10. Bhmiclasuttavaan
70. Dasame (d. ni. . 2.167; sa. ni. . 2.5.822) udenayakkhassa cetiyahneti udenassa nma yakkhassa yatanabhvena ihakhi kate mahjanassa cittkatahne. Katavihroti bhagavanta uddissa katavihro. Vuccatti purimavohrena udena cetiyanti vuccati. Gotamakdsupti gotamaka cetiyanti-dsupi. Eseva nayoti cetiyahne katavihrabhva atidisati. Tath hi sattambanti kikissa rao dhtaro satta kumriyo savegajt gehato nikkhamitv tattha padhna padahisu, ta hna sattamba cetiyanti vadanti. Bahuputtakanti ca bahuproho eko nigrodharukkho, tasmi adhivattha devata bah manuss putte patthenti, tadupdya ta hna bahuputtaka cetiyanti payittha. Srandadassa nma yakkhassa vasitahna, cplassa nma yakkhassa vasitahna, iti sabbnevetni buddhuppdato pubbadevat pariggahetv cetiyavohrena voharitni, bhagavato vihre katepi tatheva sajnanti. Ramayti ettha vesliy tva bhmibhgasampattiy sulabhapiatya ramayabhvo veditabbo. Vihrna pana nagarato ntidratya naccsannatya gamangamanasampattiy ankiavihrahnatya chyudakasampattiy pavivekapatirpatya ca ramayat dahabb. Vahitti bhvanpriprivasena paribrhit. Punappuna katti bhvanya bahulkaraena aparpara pavattit. Yuttayna viya katti yath yuttamjaayna chekena srathin adhihita yathruci pavattati, eva yathruci pavattirahata gamit. Patihnahenti adhihnahena. Vatthu viya katti sabbaso upakkilesavisodhanena iddhivisayatya patihnabhvato suvisodhitaparissayavatthu viya kat. Adhihitti paipakkhadrbhvato subhvitabhvena tataadhihnayogyatya hapit. Samantato citti sabbabhgena bhvanupacaya gamit. Tenha suvahitti. Suhu samraddhti iddhibhvanya sikhppattiy sammadeva sasevit. Aniyamenti yassa kassacti aniyamavacanena. Niyametvti tathgatassti sarpadassanena niyametv. yuppamanti (d. ni. . 1.40; d. ni. abhi. . 1.40) paramyuppama vadati. Ki panettha paramyu nma, katha v ta paricchinnappamanti? Vuccate yo tesa tesa sattna tasmi tasmi bhavavisese purimasiddhabhavapatthanpanissayavasena sarrvayavavaasahnappamdivises viya tatagatinikydsu yebhuyyena niyataparicchedo gabbhaseyyakakmvacaradevarpvacarasattna sukkasoita-utubhojandi-utu-dipaccuppannapaccaypatthambhito vipkappabandhassa hitiklaniyamo. So yathsaka khaamattvahynampi attano sahajtna rprpadhammna hapankravuttitya pavattanakni rprpajvitindriyni yasm na kevala tesa khaahitiy eva kraabhvena anuplakni, atha kho yva bhavagupacched anupabandhassa avicchedahetubhvenapi, tasm yuhetukatt krapacrena yu, ukkasaparicchedavasena paramyti ca vuccati. Ta pana devna nerayikna uttarakuruknaca niyatapariccheda. Uttarakurukna pana ekantaniyataparicchedameva, avasihamanussapetatiracchnna pana cirahitisavattanikakammabahule kle takammasahitasantnajanitasukkasoitapaccayna tamlaknaca candasriyasamavisamaparivattandijanita-utu-hrdisamavisamapaccaynaca vasena circiraklato aniyatapariccheda, tassa ca yath purimasiddhabhavapatthanvasena tatagatinikydsu vaasahndivisesaniyamo siddho dassannussavdhi, tath dito gahaasiddhiy. Eva tsu tsu upapattsu nibbattasattna yebhuyyena samappamahitikla dassannussavehi labhitv taparamata ajjhosya pavattitabhavapatthanvasena dito paricchedaniyamo veditabbo. Yasm pana kamma tsu tsu upapattsu yath tataupapattiniyatavadinibbattane samattha, eva niyatyuparicchedsu upapattsu paricchedtikkamena vipkanibbattane samattha na hoti, tasm vutta tasmi tasmi kle ya manussna yuppama, ta paripua karonto tiheyyti. Mahsvatthero pana mahbodhisattna carimabhave paisandhidyino kammassa asakhyeyyyukatsavattanasamatthata hadaye hapetv buddhnaca yusakhrassa parissayavikkhambhanasamatthat piya gat evti ima bhaddakappameva tiheyyti avoca. Khaiccdhi abhibhuyyatti etena yath iddhibalena jarya na paighto, eva tena maraassapi na paightoti atthato pannamevti. Kva saro khitto, kva ca nipatitoti aath vuhitenapi theravdena ahakathvacanameva samatthitanti dahabba. Tenha yo pana vuccatipe niymitanti. Orike nimitteti thle sauppdane. Thlasauppdanaheta tihatu bhagav kappanti sakala kappa avahnaycanya, yadida yassa kassaci, nanda, cattro iddhipd bhvitti-din apadesena attano caturiddhipdabhvannubhvena kappa avahnasamatthatvibhvana. Obhseti pkaavacane. Pkaavacanaheta, yadida pariyya mucitv ujukameva attano adhippyavibhvana. Pariyuhitacittoti yath kici atthnattha sallakkhetu na sakk, eva abhibhtacitto. So pana abhibhavo mahat udakoghena appakassa udakassa ajjhottharaa viya ahosti vutta ajjhotthaacittoti. Aoti therato, ariyehi v aopi yo koci puthujjano. Puthujjanaggahaacettha yath sabbena sabba appahnavipallso mrena pariyuhitacitto kici atthnattha sallakkhetu na sakkoti, eva thero bhagavat katanimittobhsa sabbaso na sallakkhesti dassanattha. Tenha mro hti-di. Cattro vipallsti asubhe subhanti savipallso, cittavipallso, dukkhe sukhanti savipallso, cittavipallsoti ime cattro vipalls. Tenti yadipi itare aha vipalls pahn, tathpi yathvuttna catunna vipallsna appahnabhvena. Assti therassa. Maddatti phusanamattena maddanto viya hoti, aath tena maddite sattna maraameva siy. Ki sakkhissati, na sakkhissatti adhippyo. Kasm na sakkhissati, nanu esa aggasvakassa kucchi pavihoti? Sacca paviho, taca kho attano nubhvadassanattha, na vibdhandhippyena. Vibdhandhippyena pana idha ki sakkhissatti vutta hadayamaddanassa adhikatatt. Nimittobhsanti ettha tihatu bhagav kappanti sakalakappa avahnaycanya yassa kassaci, nanda, cattro iddhipd bhvitti-din apadesena attano caturiddhipdabhvannubhvena kappa avahnasamatthatvasena sauppdana nimitta. Tath pana pariyya mucitv ujukameva attano adhippyavibhvana obhso. Jnantoyevti mrena pariyuhitabhva jnantoyeva. Attano apardhahetuto sattna soko tanuko hoti, na balavti ha dosropanena sokatanukaraatthanti. Ki pana thero mrena pariyuhitacittakle pavatti pacch jntti? Na jnti sabhvena, buddhnubhvena pana jnti. Gaccha tva, nandti yasm divvihratthya idhgato, tasm, nanda, gaccha tva yathrucitahna divvihrya. Tenha yassadni kla maasti. Anatthe niyojento guamraena mreti, virgavibandhanena v jtinimittatya tattha tattha jta mrento viya hotti mretti mroti vutta. Ati viya ppatya ppim. Kahadhammehi samanngato kaho. Virgdiguna antakaraato antako. Sattna anatthvaha paipatti na mucatti namuci. Attano mrapsena pamatte bandhati, pamatt v bandh etassti pamattabandhu. Sattamasatthato para satta ahni sandhyha ahame sattheti na pana pallakasatthdi viya niyatakiccassa ahamasatthassa nma labbhanato. Sattamasatthassa hi parato ajaplanigrodhamle mahbrahmuno sakkassa ca devarao paitadhammadesana bhagavanta atv idni satte dhammadesanya mama visaya samatikkampessatti sajtadomanasso hutv hito cintesi handa dnha na upyena parinibbpessmi, evamassa manoratho aathatta gamissati, mama ca manoratho ijjhissatti. Eva pana cintetv bhagavanta upasakamitv ekamanta hito parinibbtu dni, bhante, bhagavti-din parinibbna yci. Ta sandhya vutta ahame sattheti-di. Tattha ajjti yusakhrossajjanadivasa sandhyha. Bhagav cassa atibandhandhippya jnantopi ta anvikatv parinibbnassa aklabhvameva paksento ycana paikkhipi. Tenha na tvhanti-di. Maggavasena byattti saccasampaivedhaveyyattiyena byatt. Tatheva vintti maggavaseneva kilesna samucchedavinayena vint. Tath visradti ariyamaggdhigameneva satthussane vesrajjappattiy visrad, srajjakarna dihivicikicchdippadhammna vigamena visradabhva pattti attho. Yassa sutassa vasena vaadukkhato nissaraa sambhavati, ta idha ukkahaniddesena sutanti adhippetanti ha tepiakavasenti. Tia piakna samho tepiaka ti v piakni tipiaka, tipiakameva tepiaka, tassa vasena. Tamevti ya ta tepiaka sotabbabhvena sutanti vutta, tameva. Dhammanti pariyattidhamma. Dhrentti suvaabhjane pakkhittashavasa viya avinassanta katv suppaguasuppavattibhvena dhrenti hadaye hapenti. Iti pariyattidhammavasena bahussutadhammadharabhva dassetv idni paivedhadhammavasenapi ta dassetu atha vti-di vutta. Ariyadhammassti maggaphaladhammassa, navavidhassapi v lokuttaradhammassa. Anudhammabhtanti adhigamya anurpadhammabhta. Anucchavikappaipadanti ca tameva vipassandhammamha, chabbidh visuddhiyo v. Anudhammanti tass yathvuttappaipadya anurpa abhisallekhita appichatdidhamma. Caraaslti samdya vattanasl. Anumaggaphaladhammo etissti v anudhamm, vuhnagmin vipassan. Tass caraasl. Attano cariyavdanti attano cariyassa sammsambuddhassa vda. Sadevakassa lokassa crasikkhpanena cariyo, bhagav, tassa vdo, catusaccadesan. cikkhissantti dito kathessanti, attan uggahitaniymena pare uggahpessantti attho. Desessantti vcessanti, pi samm pabodhessantti attho. Paapessantti pajnpessanti, saksessantti attho. Pahapessantti pakrehi hapessanti, paksessantti attho. Vivarissantti vivaa karissanti. Vibhajissantti vibhatta karissanti. Uttnkarissantti anuttna gambhra uttna pkaa karissanti. Sahadhammenti ettha dhamma-saddo kraapariyyo hetumhi a dhammapaisambhidti-dsu (vibha. 720) viyti ha sahetukena sakraena vacanenti. Sappihriyanti sanissaraa. Yath paravda bhajitv sakavdo patihahati, eva hetudharaehi yathdhigatamattha sampdetv dhamma kathessanti. Tenha niyynika katv dhamma desessantti, navavidha lokuttaradhamma pabodhessantti attho. Ettha ca paapessantti-dhi chahi padehi cha atthapadni dassitni, dito pana dvhi padehi cha byajanapadni. Ettvat tepiaka buddhavacana savaannayena sagahetv dassita hoti. Vuttaheta nettiya (netti. sagahavro) dvdasa padni sutta, ta sabba byajanaca attho cti.