Tathpi ye eva vadanti pasaddo itthiligo ceva bahuvacanakocti. Te pucchitabb ki paicca tumhe yasmanto pasaddo itthiligo ceva bahuvacanako cti vadathti Te eva puh eva vadeyyu agyeva so janapado, mahiy pana nadiy uttarena po, tsa avidratt uttarpoti vuccatti ca mahiy pana nadiy po tassa janapadassa uttarena honti, tsa avidratt so janapado uttarpoti vuccatti ca eva pubbcariyehi abhisakhato saddaracanviseso dissati, tasm itthiligo ceva bahuvacanako cti vadmti. Sacca dissati, so pana saddasatthe veyykarana mata gahetv abhisakhato, saddasatthaca nma na sabbath buddhavacanassopakraka, ekadesena pana hoti, tasm kaccyanappakarae icchitnicchitasagahavivajjana ktu jinavacanayuttahi, ligaca nippajjateti lakkhani vuttni.
Yadi ca pasaddo itthiligabahuvacanako, katha poti pada sijjhatti? pasaddato pahamyovacana katv tassokrdesaca katv poti pada sijjhati gvoti padamivti. Visamamida nidassana, gvoti padahi niccokrantena gosaddena sambhta. Tath hi yomhi pare gosaddantassvdesa katv tato yonamokrdesa katv gvoti nipphajjati, pasadde pana dve des na santi. Buddhavacanahi patv pasaddo akrantatpakatiko jto, na aathpakatikoti.
Eva vuttpi te idameva sacca, nanti cetasi sannidhya dhnagghiduppainissaggibhve, na vacanapaccankastena suvijna subhsitanti eva vuttapaccankastabhve ca hatv eva vadeyyu yatheva gvosaddo, tatheva posaddo ki itthiligo na bhavissati bahuvacanako cti? Tato tesa imni suttapadni dassetabbni. Seyyathida? pa pato sajnti, pa pato saatv pa maati, pasmi maati, pa meti maati, pa abhinandatti eva suttapadni dassetv panti ida kataravacananti pucchitabb. Addh te pasaddassa bahuvacanantabhvameva icchamn vakkhanti dutiybahuvacananti. Te vattabb nanu yovacana na suyyatti? Te vadeyyu yovacana kataamdesatt na suyyatti. Ya ya bhonto icchanti, ta ta mukhrha vadanti.
patoti ida pana ki bhonto vadantti? patoti idampi bahuvacanaka topaccayantanti vadma topaccayassa ekatthe ca bavhatthe ca pavattanato. Iti tumhe bahuvacanakattayeva icchamn posaddo ca yovacanantoti bhaatha, patoti idampi bahuvacanaka topaccayantanti bhaatha, pasmi maatti ettha pana pasmintida kataravacananta katardesena sambhtanti? Addh te eva puh niruttar bhavissanti. Tath yesa eva hoti pasaddo itthiligo ceva bahuvacanako cti, te pucchitabb ya cariyehi veyykaraamata gahetv y poti ca tsanti ca vutta, tattha ki tsanti vacane pnanti pada netv attho vattabbo, udhu passti? pnanti padamnetv attho vattabboti ce, evaca sati y pti vattabba y ka tihantti padamiva. Atha pti pada nma natthi, poti padayeva bahuvacanakanti ce, eva sati tsanti etthpi passti pada netv attho veditabbo. Kasmti ce? Yasm poti paccattekavacanassa tumhka matena bahuvacanatte sati passti padampi bahuvacananti katv tsasaddena yojetv vattu yuttitoti. Eva sati pnanti padassa abhveneva bhavitabba. Yath pana puriso, puris. Purisa, puriseti ca, go, gvo, gavo. Gvunti ca ekavacanabahuvacanni bhavanti, eva po, p. pa, peti ekavacanabahuvacanehi bhavitabba. Evaca sati pasaddo bahuvacanakoyeva hotti na vattabba.
Ye eva vadanti, tesa vacana sadosa duppariharaya mlapariyyasutte pa maati pasminti ekavacanapna dassanato, visuddhimaggdsu ca vissandanabhvena ta ta hna poti appotti poti-dikassa ekavacanavasena vuttanibbacanassa dassanato. Yath pana piya itthiligepi pariypanno gosaddo t gvo tato tato daena koeyyti ca annad balad cetti ca din bavhatthadpakehi itthiligabhtehi sabbanmikapadehi ca asabbanmikapadehi ca samndhikaraabhvena vutto dissati, na tath piya bavhatthadpakehi itthiligabhtehi sabbanmikapadehi v asabbanmikapadehi v samndhikaraabhvena vutto pasaddo dissati. Yadi hi pasaddo itthiligo siy, kaasaddato paccayo viya pasaddato paccayo v siy, nadasaddato viya ca paccayo v siy, ubhayampi natthi, ubhaybhvato itthilige vutta sabbampi vidhna tattha na labbhati, tena yati pasaddo anitthiligoti. Nanu ca bho gosaddatopi paccayo natthi, tadabhvato itthilige vuttavidhna na labbhati, eva sante kasm soyeva itthiligo hoti, na panya pasaddoti?
Ettha vuccate gosaddo na niyog itthiligo, atha kho pulligova. Itthiligabhve pana tamh paccaye ahontepi paccayo vikappena hoti, aampi itthilige vuttavidhna labbhati. So hi niccamokrantatpakatiya hatv go, gvti-din attano itthiligarpna nibbattikraabhto, tena so itthiligo bhavati. pasadde pana paccaydi na labbhati. Tena so itthiligoti na vattabbo. Yath v gosaddassa avisadkravohrata paicca itthiligabhvo upapajjati, na tath pasaddassa. pasaddassa hi ankularpakkamatt avisadkravohrat na dissati, yya eso itthiligo siy. Eva vutt te niruttar bhavissanti.
Tath yesa eva hoti pasaddo sabbad itthiligo ceva bahuvacanako cti, te vattabb yath itthiligabhtassa kasaddassa pahama kaaiti rassavasena hapitassa paccayato para smivacana sarpato na tihati, yabhvena ca ybhvena ca tihati kaya, kayti, na tath itthiliganti tumhehi gahitassa posaddassa pahama paiti rassavasena hapitassa para smivacana yabhvena ca ybhvena ca tihati, atha kho sarpatoyeva tihati pasmi maatti. Yadi pana pasaddo itthiligo siy, smivacana sarpato na tiheyya. Yasm ca smivacana sarpato tihati, tasm pasaddo na itthiligo. Na hi caturstidhammakkhandhasahassasagahesu anekakoisatasahassesu pippadesesu ekasmimpi pippadese pahama akrantabhvena hapetabbna itthiligasaddna parato hita smivacana sarpato tihatti. Eva vutt te niruttar bhavissanti.
Keci panettha eva vadeyyu pasaddo napusakaligo, tath hi ahasliniya omatta pana po adhimattapathavgatika jtanti napusakaligabhvena tasamndhikaraapadni niddihnti? Tanna, manogae pavattehi tama vaca sirasadddhi viya pasaddenapi samndhikaraapadna katthaci napusakaligabhvena niddisitabbatt. Pubbcariynahi saddaracansu saddhammatejavihata vilaya khaena, veneyyasattahadayesu tamo paytti ettha tamotipadena samndhikaraa vihatanti napusakaliga dissati, tath dukkha vaco etasmi vipaccankaste puggaleti dubbacoti ettha vacoti padena samndhikaraa dukkhanti napusakaliga, avanata siro yassa so avanatasiroti ettha siroti padena samndhikaraa avanatanti napusakaliga, appa rgdirajo yesa pamaye akkhimhi te apparajakkhti ettha rajoti padena samndhikaraa appanti napusakaliga dissati. Na te cariy tehi samndhikaraapadehi tamavacasirasadddna napusakaligattavipanattha tathvidha saddaracana kubbisu, atha kho sobhana mano tassti sumanoti ettha viya manogae pavattapulligna payoge napusakaligabhvenapi samndhikaraapadni katthaci hontti dassanattha kubbisu. Yath ca vihatanti-dik saddaracan tamavacasirasadddna napusakaligattavipanattha na kat, tath omattanti ca adhimattapathavgatika jtanti ca saddaracanpi pasaddassa napusakaligattavipanattha na kat. Yasm pana manogae pavattehi manasadddhi ekadesena samnagatikatt pasaddenapi napusakaligassa samndhikaraat yujjati, tasm ahasliniya omatta pana po adhimattapathavgatika jtanti napusakaligassa pasaddena samndhikaraat kat. Tathpi pasaddo manasadddhi ekadesena samnagatiko samsapadatte majjhokrassa pokasia, pogatanti-dippayogassa dassanato, tasm omattanti-divacana pasaddassa napusakaligattavipanattha vuttanti na gahetabba, ligavipariyayavasena pana katthaci evampi saddagati hotti panattha vuttanti gahetabba. Omattoti ca adhimattapathavgatiko jtoti ca liga parivattetabba. Yadi hi pasaddo napusakaligo siy, sanikrnissa paccattopayogarpni buddhavacandsu vijjeyyu, na tdisni santi. Kici bhiyyo okranta nma napusakaliga katthacipi natthi, niggahtantaikranta ukrantavasena hi tividhniyeva napusakaligni. Tena pasaddassa napusakaligat nupapajjatti. Eva vutt te niruttar bhavissanti. Iccokrantavasena gahitassa pasaddassa itthiligat ca napusakaligat ca ekantato natthi, niggahtantavasena pana gahitassa katthaci napusakaligat siy bhante ngasena samuddo samuddoti vuccati, kena kraena pa udaka samuddoti vuccatti payogadassanato. Ettha paneke vadeyyu yadi bho okrantavasena gahitassa pasaddassa itthinapusakaligavasena dviligat natthi, okranto pasaddo kataraligoti? Pulligoti maya vadmti.
Yadi ca bho pasaddo pulligo. Yath pasaddassa pulligat payeyya, nijjhnakkhamat ca bhaveyya, tath sutta harathti. harissmisutta, na no suttharae bhro atthti evaca pana vatv tesa imni suttapadni dassetabbni. Seyyathida? po upalabbhatti? mant. passa katt kret upalabbhatti? Na heva vattabbe. Atto po atthti? mant. Tena pena pakaraya karotti? Na heva vattabbe. pa maati pasmi maatti imni suttapadni.
Ettha ca upalabbhatti-din pasaddassa ekavacanat siddh, tya siddhya bahuvacanatpi siddhyeva. Ekavacanatyeva hi saddasatthe paisiddh, na bahuvacanat, tena penti imin pana pasaddassa itthiligabhvavigamo siddho itthilige endesbhvato. passa, pasminti iminpi itthiligabhvavigamoyeva itthilige sarpato n sm smi vacannamabhv. Attoti imin itthiliganapusakaligabhvavigamo okrantanapusakaligassa abhvato, okrantassa guanmabhtassa itthiligassa ca abhvato.