasena dviligo, rjditte addh, arjditte addha. Aja gatiya, aso. Vaja gatiya, umo, jassa o. Pada gatiya, a, dassa jo, dvitta, pajjo. Aya gatiya, yu, pada gatiya, avo, naddi. Vatta vattane, vattana gamandi, ani, naddi, vattan. Kantanadae punnapusaka. Pathikehi pdehi haateti paddhati. Pdasaddasamnatthena padasaddena niyatappayogato vuttin siddho, padasaddpapado hanadhtu,ti, hanassa dho, alopo. Paddhatisahacaraato vattan, tasahacaraato padav ca itthiya.
191-192. Tabbhed tassa maggassa vises jaghamaggdayo apathant. Jaghhi gato maggo jaghamaggo. Sakaehi gato maggo sakaamaggo. Te jaghamaggasakaamagg mahmagge vattanti.
Ettha ca tethti athasaddo na vattabbo, te cti pana vattabbo. Matddhanti phe pana sati tethti vattabboyeva, tad ekapadike addhani magge ekapad matti yojan ktabb. Gacchata eko asahyo pdo yassa, na nisinnasseva yamakoti ekapad, samsante niccampaccayo, kapaccaye ekapadiko, ssa rassatta.
Corakaakdidose duggame pathe kantro, punnapusake, kena pnyena taranti atikkamanti yanti kantro, tara tarae, corakantrdsu panya rhivasena vutto, atha v kati chedane, sappaibhayatt kantati niccagamangamanametthti kantro, ro, ngamo ca. Dukkhena gacchantyetthti duggamo.
193. Dvaya paimagge. Pai abhimukhena gantabbo maggo, patho ca paimaggo, paipatho ca. Dghamajasa atidro maggo addhnanti vuccate. Addhna ayana addhna, accyato maggo, yath padahnanti, yalopo.
Dvaya pasattheddhani. Sobhano patho, pantho cti viggaho. Gantabbapathabhvato apeta uppatha, apathaca, abyaybhvasamso, asaddo atra nipto.
194-196. Paramna chattisa eko au nma, autopi autaratt paramo au, auto v paramoti paramu, aa saddattho daako dhtu, u. Te aavo chattisa tajjr nma, ta ta attano nissaya malnakaraavasena jarpetti tajjr, jara jrae, jara vayohnimhi v, a, naddi. Tpi tajjriyo chattisa rathareu nma, rathna sacaraavasena pavatto reu rathareu. Te rathareavo chattisa likkh nma. Lakkha dassane, pakaticakkhunpi lakkhyateti likkh, assitta.
T likkh satta k nma, kti vuccati sirovattakimi, tappamatt k. T satta k dhaamso nma, dhao vhiyeva parimitabbatt mso cti dhaamso, masi parime. Te satta dhaams agula nma, aga gamanattho, ulo, agula, pama, ulipaccaye aguli, karaskh. Amudviccheti adu dvdasagula vidatthi nma, kaihasahitenaguhena vitthryate, vidhyateti v vidatthi, vipubbo tanu vitthre. Dh dhrae, ubhayatrpiti, pubbapakkhe tassa tho, nassa to, tassa do. Pacchime dhassa do, tassa tho, asarpadvibhvo ca. T duve vidatth ratana siyu, ramu kya, tano, malopo. Tni satteva ratanni yahi nma, yata payatane,ti, tassa ho, tassa o. T vsati yahiyo usabha nma, usa dhe, abho. Ettha pana usabhanadantara usabha. Usabhna astippama gvuta nma, gava, gavehi v yuta gvuta. Yuja samdhimhi, gonadantarehi gahitappamasamdhnantyattho, ta catugvuta yojana nma, yuja samdhimhi, yu, ettaka yojana nma hotti catugvutehi samdhnantyattho.
197. ropitna cariyadhanna pacasata koso nma, anropitnantyapare. Kusa avhne, o, kusana avhna koso, idha pana kosappamatt koso, dvisahassakarappamo. Aattha pana
Catukkdhivsatiy agulehi karo bhave;
khytamahasahassehi, kosamna vibhvintyutta.
Caturambaanti caturambaavhibjajtaropanayogyo bhmippadeso karsa nma, karonti ettha kasanaropandikanti karsa, so. Caturambaabjajtni ropentyetthti caturambaa, ambaa ekdasadoamatta, ae pana caturambaa catuyahika hna karsa nmti vadanti, ta karsabbhantarna pariyyabhvappasag na gahetabba.
Pamato hatthnamahavsappama hna abbhantara nma, abbhantare antokohse jta, na bahikohseti abbhantara. Yattha yattha hi yo yo hito, nisinno v, tattha tattha samant ahavsatihatthappama hna tassa tassa abbhantara hna nma. Bhmyditt bhmivaggo, atha v agpekkhya bhmiyeva padhna, padhnena ca byappadeso bhavatti bhmivaggabyappadeso.

Bhmivaggavaan nihit.