Sikkhttayasagahitanti adhislasikkhdisikkhttayasagaha. Sakala ssanabrahmacariyanti anavasesa satthussanabhta sehacariya. Samiddhanti sammadeva vahita. Jhnassdavasenti tehi tehi bhikkhhi samadhigatajjhnasukhavasena. Vuddhippattanti urapatabhvpagamena sabbaso parivuddhimupagata. Sabbapliphulla viya abhisampattivasena abhisampadhi ssanbhivuddhiy matthakappattito. Patihitavasenti patihnavasena, patihappattiyti attho. Paivedhavasena bahuno janassa hitanti bhujaa. Tenha mahjanbhisamayavasenti. Puthu puthula bhta jta, puthu v puthutta pattanti puthubhta. Tenha sabbpe.. pattanti. Suhu paksitanti suhu sammadeva dikalydibhvena pavedita. Sati spahita katvti aya kydivibhgo attabhvasaito dukkhabhro may ettaka kla vahito, idni pana na vahitabbo, etassa avahanatthahi ciratara kla ariyamaggasambhro sambhato, svya ariyamaggo paividdho. Yato ime kydayo asubhdito sabhvdito sammadeva paritti catubbidhampi sammsati yattatha visaye suhu upahita katv. ena paricchinditvti imassa attabhvasaitassa dukkhabhrassa vahane payojanabhta attahita tva bodhimle eva parisampita, parahita pana buddhaveneyyavinaya parisampitabba, ta idni msattayeneva parisampana ppuissati, ahampi viskhpuamya parinibbyissmti eva buddhaena paricchinditv sabbabhgena nicchaya katv. yusakhra vissajjti yuno jvitassa abhisakhraka phalasampattidhamma na sampajjissmti vissajji. Tavissajjaneneva tena abhisakhariyamna jvitasakhra na pavattessmti vissajji. Tenha tatthti-di. hnamahantatyapi pavatti-kramahantatyapi mahanto pathavkampo. Tattha hnamahantatya bhmiclassa mahantatta dassetu tad kirape kampitthti vutta. S pana jbhikkhettabht dasasahass lokadhtu eva, na y kci. Y mahbhinhramahbhijti-dsupi kampittha, tadpi tattikya eva kampane ki kraa? Jtikkhettabhvena tasseva dito pariggahassa katatt, pariggahakaraa cassa dhammatvasena veditabba. Tath hi purimabuddhnampi tvattakameva jtikkhetta ahosi. Tath hi vutta dasasahass lokadhtu, nissadd hoti nirkulpe mahsamuddo bhujati, dasasahass pakampatti (bu. va. 2.84-91) ca di. Udakapariyanta katv chappakrapavedhanena avtarge bhisetti bhisano, so eva bhisanakoti ha bhayajanakoti. Devabheriyoti devadundubhisaddassa pariyyavacanamatta. Na cettha kci bher dundubhti adhippet, atha kho upptabhvena labbhamno ksagato nigghosasaddo. Tenha devoti-di. Devoti megho. Tassa hi gajjabhvena ksassa vassbhvena sukkhagajjitasaite sadde niccharante devadundubhisama. Tenha devo sukkhagajjita gajjti. Ptivegavissahanti eva ciratara kla vahito aya attabhvasaito dukkhabhro, idni na cirasseva nikkhipissmti sajtasomanasso bhagav sabhveneva ptivegavissaha udna udnesi. Eva pana udnentena ayampi attho sdhito hotti dassanattha ahakathya kasmti-di vutta. Tulyatti tulanti tula-saddo kammasdhanoti dassetu tulitanti-di vutta. Appnubhvatya paricchinna. Tath hi ta parito khaitabhvena parittanti vuccati. Paipakkhavikkhambhanato dghasantnatya vipulaphalatya ca na tula na paricchinna. Yehi kraehi pubbe avisesato mahaggata atulanti vutta, tni krani rpvacarato arpassa stisayni vijjantti arpvacara atulanti vutta itaraca tulanti. Appavipkanti tsupi kammesu ya tanuvipka hna, ta tula. Bahuvipkanti ya mahvipka pata, ta atula. Ya panettha majjhima, ta hna ukkahanti dvidh bhinditv dvsupi bhgesu pakkhipitabba. Hnattikavaanya (dha. sa. aha. 14) vuttanayena v appabahuvipkata niddhretv tassa vasena tultulabhvo veditabbo. Sambhavati etasmti sambhavoti ha sambhavahetubhtanti. Niyakajjhattaratoti sasantnadhammesu vipassanvasena gocarsevanya ca nirato. Savipkampi samna pavattivipkamattadyikamma savipkahena sambhava, na ca ta kmdibhavbhisakhrakanti tato visesanattha sambhavanti vatv bhavasakhranti vutta. Ossajti ariyamaggena avassaji. Kavaca viya attabhva pariyonandhitv hita attani sambhtatt attasambhava kilesaca abhindti kilesabhedasahabhvikammossajjana dassento tadubhayassa kraamavoca ajjhattarato samhitoti. Pahamavikappe avasajjanameva vutta, ettha avasajjankroti ta dassento atha vti-dimha. Tattha trentoti uppdo bhaya, anuppdo khemanti-din (pai. ma. 1.10) vmasanto. Tulento trentoti-din sakhepato vuttamattha vitthrato dassetu pacakkhandhti-di vatv bhavasakhrassa avasajjankra sarpato dasseti. Evanti-din pana udnagthvaanya dito vuttamattha nigamavasena dasseti. Yanti (d. ni. . 2.171) karae, adhikarae v paccattavacananti ha yena samayena, yasmi v samayeti. Ukkhepakavtti udakasandhrakavta upacchinditv hitahnato khepakavt. Sahipe bahalanti ida tassa vtassa ubbedhappamameva gahetv vutta ymavitthrato pana dasasahassacakkavappama koisatasahassacakkavappamampi udakasandhrakavta upacchindatiyeva. kseti pubbe vtena patihitkse. Puna vtoti ukkhepakavte tath katv vigate udakasandhrakavto puna bandhitv gahti. Yath ta udaka na bhassati, eva upatthambhenta bandhanavitnavasena bandhitv gahti. Tato udaka uggacchatti tato bandhitv gahaato tena vtena uhpita udaka uggacchati upari gacchati. Hotiyevti antarantar hotiyeva. Bahubhventi mahpathaviy mahantabhvena. Sakal hi mahpathav tad oggacchati ca uggacchati ca, tasm kampana na payati. Ijjhanassti icchitatthasijjhanassa anubhavitabbassa issariyasampatti-dikassa. Parittti pailaddhamatt ntisubhvit. Tath ca bhvan balavat na hotti ha dubbalti. Sassena hi bhvan vutt. Appamti pagu subhvit. S hi thir dahatar hotti ha balavti. Paritt pathavsa, appam posati desanmattameta, posaya pana subhvitya pathavkampo sukheneva ijjhatti ayamettha adhippyo veditabbo. Savejento v dibbasampattiy pamatta sakka devarjna, vmasanto v tvadeva samadhigata attano iddhibala. So kiryasm (d. ni. aha. 2.171) khuragge arahatta patv cintesi atthi nu kho koci bhikkhu yena pabbajitadivaseyeva arahatta patv vejayanto psdo kampitapubboti. Tato natthi kocti atv aha kampessmti abhibalena vejayantamatthake hatv pdena paharitv kampetu nsakkhi. Atha na sakkassa nakitthiyo hasu putta sagharakkhita, tva ptigandheneva ssena vejayanta kampetu icchasi, suppatihito, tta, psdo, katha kampetu sakkhissasti. Smaero im devat may saddhi kei karonti, aha kho pana cariya nlattha, kaha nu kho me cariyo smuddikamahngattheroti vajjetv mahsamudde udakalea mpetv divvihra nisinnoti atv tattha gantv thera vanditv ahsi. Tato na thero, tta sagharakkhita, asikkhitvva yuddha pavihosti vatv nsakkhi, tta, vejayanta kampetunti pucchi. cariya, bhante, nlatthanti. Atha na thero, tta, tumhdise akampente ao ko kampessati, dihapubba te, tta, udakapihe gomayakhaa pilavanta, tta, kapallapva paccanta antantena paricchinnanti imin opammena jnhti ha. So vaissati, bhante, ettakenti vatv psdena patihitoksa udaka hotti adhihya vejayantbhimukho agamsi. Devadhtaro ta disv ekavra lajjitv gato, punapi smaero eti, punapi etti vadisu. Sakko devarj m mayha puttena saddhi kathayittha, idni tena cariyo laddho khaena psda kampessatti ha. Smaeropi pdaguhena psdathpika pahari, psdo cathi dishi oamati. Devat patihtu dehi, tta, psdassa, patihtu dehi, tta, psdassti viravisu. Smaero psda yathhne hapetv psdamatthake hatv udna udnesi
Ajjevha pabbajito, ajja pattsavakkhaya;
ajja kampemi psda, aho buddhassurat.
Ajjevha pabbajito, ajja pattsavakkhaya;
ajja kampemi psda, aho dhammassurat.
Ajjevha pabbajito, ajja pattsavakkhaya;
ajja kampemi psda, aho saghassuratti.
Dhammat es, bhikkhave, yad bodhisatto tusitaky cavitv mtukucchi okkamatti (d. ni. 2.18) vatv ayaca dasasahass lokadhtu sakampi sampakampi sampavedhti (d. ni. 2.18), tath dhammat es, bhikkhave, yad bodhisatto mtukucchimh nikkhamatti (d. ni. 2.32) vatv ayaca dasasahass lokadhtu sakampi sampakampi sampavedhti (d. ni. 2.32) ca mahsattassa gabbhokkantiya abhijtica dhammatvasena mahpadne pathavkampassa vuttatt itaresupi catsu hnesu pathavkampo dhammatvasenevti atthato vuttametanti dahabba. Idni nesa pathavkampna kraato pavatti-krato ca vibhga dassetu iti imesti-di vutta. Dhtukopenti ukkhepakavtasakhtya vyodhtuy pakopena. Iddhnubhventi iddhiy, kammavipkajiddhiy v sabhvena, tejenti attho. Puatejenti punubhvena, mahbodhisattassa puabalenti attho. atejenti anaasdhraena paivedhanubhvena. Sdhukradnavasenti yath anaasdhraappaivedhanubhvena abhihat mahpathav abhisambodhiya kampittha, eva anaasdhraena desannubhvena abhihat mahpathav kampittha, ta panass sdhukradna viya hotti sdhukradnavasenti vutta. Yena pana bhagav asti-anubyajanappaimaitadvattisamahpurisalakkhaavicitrarpakyo sabbkraparisuddhaslakkhandhdiguaratanasamiddhidhammakyo puamahattathmamahatta-iddhimahattayasamahattapamahattna paramukkasagato asamo asamasamo appaipuggalo araha sammsambuddho attano attabhvasaita khandhapacaka kappa v kappvasesa v hapetu samatthopi sakhatadhammaparijigucchankrappavattena avisesena tiyapi amaamno yusakhrossajjanavidhin nirapekkho ossajji. Tadanubhvbhihat mahpathav yusakharossajjane akampittha. Ta panass kruasabhvasahit viya hotti vutta kruabhventi. Yasm bhagav parinibbnasamaye catuvsatikoisatasahassasakh sampattiyo sampajji, antarantar phalasampattisampajjanena tassa pubbabhge stisaya tikkha sra vipassanaca pavattesi. Yadatthaca may eva sucirakla anaasdhrao paramukkasagato asambhro sambhato, anuttaro ca vimokkho samadhigato, tassa vata me sikhppattaphalabht accantanih anupdisesaparinibbnadhtu ajja samijjhatti bhiyyo ativiya somanassappattassa bhagavato ptivipphrdiguavipulatarnubhvo parehi asdhraatisayo udapdi, yassa sampattibalasamupabrhitassa tisayassa nubhva sandhya ida vutta dveme piapt samasamaphal samasamavipkti-di (ud. 75), tasm tassnubhvena samabhihat mahpathav akampittha, ta panass tassa velya rodankrappatti viya hotti ahamo rodanenti vutta. Idni sakhepato vuttamattha vivaranto mtukucchi okkamanteti-dimha. Aya panatthoti sdhukradnavasenti-din vutta attho. Pathavdevatya vasenti ettha samuddadevat viya mahpathaviy adhidevat kira nma atthi, tdise krae sati tass cittavasena aya mahpathav sakampati sampakampati sampavedhati. Yath vtavalhakadevatna cittavasena vt vyanti, stuha-abbhavassavalhakadevatna cittavasena stdayo bhavanti, tath hi viskhapuamya abhisambodhi-attha bodhirukkhamle nisinnassa lokanthassa antaryakaraattha upahita mrabala vidhamitu
Acetanya pathav, aviya sukha dukha;
spi dnabal mayha, sattakkhattu pakampathti. (Cariy. 1.124)
Vacanasamanantara mahpathav bhijjitv saparisa mra parivattesi. Etanti sdhukradndi. Yadipi natthi acetanatt, dhammatvasena pana vuttanayena siyti sakk vattu. Dhammat pana atthato dhammabhvo, so puadhammassa v adhammassa v nubhvasabhvoti. Tayida sabba vicritameva. Evaca katv
Ime dhamme sammasato, sabhvasarasalakkhae;
dhammatejena vasudh, dasasahass pakampathti. (Bu. va. 2.166)
divacanaca samatthita hoti.
Aya pana (d. ni. aha. 1.149) mahpathav aparesupi ahasu hnesu akampittha mahbhinikkhamane bodhimapasakamane pasuklaggahae pasukladhovane kakrmasutte gotamakasutte vessantarajtake brahmajleti. Tattha mahbhinikkhamanabodhimapasakamanesu vriyabalena akampittha. Pasuklaggahae dvisahassadpaparivre nma cattro mahdpe pahya pabbajitv susna gantv pasukla gahantena dukkara bhagavat katanti acchariyavegbhihat akampittha. Pasukladhovanavessantarajtakesu aklakampanena akampittha. Kakrmagotamakasuttesu (a. ni. 4.24; 3.126) aha sakkh bhagavti sakkhibhvena akampittha. Brahmajle (d. ni. 1.147) pana dvsahiy dihigatesu vijaetv niggumba katv desiyamnesu sdhukradnavasena akampitthti veditabb. Na kevalaca etesuyeva hnesu pathav akampittha, atha kho tsu sagahesupi mahmahindattherassa ima dpa gantv jotivane nisditv dhamma desitadivasepi akampittha. Kalyiyamahvihre ca piaptiyattherassa cetiyagaa sammajjitv tattheva nisditv buddhrammaa pti gahetv ima suttanta raddhassa suttapariyosne udakapariyanta katv akampittha. Lohapsdassa pcna-ambalahikahna nma ahosi, tattha nisditv dghabhakatther brahmajlasutta rabhisu. Tesa sajjhyapariyosnepi udakapariyantameva katv pathav akampittha. Yadi eva ahime, nanda, het aha paccay mahato bhmiclassa ptubhvyti kasm aheva het vuttti? Niyamahetubhvato. Imeyeva hi aha het niyamanti, ne. Te hi kadci sambhavantti aniyamabhvato na gait. Vuttaheta ngasenattherena milindapahe (mi. pa. 4.1.4)
Ahime, bhikkhave, het aha paccay mahato bhmiclassa ptubhvyti. Ya vessantarena ra mahdne dyamne sattakkhattu mahpathav kampit, taca pana aklika kadcuppattika ahahi hethi vippamutta, tasm agaita ahahi hethi.
Yath, mahrja, loke tayoyeva megh gayanti vassiko, hemantiko, pvusakoti. Yadi te mucitv ao megho pavassati, na so megho gayati sammatehi meghehi, aklameghotveva sakha gacchati, evameva kho, mahrja, vessantarena ra mahdne dyamne ya sattakkhattu mahpathav kampit, aklika eta kadcuppattika ahahi hethi vippamutta, na ta gayati ahahi hethi.
Yath v pana, mahrja, himavant pabbat paca nadisatni sandanti, tesa, mahrja, pacanna nadisatna daseva nadiyo nadigaanya gayanti. Seyyathida gag, yamun, aciravat, sarabh, mah, sindhu, sarassat, vetravat, vtas, candabhgti. Avases nadiyo nadigaanya agait. Kikra? Na t nadiyo dhuvasalil, evameva kho, mahrja, vessantarena ra mahdne dyamne ya sattakkhattu mahpathav kampit, aklika eta kadcuppattika ahahi hethi vippamutta, na ta gayati ahahi hethi.
Yath v pana, mahrja, rao satampi dvisatampi tisatampi amacc honti, tesa chayeva jan amaccagaanya gayanti. Seyyathida senpati, purohito, akkhadasso, bhagriko, chattagghako, khaggagghako, eteyeva amaccagaanya gayanti. Kikra? Yuttatt rjaguehi. Avases agait, sabbe amacctveva sakha gacchanti, evameva kho, mahrja, vessantarena ra mahdne dyamne ya sattakkhattu mahpathav kampit, aklika eta kadcuppattika ahahi hethi vippamutta, na ta gayati ahahi hethti.
Bhmiclasuttavaan nihit.
Cplavaggavaan nihit.