Eva tiligik honti, sadd sattbhidhnak.
Yo so jaghya ulati, so satto jaghalo idha;
padehbhidhnehi, sattanma papacita.
Imasmi pakarae pariyyavacananti ca abhidhnanti ca sakhti-dni ca ekatthni adhippetni, atthuddhravasena pana bhtasaddo pacakkhandhmanussadhtusassatavijjamnakhsavasattarukkhdsu dissati, tappayogo upari atthattikavibhge vibhavissati. Bhvakoti bhvetti bhvako, ida nibbacana. Yo bhvana karoti, so bhvako. Idamabhidheyyakathana. Bhvako nipako dhroti idametassa atthassa sdhakavacana. Bhvako bhvanpasuto bhvanpayutto bhvansampannoti ida pariyyavacana. Imni bhto bhvakoti dve padni suddhakattuhetukattuvasena vuttnti. Ito para naynusrena suvieyyatt ida nibbacananti ca dni avatv katthaci atthasdhakavacana pariyyavacana atthuddhraca yathraha dassessma. Tesu hi sabbattha dassitesu ganthavitthro siy, tasm yesamattho uttno, tesampi padnamabhidheyya na kathessma, nibbacanamattameva nesa kathessma. Yesa pana gambhro attho, tesamabhidheyya kathessma. Bhavana bhavo, bhavo vuccati vuddhi. Bhsaddassa atthtisayayogato vahanepi dissamnatt bhavana vahananti katv. Bhavo ca rao abhavo ca raoti ida vuddhi-atthassa sdhaka vacana. Atha v bhavoti vuccati sassata. Sassato att ca loko cti hi sassatavasena pavatt dihi sassatadihi, tasm bhavadihti idametassatthassa sdhaka vacana. Tath bhavoti bhavadihi, bhavati sassata tihatti pavattanato sassatadihi bhavadihi nma. Bhavadihi hi uttarapadalopena bhavoti vuccati. Bhavena bhavassa vippamokkhamhasti idametassatthassa sdhaka vacana. Etthya pivacanattho ekacce sama v brhma v bhavadihiy v kmabhavdin v sabbabhavato vimutti sasravisuddhi kathayisti. Atha v bhavanti vahanti satt etenti bhavoti atthena sampattipuni bhavoti ca vuccanti. Itibhavbhavataca vtivattoti idametassatthassa sdhaka vacana. Ettha panya pivacanattho bhavoti sampatti, abhavoti vipatti. Tath bhavoti vuddhi, abhavoti hni. Bhavoti sassata, abhavoti ucchedo. Bhavoti pua, abhavoti ppa, ta sabba vtivattoti. Sahoks khandhpi bhavo. Kmabhavo rpabhavo iccevamdi etassatthassa sdhaka vacana. Ettha pana khandh yo payati, so sarpa labhatti katv bhavati avijjtahdisamuday nirantara samudetti atthena v bhavti vuccanti. Okso pana bhavanti jyanti ettha satt nmarpadhamm cti atthena bhavoti. Apica kammabhavopi bhavo, upapattibhavopi bhavo. Updnapaccay bhavo duvidhena atthi kammabhavo, atthi upapattibhavoti idametassatthassa sdhaka vacana. Tattha kammameva bhavo kammabhavo. Tath upapatti eva bhavo upapattibhavo. Etthpapatti bhavatti bhavo, kamma pana yath sukhakraatt sukho buddhnamuppdoti vutto. Eva bhavakraatt phalavohrena bhavoti dahabba. Atha v bhvanalakkhaatt bhvetti bhavo. Ki bhveti? Upapatti. Iti upapatti bhvetti bhavoti vuccati. Bhvettimassa ca nibbattetti hetukattuvasenattho. Atha v bhavapaccay jtti vacanato bhavati etenti bhavoti kammabhavo vuccati.
Khandhnaca paipi, dhtu-yatanna ca;
abbocchinna vattamn, sasroti pavuccatti
Vuttalakkhao sasropi bhavo. Bhave dukkha bhavadukkha, bhave sasarantoti imnetassatthassa sdhakni vacanni. Tatra kenahena sasro bhavoti kathyati? Bhavati ettha sattasammuti khandhdipaipisakhte dhammapujasminti atthena Ida bhavasaddassa bhvakattukaradhikaraasdhanavasenatthakathana.
Ettha bhavasaddassa atthuddhra vadma
Vuddhisampattipuni, khandh soksasait;
sasro sassataceta, bhavasaddena saddita.
Bhavatah bhavadihi, upapattibhavo tath;
kammabhavo ca sabbanta, bhavasaddena saddita.
Bhavatahbhavadihi-dvaya katthaci piya;
uttarapadalopena, bhavasaddena saddita.
Abhavoti na bhavo abhavo.
Vipatti hni ucchedo, ppaceva catubbidh;
ime abhavasaddena, atth vuccanti ssane.
Bhvoti ajjhsayo, yo adhippyotipi vuccati. Thnabhvo durjno. Nmacco rjabhariysu, bhva kubbetha paito. Hadayagatabhva paksetti evamdi etassatthassa sdhaka vacana. Apica vatthudhammopi bhvo. Bhvasaketasiddhnanti idametassatthassa sdhaka vacana, cittampi bhvo. Acchita kamma karosi ludda, bhve ca te kusala natthi kicti idametassatthassa sdhaka vacana. Kriypibhvo. Bhvalakkhaa bhvasattamti ca idametassatthassa sdhaka vacana. Apica bhvoti sattavevacananti bhaanti, dhtu v eta adhivacana. Tattha ajjhsayo ca vatthudhammo ca cittaca satto cti ime bhavatti bhvo. Tath pana bhvetti bhvo, kriy tu bhavananti bhvo. S ca bhavanagamanapacandivasennekavidh. Apica bhvarpampi bhvo, ya itthibhvo pumbhvo itthindriyanti ca vuccati. Tatrya vacanattho itthti v purisoti v bhavati etena citta abhidhnacti bhvo.
Nattanomatiy eta, nibbacanamudhaa;
pubbcariyashna, mata nissya mhaa.
Vuttaheta porehi itthiy bhvo itthibhvo, itthti v bhavati etena citta abhidhnacti itthibhvoti, tasm pumbhvoti etthpi pumassa bhvo pumbhvo, pumti v bhavati etena citta abhidhnacti pumbhvoti nibbacana samadhigantabba. Ida bhvasaddassa kattubhvakaraasdhanavasenatthakathana. Abhvoti na bhvoti abhvo, ko so? Suat natthit. Sabhvoti attano bhvo sabhvo, attano pakati iccevattho. Atha v sabhvoti dhammna sati atthasambhave yo koci sarpa labhati, tassa bhvo lakkhaamiti saito namanaruppanakakkhaaphusandi-kro iccevattho. Smaa v sabhvo v, dhammna lakkhaa matanti idametassatthassa sdhaka vacana. Apica sabhvoti salakkhao paramatthadhammo. Kenahena? Saha bhventi atthena. Sabbhvoti sata bhvo sabbhvo, sappurisadhammo iccevattho. Atha v attano bhvo sabbhvo. Ghpayanti sabbhvanti idametassatthassa sdhaka vacana. Savijjamno v bhvo sabbhvo. Eva gahaasabbhvoti idametassatthassa sdhaka vacana. Ida sabhva sabbhvasaddna bhvasdhanavasenatthakathana. Sambhavoti sambhavana sambhavo, sambhavanakriy, yutti v. Yutti hi sambhavoti vuccati sambhavo gahaassa kraanti-dsu. Atha v sambhavati etasmti sambhavo. Yato hi ya kici sambhavati, so sambhavo. Pabhavoti pabhavana pabhavo, acchinnat, pabhavati etasmti v pabhavo. Yato hi ya kici pabhavati, so pabhavo. Ime pana sambhavapabhavasadd katthaci samnatth katthaci bhinnatthti veditabb. Katha? Sambhavasaddo hi bhavanakriyampi vadati yuttimpi paattimpi sambhavarpampi paccayatthampi, pabhavasaddo pana bhavanakriyampi vadati nadippabhavampi paccayatthampi, tasm paccayattha vajjetv bhinnatthti gahetabb, paccayatthena pana samnatthti gahetabb. Vuttaheta paccayo hetu nidna kraa sambhavo pabhavoti-di atthato eka, byajanato nnanti.
Mla hetu nidnaca, sambhavo pabhavo tath;
samuhnhrrammaa, paccayo samudayena cti
Ayampi gth etassatthassa sdhik. Ida sambhavapabhavasaddna bhvpdnasdhanavasenatthakathana.
Evamettha bhvakattukammakarapdndhikaraavasena cha sdhanni paksitni. Tni sampadnasdhanena sattavidhni bhavanti, ta pana uttari vibhavissati dhanamassa bhavatti dhanabhtti-din. Icceva kitakavasena sabbathpi sattavidhni sdhanni honti, yni krakntipi vuccati, ito aa sdhana natthi. Idha payogesvatthesu ca vina pavattha sdhananma paksita. Tath hi dunnikkhittasdhanehi padehi yojit saddappayog dubbodhatth honti, sunikkhittasdhanehi pana padehi yojit subodhatth honti, tasm payogsdhanamlak, attho ca payogamlako. Payognurpahi aviparta katv attha kathanasl ycitova bahula cvara paribhujati, appa aycitoti evamdsu sdhanavasena gahetabbesu atthesu, aesu catthesu pautarabuddhino paityeva ekantena bhagavato pariyattissanadhar nma hontti veditabba. Ito para naynusrena suvieyyatt ida nma sdhananti na vakkhma, kevalamidha dassitesu payogesu vina bahumnuppdanatthaceva vividhavicittapigatike vividhatthasre jinavaravacane sotna buddhivijambhanatthaca atthasdhakavacanniyeva yathraha suttageyyaveyykaraagthdsu tato tato haritv dassessma. Pabhvoti pakrato bhavatti pabhvo, soyamnubhvoyeva. Pabhva te na passmi, yena tva mithila vajeti idametassatthassa sdhaka vacana. Anubhavoti anubhavana anubhavo, ki ta? Paribhujana. nubhvoti tejusshamantapabhsattiyo. Tejasakhato usshamantapabhsattisakhto v mahanto nubhvo etassti mahnubhvoti idametassatthassa sdhaka vacana.
Tejo usshamant ca, pabhsattti pacime;
nubhvti vuccanti, pabhvti ca te vade.
Tejdivcakattamhi, nubhvapadassa tu;
atthanibbacana dhro, yathsambhavamuddise.
Atha v nubhvoti anubhavitabbaphala. Anubhavitabbassa phalassa mahantatya mahnubhvoti idametassatthassa sdhaka vacana. Parbhavoti parbhavana parbhavo, atha v parbhavatti parbhavo. Suvijno parbhavoti idametassatthassa sdhaka vacana. Apica dhammadess parbhavoti phnurpato parbhavissatti parbhavoti angataklavasenapi nibbacana dahabba. Atha v parbhavanti etenti parbhavo. Ki ta? Dhammadessitdi. Pahamo so parbhavoti idametassatthassa sdhaka vacana. Vibhavoti nibbna. Tahi bhavato vigatatt bhavato vigatoti vibhavo, bhavassa ca tahetu vigatatt vigato bhavo etasmti vibhavo. Vibhavanti ucchijjanti vinassanti ito ariyadhanavilomak kilesamahcortipi vibhavo. Vibhavasaddassa nibbnbhidhnatte eva bhave vijjamne, vibhavo icchitabbakoti idamettha sdhaka vacana. Imni pana nibbnassa pariyyavacanni
Nibbna vibhavo mokkho, nirodho amata sama;