Mac ukkuhi karonti iccevamdayo ekassatthassa nissitavasena bahuvacanapayog. Cattro satipahnti ayamrammaabhedena ekassatthassa bahuvacanapayogo. Cattro sammappadhnti aya pana kiccabhedena ekassatthassa bahuvacanapayogo. Tattha ekatthekavacana, samudypekkhekavacana, jtypekkhekavacana, tannissaypekkhekavacana, ekattalakkhaekavacananti pacavidha ekavacana bhavati. Ettha pana jtypekkhekavacana atthato smapekkhekavacanamevti dahabba. Bavhatthabahuvacana, bahusamudypekkhabahuvacana, attabahuvacana, garukrabahuvacana, aparicchedabahuvacana, mtiknusandhinayabahuvacana, pucchnusandhinayabahuvacana, pucchsabhgabahuvacana, puthucittasamyogaputhu-rammaabahuvacana, tannivsabahuvacana, taputtabahuvacana, ekbhidhnabahuvacana, tannissitpekkhabahuvacana rammaabhedabahuvacana, kiccabhedabahuvacananti pannarasavidha bahuvacana bhavati. Icceva vsadh sabbni ekavacanabahuvacanni sagahitni. Atrida pivavatthna
Ekatthe dekavacana-citarasmitarampi ca;
samudyajti-ekatta-lakkhaekavacopi ca;
shakathe piakamhi, phe pyena dissare.
Garumhi cattanekasmi, bahuvacanaka pana;
piya appaka aha-kathksu ta bahu.
Tath hi bahuka deka-vacanayeva piya;
garumhi cattanekasmi, idamettha nidassana.
Namo te purisjaa, namo te purisuttama;
tava ssanamgamma, pattomhi amata pada.
Iccevamdayo ph, bahudh jinassane;
dissantti vijneyya, vidv akkharacintako.
Stisaya garukr-rahasspi mahesino;
ekavacanayogena, niddeso dissate yato.
Tato vohrakusalo, kareyyatthnurpato;
ekavacanayoga v, itara v sumedhaso.
Pyena tannivsamhi, bahuvacanaka hita;
taputte appaka tanni-ssayekavacanampi ca.
Puthucittpariccheda-mtiksandhi-disu;
bahuvacanakacpi, appakanti paksaye.
Ekbhidhnato kicc, tath gocaratopi ca;
bahuvacanaka tanni-ssitpekkhaca appaka.
Icceva sappayoga tu, atvna vacanadvaya;
ktabbo pana vohro, yathpi vibhvin.
Idni kldivasena khytappavatti dpayissma klakrakapurisaparidpaka kriylakkhaa khytika. Tatra klanti attngatapaccuppannavasena tayo kl, attngatapaccuppannattiparikappakltipattivasena pana cha, te ekek tipurisak.
Vuttappakraklesu, yadida vattate yato;
khytika tato tassa, kladpanat mat.
Krakanti kammakattubhv. Te hi upacramukhyasabhvavasena karonti karaanti ca krakti vuccanti. Teva yathkkama kriynimitta tasdhaka tasabhvti veditabb.
Kamma katt ca bhvo ca, icceva krak tidh;
vibhattipaccay ettha, vutt natra saccato.
Paribhaviyyaticcd, kamme sijjhanti krake;
sambhavatti-dni, sijjhare kattukrake.
Vibhaviyyatiiccd, bhve sijjhanti krake;
tividhesvevametesu, vibhattipaccay mat.
Krakattayamutta ya, khyta natthi sabbaso;
tasm taddpanattampi, tasskhytassa bhsita.
Krakatta tu bhvassa, sacepi na samrita;
krakalakkhae tena, bhvena ca avatthun.
Kriynipphatti natthti, yuttitopi ca natthi ta;
tathpkhytike tassa, tabbohro niruttiya;
patihitanayovti, mantv amhehi bhsito.
Purisoti ekavacanabahuvacanak pahamamajjhimuttamapuris. Tattha pahamapuriso khytapadena tulydhikarae sdhakavcake v kammavcake v tumhmhasaddavajjite paccattavacanabhte nmamhi abhinhro samijjhati, bodhi vuccati catsu maggesuanti-dsu viya payujjamnepi, tahniyatte sati bhsati v karoti v, piyakkhoti ma vid, vuccatti vacananti-dsu viya appayujjamnepi sabbadhthi paro hoti. Katthaci pana pippadese nmassa appayuttatt pahamapurisapayogattho duranubodho bhavati, yath dukkha te vedayissmi, tattha asssayantu manti. Tath hi ettha pdti phaseso, tasmi dukkhassanrocane vattu avisahanavasena kilamanta ma devassa ubho pd asssentu, vissaho kathehti ma vadathti adhippyo ca bhavati.
Adhippyo sudubbodho, yasm vijjati piya;
tasm upahaha gahe, garu garumata vid.
Tatrimni bhdhtdhikratt bhdhtuvasena nidassanapadni. So paribhavati, te paribhavanti, paribhavati, paribhavanti. Sapatto abhibhaviyate, sabb vitynubhyate, abhibhaviyate, anubhyateti. Yattha satipi nmassa sdhakavcakatte apaccattavacanatt khytapadena tulydhikaraat na labbhati, tattha kammavcaka paccattavacanabhta tulydhikaraapada paicca pahamapurisdayo tayo labbhanti. Ta yath? Paribhaviyyate puriso devadattena, paribhaviyyase tva devadattena, paribhaviyyamhe maya akusalehi dhammehi. Ettha panida vacana na vattabba nindanti tuhimsinanti-dsu satipi nmassa kammavcakatte apaccattavacanatt khytapadena tulydhikaraat na labbhatti pahamapurisuppatti na siyti. Kasmti ce? Nindanti tuhimsinanti-dsu janti ajjhharitabbassa sdhakavcakassa nmassa saddhimkhytapadena tulydhikaraabhvassa icchitatt. Evamuttaratrpi nayo. Majjhimapuriso khytapadena tulydhikarae sdhakavcake v kammavcake v paccattavacanabhte tumhasadde payujjamnepi, tahniyatte sati appayujjamnepi sabbadhthi paro hoti. Tva atibhavasi, tumhe atibhavatha, atibhavasi, atibhavatha. Tva paribhaviyase devadattena, tumhe paribhaviyavhe. Yattha satipi tumhasaddassa sdhakavcakatte apaccattavacanatt khytapadena tulydhikaraat na labbhati, na tattha majjhimapuriso hoti. Itare pana dve honti kammavcaka paccattavacanabhta tulydhikaraapada paicca. Ta yath? Tay abhibhaviyate sapatto, tay abhibhaviye aha. Uttamapuriso khytapadena tulydhikarae sdhakavcake v kammavcake v paccattavacanabhte amhasadde payujjamnepi, tahniyatte sati appayujjamnepi sabbadhthi paro hoti. Aha paribhavmi, maya paribhavma, paribhavmi, paribhavma. Aha paribhaviyymi akusalehi dhammehi, maya paribhaviyyma, paribhaviyymi, paribhaviyyma. Yattha satipi amhasaddassa sdhakavcakatte apaccattavacanatt khytapadena tulydhikaraat na labbhati, na tattha uttamapuriso hoti. Itare pana dve honti kammavcaka paccattavacanabhta tulydhikaraapada paicca. Ta yath? May anubhaviyate sampatti, may abhibhaviyase tva. Eva yattha yattha sdhakavcakna v kammavcakna v nmdna paccattavacanabhtna khytapadehi tulydhikaraatte laddhe tattha tattha pahamapurisdayo labbhanti, tasm nmdna paccattavacanabhtna tulydhikaraabhvoyeva pahamapurisdnamuppattiy kraa. Dvinna tia v purisnamekbhidhne paro puriso gahetabbo. Ettha ekbhidhna nma ekato abhidhna ekaklbhidhnaca. Taca kho casaddapayogeyeva, acasaddapayoge bhinnaklbhidhne taggahabhvato. Tumhe atthakusal bhavatha, mayamatthakusal bhavma iccevamdayo tappayog. Tattha tumhe atthakusal bhavatha iccetasmi vohre so ca atthakusalo bhavati, tvaca atthakusalo bhavasi, tumhe atthakusal bhavathti eva dvinnamekbhidhne paro puriso gahetabbo. Mayamatthakusal bhavma iccetasmi pana so ca atthakusalo bhavati, ahaca atthakusalo bhavmi, mayamatthakusal bhavmti v tvaca atthakusalo bhavasi, ahaca atthakusalo bhavmi, mayamatthakusal bhavmti v evampi dvinnamekbhidhne paro puriso gahetabbo. So ca atthakusalo bhavati, tvaca atthakusalo bhavasi, ahaca atthakusalo bhavmi, mayamatthakusal bhavmti v so ca atthakusalo bhavati, te ca atthakusal bhavanti, tvaca atthakusalo bhavasi, tumhe ca atthakusal bhavatha, ahaca atthakusalo bhavmi, mayamatthakusal bhavmti v eva tiamekbhidhne paro puriso gahetabbo. Aparopi atthanayo vuccati tvaca atthakusalo bhavasi, so ca atthakusalo bhavati, tumhe atthakusal bhavathti v ahaca atthakusalo bhavmi, so ca atthakusalo bhavati, mayamatthakusal bhavmti v imin nayena anekappabhedo atthanayo. Eva sessu vibhattsu pacamsattamiydsu paropuriso gahetabbo. Sabbesu ca kriypadesu bavhatthavcakesu bahuvacanantesu, na pana bahuvacanantesupi ekassattano vcakesu garuktabbassekassatthassa vcakesu ca kriypadesu. Ettha codansandpaniyo im gth
Tvaca bhavasi so cpi, bhavaticcdibhsane;
tumhe bhavatha iccdi, paroposo katha siy?.
Aha bhavmi so cpi, bhavaticcdibhsane;
maya bhavmaiccdi, uttamo ca katha siy?.
Ettha ca vuccate
Pacch vutto paro nma, saya paipiy;
eva pana gahetabbo, paropurisanmako.
Pahamamh paro nma, majjhimo uttamopi ca;
majjhimamh paro nma, uttamo puriso ruto.
Eva tu gahaahettha, vohrassnulomaka;
doso tadanulomamhi, gahaasmi na vijjati.
Tvaca bhadde sukh hohi, eso cpi mahmigo;
iti pho yato diho, tasm eva vademase.
Tumhe dve sukhit hotha, iccattho tattha dissati;
evapyaya nayo vutto, attanomatiy mama.
Attanomati kicpi, kathit sabbadubbal;
tathpi nayamdya, kathitatt akopiy.
Dhammena rajja krenta, rah pabbjayittha ma;
tvaca jnapad ceva, negam ca samgat.
Ahaca maddidev ca, jlkahjin cubho;
aamaa sokanud, vasma assame tad.
Et gthpi etassa, atthassa pana sdhik;
tsu vuttanayeneva, attho supkao siy;
eva vihi vieyya, bahun bhsitena ki.
krena manpena, kathane yena kenaci;
na virujjhati ce attho, ta pama sudhmata.
Purisattayato eso, paropurisanmako;
nupalabbhati pacceka, tadantogadhatova ya.
Pavatthya sotna, vohratthesu sabbaso;