38. Tebhtikamadhuvijakna vatthumhi ayamnupubbkath

Atte kira brasiya te bhtik ekato hutv madhu vikkiant puttadre posenti. Tato tesu eko paccanta gantv malayavsna [malavsna itipikatthaci] hatthato madhu kiitv [vakkiitv itisabbattha] gahti, eko gahitagahitamadhu nagara harati. Eko tena hahaamadhni brasiya nisditv vikkiti. Tasmi samaye gandhamdanapabbate eko paccekabuddho vaarogen turo ahosi. Athaataro paccekabuddho tassa madhun phsu bhavissatti atv gandhamdanapabbateyeva hito cvara prupitv ksen gantv nagaradvre otaritv kattha madhu labhmti [labbhati itisabbattha] olokento ahs, tad tasmiparakule bhati katv jvamn ek ceik ghaamdya udakattha tittha gacchant magg okkamma ghaa hapetv vanditv ekamanta ahsi, tad paccekabuddho bhagin ettha bhikkhya carantna katarasmi hne madhu labbhatti pucchi. S tassa katha sutv madhu-paassa payanahne hatv hattha pasretv esa bhante madhu-paoti dassetv yajjya paccekabuddho paato madhu na labhati. Mama nivatthavatthaka datvpi madhu dassmti cintetv olokent tattheva ahsi, atha paccekabuddho anupubbena vicaranto [caranto itipikatthaci] madhu-paa samppui, tato kuimbiko [kuimba ko itipikatthaci] ta disv hatthato patta gahetv dhrake hapetv madhughaa dya pattassa upanmento sahas nikkujji. Tato madhu patta pretv uttaranto puna bhmiya pagghari. Ta disv somanasso vijo eva patthanamaksi.

Vuttahi mahvase.

1. Tattha pattassa buddhassa, vijo so pasdav;
vissandayanto mukhato, pattapra madhu ad.
2. Puaca uppattaca, patitaca mahtale;
disv madhu pasanno so, eva paidah tad.
3. Jambudpe ekarajja, dnennena hotu me;
kse yojane , bhmiya yojanepiti.
Evaca pana vatv patta adsi, paccekabuddho patta paiggahetv tattheva hito.
4. Icchita patthita tuyha, khippameva samijjhatu;
prentu citthasakapp, cando paaraso yath.
5. Icchita patthita tuyha, sabbameva samijjhatu;
prentu cittasakapp, maijotiraso yathti.
Vatv magala vahetv agamsi. Athantarmagge hit ghaaceik paccekabuddhbhimukha gantv madhu labhittha bhanteti pucchi. Tena laddha bhaginti vutte ki vatv so adsti pucchi. Paccekabuddho sabba kathesi. S ta sutv thoka bhante idheva hotha dsiy anuggahatthyti sgha geha gantv nivatthapiotik attano saka dhovitv haritv cumbaaka katv paccekabuddhassa adsi, yad so bhante madhudyako sakalajambudpe ekarajja kreti. Tadha tassa aggamahes bhaveyyati vatv patthana karont-evamha.
6. Yad te madhudo bhante, bhbhujo hoti bhtale;
tassa hessa tad bhante, piy aggamahesik.
7. Surpca suvca, suyas subbat subh;
assa tassa piyctha, manp icchad [icchid itipikatthaci] sadti.
Tasspi tad paccekabuddho tatheva hotti magala vatv ksena gandhamdanameva agamsi, athparabhge te tayopi ekato hutv madhulokana karont ta madhughaa kuhiti pucchisu, so tenattan katakamma vatv sace tumhe tasmi patti anumodeyytha, ta sdhu. No ce. Madhu-agghanaka mama hatthato gahathti vatv tehi tato na no attho [nanohattho itisabbattha] madhun, kdisasseta adsti vutte ta sutv itaro paccekabuddh nme te gandhamdane vasanti ksva prupitv kule kule bhikkha caranti, santo ete slavantti kathesi, atha tesu jeho brhmaacalakpi ksva paridahitv caranti. Nnya calakoti mamti ha, majjhimo kujjhitv tava paccekabuddha parasamudde khiphti avoca, atha tesa katha sutv madhudyako m bho tumhe ariyna mahesakkhna mahnubhvna paccekabuddhna pharusa kathetha. Nirayadukkh na bhyathti-din anek krena nivretv tesa gua paksesi, ta sutv te ubhopi sdhti pasanncitt anumodisu, aparabhge te kla katv devamanussesu sasarant tattha tattha mahsampattiyo anubhavitv amhka satthu parinibbato dvinna vassasatna accayena attano attano sampattahne nibbattisu. Tena vutta.
8. Asoko madhudo sandhi, mittdev tu ceik;
calavd nigrodho, tisso so pravdikoti.
Tesu calavd jehavijo bindusrarao jehaputtassa sumanarjakumrassa putto hutv nibbatti. Tassyamnupubbkath. Bindusrarao kira dubbalakleyeva asokakumro attan laddha ujjeniy rajja pahya gantv sabbanagara attano hatthagata katv sumanarjakumra aggahesi. Ta divasameva sumanassa rjakumrassa suman nma dev paripuagabbh ahosi. S atakavesena nikkhamitv avidre aatara calagma sandhya gacchant jehakacalassa gehato avidre nigrodho atthi, tasmi rukkhe adhivatthya devatya ito ehi sumaneti vadantiy sadda sutv tass sampa gat, devat attano nubhvena eka sla nimmiitv ettha vashti pdsi. S ta sla pvisi, gatadivaseyeva s putta vijyi. S tassa nigrodhadevatya pariggahitatt nigrodhotveva nma aksi. Jehakacalo dihadivasatoppabhuti ta attano smidhtara viya maamno nibaddhavatta pahapesi. Rjadht tattha sattavassni vasi, nigrodhakumropi sattavassiko jto, tad mahvaruatthero nma eko arah drakassa hetusampada disv viharamno sattavassiko dni drako. Klo na pabbjetuti cintetv rjadhtya rocpetv nigrodhakumra pabbjesi, kumro khuraggeyeva arahatta ppui. Tena vutta mahvase.
9. Ta mahvaruo thero, tad disv kumraka;
upanissayasampanna, arah pucchi mtara;
pabbjesi khuragge so, arahattamapputi.
So kira ekadivasa ptova sarra paijaggitv cariyupajjhyavatta katv pattacvara mdya mtu-upsikya gehadvra gacchmti nikkhami. Mtunivsahnacassa dakkhiadvrena nagara pavisitv nagaramajjhena gantv pcnadvrena nikkhamitv gantabba hoti. Tena ca samayena asoko dhammarj pcnadisbhimukho shapajare cakamati. Ta khaayeva nigrodho rjagaa samppui santindriyo santamnaso yugamatta pekkhamno, tena vutta ekadivasa shapajare hito addasa nigrodha smaera rjagaena gacchanta danta gutta santindriya iriypathasampannanti. Disv panassa etadahosi. Aya jano sabbopi vikkhittacitto bhantamigapaibhgo. Aya pana daharako avikkhitto ativiyassa lokitavilokita sammijanapasraaca sobhati. Addh etassabbhantare lokuttaradhammo bhavissatti rao saha dassaneneva smaere citta pasdi, pema sahahi, kasm. Pubbe kira puakaraakle rao jehakabht vijakoya.
10. Pubbeva [pubbena itikatthaci] sannivsena, paccuppannahitena v;
eva ta jyate pema, uppalava yathodaketi.
Atha rj sajtapemo sabahumno smaera pakkosathti amacce pesesi, te aticiryantti puna dve tayo pesesi turita gacchatti. Smaero attano pakatiy eva agamsi. Rj patirpsana atv nisdathti ha. So itocito ca viloketv natthi dni ao bhikkhti samussitasetacchatta rjapallaka upasakamitv patta gahanatthya rao kra dassesi. Rj ta pallakasampa gacchanta eva disv cintesi ajjeva dni aya smaero imassa gehassa smiko bhavissatti, smaero rao hatthe patta datv pallaka abhiruhitv nisdi. Rj attano atthya sampdita sabba ygukhajjakabhattavikati upanmesi. Smaero attano ypanamattameva sampaicchi. Bhattakiccvasne rj ha satthr tumhka dinna-ovda jnthti. Jnmi mahrja ekadesenti. Tta mayhamp na kathehti. Sdhu mahrjti rao anurpa dhammapa-eda appamdavagga anumodanatthya abhsi. Rj pana appamdo amatapada, pamdo maccuno padati sutvva ata tta, pariyospehti ha. Smaero anumodan vasne dvattisadhuvabhattni [dvittisadhurabhattni itisabbattha] labhitv puna divase dvattisabhikkh gahetv rjantopura pavisitv bhattakicca maksi. Rj aepi dvattisabhikkh tumhehi saddhisve bhikkha gahantti eteneva upyena divase divase vahpento sahisahassna brhmaaparibbjakna bhatta upacchinditv antonivesane sahisahassna bhikkhna niccabhatta pahapesi nigrodhattheragateneva pasdena. Nigrodhattheropi rjna saparisa tsu saraesu pacasu slesu patihpetv buddhassane pothujjanikena pasdena acalappasda katv patihpesi. Rjpi asokrma nma mahvihra krpetv sahisahassna bhikkhna niccabhatta pahapesi. Sakalajambudpe caturstiy nagarasahassesu caturstivihrasahassni krpesi. Tena vutta.
11. Calavdidosena,
jto calagmake;
pattnumodan pk,
se so [aseso itipikatthaci] hi ansavoti.

Aya nigrodhattherassa kathnayo.

Madhudyako pana vijo devalokato cavitv pupphapure rjakule uppajjitv piyadso nma kumro hutv chatta usspetv sakalajambudpe ekarajja aksi. Katha.
Bindusrarjassa ekasataputt ahesu. Te sabbe asoko attan saddhi ekamtika tissakumra hapetv ghtesi. Ghtento cattri vassni anabhisittova rajja kretv catunna vassna accayena tathgatassa parinibbato dvinna vassasatana upari ahrasame vasse sakalajambudpe ekarajjbhiseka ppui. Atha ta sakalajambudpe caturstinagarasahasse rjno gantv upahahissanti. Tia utna anucchavik tayo psd ahesu. Eko mahsappiko eko moragvo, eko magalo nma, tesu nekanakasahassaparivuto paivasati. Yssa madhu-paa dassesi, s asandhimitt nma devaccharaparibhg rjadht hutv sahisahassna itthna jehik dhammsokarao aggamahes ahosi. Abhiseknantara tassa im rjiddhiyo gat, pathaviy ca heh yojanappame pavattati. Tath upari kse. Anotattadahato ahahi kjehi soasapnyaghae divase divase devat haranti. Yato ssane uppannasaddho hutv ahaghae bhikkhusaghassa adsi. Dve ghae sahimattna tepiakabhikkhna dve ghae aggamahesiy asandhimittya. Cattro ghae attan paribhuci devat [devat-eva itisabbattha], eva himavantato ngalatdantakaha siniddha muduka rasavanta divase divase haranti, tena rao ca mahesiy ca soasanna nakasahassnaca sahimattnaca bhikkhusahassna devasika dantapoakicca nipphajjati. Devasikamevassa devat agadmalaka agadaharaka suvaavaaca gandharasasampanna ambapakka haranti. Chaddantadahato pacavaa nivsanaprupana ptakavaa hatthapuchanakapaa [hatthapucchanakapaa itisabbattha] dibbaca pna haranti. Devasikamevassa anulepanagandha prupanatthya asuttamayika sumanapupphapaa mahrahaja ajana ngabhavanato ngarjno haranti. Chaddantadahatoyeva uhitassa slino navavhasahassani divase divase suv haranti. Te msik nitthusakni karonti. Ekopi khaataulo nhosi. Rao sabbahnesu ayameva taulo paribhoga gacchati. Madhumakkhik madhu karonti. Kammraslsu acch ka paharanti. Karavkasaku gantv madhurassara vikjent rao balikamma karonti. Imhi iddhhi samanngato rj ekadivasa suvaasakhalikabandhana pesetv catunna buddhna adhigatarpadassana kapp yuka mahklangarjna nayitv setacchattassa heh mahrahe pallake nisdpetv anekasata vaehi jalajathalajapupphehi suvaapupphehi ca pja katv sabb lakrapatimaitehi soasahi nakasahassehi samantato parikkhipitv anantaassa tva me saddhammavaracakkavattino sammsambuddhassa [sammsambuddharpa itisabbattha] rpa imesa akkhna ptha karohti vatv tena nimmita sakalasarre vippakiapuappabhvanibbattsti anubyajanapatimaita dvattisa mahpurisalakkhaa sassirkatya vikacakamaluppalapuarkapatimaitamiva salilatala trgaarasijlavisaravipphuritasobhsamujjalamiva gaganatala nlaptalohit dibheda vicittavaarasivinaddhabymappabhparikkhepavilsitya sacyppabhnurga-indadhanuvijjullatparikkhittamiva kaakagirisikhara nnvirgavimalaketumlsamujjalitacrumatthakasobhana nayanarasyanamiva ca brahmadevamanujangayakkhagana buddharpa passanto sattadivasni akkhipja nma aksi. Rj kira abhiseka ppuitv tiyeva savaccharni bhirakapsaa parigahi, catutthe savacchare buddhassane pasdi, tassa pana pit bindusro brhmaabhatto ahosi. So brhmanaca brhmaajtipsana paaragaparibbjaknaca sahisahassamattna niccabhatta pahapesi. Asokopi pitar pavattita dna attano antopure [antepure itisabbattha] tatheva dadamno ekadivasa shapajare hito te upasamaparibhirena crena bhujamne asayatindriye avinta-iriypathe disv cintesi, disa dna upaparikkhitv yuttahne dtu vaatti. Eva cintetv amacce ha, gacchatha bhae attano attano sdhusammate samaabrhmae antopura abhiharatha dna dassmti, amacc sdhu devti rao paissutv te te paaragaparibbjak jvaka nigahdayo netv ime mahrja amhka arahantoti hasu, atha rj antopure uccvacni sanni papetv gacchantti vatv gatgate ha attano anurpe sane nisdathti, ekacce bhaddaphakesu ekacce phalakaphakesu nisdisu, ta disv rj natthi etesa anto sroti atv tesa anurpa khdanyabhojanya datv uyyojesi. Eva gacchante kle ekadivasa shapajare hito nigrodhasmaera disv tasmi gatena pasdena buddhassane pasanno sahisahassamatte psaiye apanetv sahisahassamatte bhikkh bhojento buddhassane pasditv asokrma kretv tattha te vaspento ekadivasa asokrme sahisahassabhikkhna dna datv tesa majjhe nisajja sagha cathi paccayehi pavretv ima paha pucchi, bhante bhagavat desitadhammo nma kittako hotti, mahrja nava agni, khandhato caturstidhammakkhandhasahassnti. Rj dhamme pasditv ekeka dhammakkhandha ekekavihrena pjessmti ekadivasameva channavutikoikhana vissajjetv amacce pesi, ekamekasmi nagare ekameka vihra krent caturstiy nagarasahassesu caturstivihrasahassni krpethti, sayaca asokrme asokamahvihratthya [sayaca-asokahovihratthya itipikatthaci] kamma pahapesi, sagho indaguttatthera nma mahiddhika mahnubhva khsava navakammdhihyaka adsi, thero ya ya na nihti, ta ta attano nubhvena nihpesi, evapithi savaccharehi vihrakamma nihpesi, ekadivasameva sabbanagarehi pani gamisu, amacc rao rocesu nihitni deva caturstimahvihrasahassnti. Atha rj bhikkhusagha upasakamitv bhante may caturstivihrasahassni kritni, dhtuyo kuto lacchmti pucchi, mahrja dhtunidhna nma atthti suoma, na pana payati asukahneti. Rj rjagahe cetiya bhindpetv dhtu apassanto paipkatika krpetv bhikkhubhikkhuiyo upsaka-upsikyoti catasso paris gahetv vesliya gato. Tatrpi alabhitv kapilavatthu gato, tatrpi alabhitv rmagma gato, rmagme ng cetiya bhinditu ndasu. Cetiye nipatitakuddlo khavaa hoti, eva tatrpi alabhitv allakappa pva kusinrati sabbacetiyni bhinditv dhtu alabhitv paipkatikni katv rjagaha gantv catasso paris sanniptpetv atthi kenaci sutapubba asukahne dhtunidhnati pucchi. Tattheko vsavassa satiko thero asukahne dhtunidhnati na jnmi, mayha pana pitmahatthero mayi sattavassikle mlcagoaka ghpetv ehi smaera asukagacchantare psathpo atthi. Tattha gacchmti gantv pjetv ima hna upadhretu vaati smaerti ha. Aha etameva jnmi mahrjti ha. Rj etadeva hnati vatv gacche harpetv psathpa pasuca apanetv heh sudhbhmi addasa, tato sudh ca ihakyo ca harpetv anupubbena parivea oruyha sattaratanavlika asihatthni ca kaharpakni samparivattantni addasa, so yakkhadsake pakkospetv balikamma krpetvpi neva anta passanto devat namassamno aha im dhtuyo gahetv caturstivihrasahasse nidahitv sakkra karomi. M me devat antarya karontti ha, sakko devarj crika caranto ta disv vissakamma mantetv tta asokadhammarj dhtuyo nharissmti parivea otio. Gantv kaharpni nharpehti. So pacaclakagmadrakavesena gantv rao purato dhanukahattho hatv hremi mahrjti ha, hara ttti sara gahetv sandhimhiyeva vijjhi, sabba vippakiryittha, atha rj vijane [avicine itipikatthaci] bandhakucikamuddika gahi, maikkhandha passitv angate daiddarjno ima mai gahetv dhtna sakkra karontti pae akkharni disv kujjhitv mdisna pana rjna [rjna itisabbattha] daiddarjti vattu ayuttati punappuna ghaetv dvra vivaritv antogeha paviho ahrasavassdhikna dvinna vassasatna upari ropitadp tatheva pajjalanti, nluppalapupphni takhaayeva haritv ropitni viya pupphasanthro ta khaa santhato viya gandh ta muhutta pisitv hapit viya ahesu. Rj suvaapaa gahetv angate piyadso nma kumro chatta usspetv asoko nma dhammarj bhavissati, so im dhtuyo vitthrit karissatti vcetv dihoha ayyena mahkassapattherenti vatv vmahattha bhujitv dakkhiahatthena apphoesi. So tasmi hne paricaraakadhtumattameva hapetv sesadhtuyo sabb gahetv dhtughara pubbe pihitanayeneva pidahitv sabb yath pakatiyyeva kretv uparipsacetiya patihpetv caturstiy vihrasahassesu dhtuyo patihpesi. Athekadivasa rj vihra gantv bhikkhusagha vanditv ekamante nisinno yadi bhante channavutikoidhana vissajjetv caturstivihrasahassnisacetiyni krpetvpi aha na dydo. Ao ko dydoti, paccayadyako nma tva mahrja, yo pana attano puttaca dhtaraca pabbjeti, aya ssane dydo nmti eva vutte asoko rj ssane dydabhva patthayamno avidre hita mahindakumra disv sakkhissasi tta tva pabbajituti ha. Kumro pakatiy pabbajitukmo rao vacana sutv ativiya pmojjajto pubbajmi [pabbajjmi itisabbattha] deva. Ma pabbjetv ssane dydo hothti ha. Tena ca samayena rjadht saghamittpi tasmi hne hit hoti. Ta disv ha tvampi amma pabbajitu sakkhissasti, sdhu ttti sampaicchi. Rj puttna mana labhitv pahahacitto bhikkhusagha upasakamitv bhante ime drake pabbjetv ma ssane dyda karothti. Sagho rao vacana sampaicchitv kumra moggaliputtatissattherena upajjhyena mahdevattherena cariyena pabbajpesi [pabbajjpesi itisabbattha]. Majjhantikattherena cariyena upasampdesi, so upasampadmlakeyeva saha paisambhidhi arahatta ppui. Saghamittyapi rjadhtya cariy yuplatther nma [acriy yuplatthernma itisabbattha]. Upajjhy dhammaplatther nma ahosi. Rj pana anekkrena buddhassana sobhetv moggaliputtatissattherassa sahyena [sahayyena. Shyyena. Shayyena itipikatthaci] sahisahassamatte dussle titthiye buddhassan uppabbjetv tatiyadhammasagti nihpesi. Tasmi kira samgame bhikkhubhikkhuiyo kittakti [kittaknti itisabbattha], vuttahi.