Abhidhndivaan

3. Tenpi nma toseyya-metelakravajjite;
anurpenlakre-nesameso parissamo.
3. Teneccdi. Yena te alakre na vaajenti, tena kraena alakravajjite bharaehi, ganthavisesehi v rahite, alakr v yathvuttavajjit yehi te, ete yatipote esa yatipotna anurpena idni viraciyamnattbhinavabhvato, dasabalavadanakamalamajjhavsitabhsitaviracitabhvato ca anucchavikena alakrena bharaena, alakrasatthena v toseyya apinma yathicchitapasdhanavasena, savanadhradivasena v vaajanena santuhe kareyya appeva nma yannnti eso parissamo aya amhka tdisasantuhijanaklakrapakaraappayogo.
Alakaronti attabhvamanenti alakro, bharaa hrakeyrdi. Alakaronti bandhasarramanenti alakrotimin pana alakrasaddena pasddayo saddlakr, sabhvavutydayo ca atthlakr nnappakr sagahit, yehi saddatthasakhta bandhasarra sobhate, yath hi purisasarre hrakeyrdyalakro nyasyate, yena sobhate, tath bandhasarrepi saddlakr, atthlakr ca nikkhipyanti, yato sobhate. Teneva vakkhati ta tu ppentulakr, vindanyatarattananti [subodhlakra 9 gth] ca, atthlakrasahiteccdikaca [subodhlakra 164 gth].
Alakravidhnabhvena tu bandhasarrampi tadatthiy alakro, tath tappaipdaka subodhlakranmadheyyasattha alakatapaipdakattena magalasuttanti viya. Vakkhati hi ganthopi kavivcna-malakrappaksako [subodhlakra 12 gth] ccdi. Atra uccate
Mukhyolakrasaddoya, saddatthlakatissito;
smatthiy tvadhihne, tath satthepi tabbatti.
Anenassbhidheyydni vuccanti. Abhidhyate iti abhidheyya, samuditena satthena vacanyattho. So ca sarrlakravibhgakappanya tesa paipdana. Subodhlakrena hi te paipdyanti. Yena ca yo paipdyati, tassyamattho bhavatti abhidheyyasatthopi. Dassitameva tu sarrlakrasakharaa payojana, ta nissya subodhlakrappavattito. Yassa hi yamuddissa pavatti hoti, ta tassa payojana, ta pana kavittakittipasiddhdilakkhaa, paramparya tadatthatya subodhlakrasakharaassa. Satthapayojanna, sdhiyasdhanalakkhao sambandho tu nissayapadassin dassitoyeva. Yathha
Sattha payojanaceva, ubho sambandhanissay;
vutttavuttiyyeva, vutto tannissitopi soti.
Abhidheyydikathanaca tasamagisseva ca vmasvisesasamagnamupdyamnatt, adisassa pana ummattakavacandino viya heyyatt. Vuttaheta
Sambandhnuguopya, purisatthbhidhyaka;
vmasdhigata vkya-matonadhigata paranti.
Vkyanti cettha vkyalakkhaopetamantaravkyasannicaya mahvkyasarpa satthamevdhippeta.
3. Yena te te alakrena vaajenti, tena kraena alakravajjite bharaavisesehi, ganthavisesehi v vajjite, te virahite yehi ete suddhamgadhike esa suddhamgadhikna anurpena abhinavabhvato mgadhikasarpa anugatarpena, dasabalabhsitaviracitatt v anuklena alakrena bharaavisesena, ganthavisesena v toseyya alakravaajpanena, ganthavisese [ganthavisaye (ka.)] uggahaadhradikrpanena v santuhe kareyya apinma yanna sundaramiti, eso parissamo aya mama alakrapakaraappayogo. Apinmti ettha itisaddo gamyamno.
Alakrehi vajjit, alakr vajjit yehi vti ca. Rpassa anu anurpa, rpa anugata anurpa v, tena anurpena. Alakaronti attabhvamaneneti alakro, hrakeyrdi bharaapakkhe, ganthapakkhe tu alakaronti bandhasarramaneneti alakro. Imin mukhyabhvena pasddisaddlakr ca sabhvavutydi-atthlakr ca pavuccanti. Amukhyato pana imesa dvinna alakrnamadhihnabhtabandhasarrampi, tath magalasuttaratanasuttdivohro viya alakrapaksaka samm bujjhanti dvippakr alakr aneneti imin atthena laddhasubodhlakravaranmadheyyasatthampi vuccati. Vuttamidameva
Mukhyolakrasaddoya, saddatthlakatissito;
smatthiy tvadhihne, tath satthepi tabbatti.
Ettha smatthiya nma taddhratappaipdakattavohrato taddheyyatappaipdanya na bhavati ce, aa ki bhavatti aathnupapattilakkhaamevti.
4. Yesa na sacit pa-nekasatthantarocit;
sammohabbhhatvete, nvabujjhanti kicipi.
5. Ki tehi pdasusss, yesa natthi gurnha [garniha (ka.)];
ye tappdarajoki, teva sdhvivekino.
4-5. Eva lakkharambhapaikkhepakajanapaibhanapubbakamabhidheyydika dassetv idni satthatova sabbattha guadosavivecana. Atoyeva vuccati
Sabbattha satthatoyeva, guadosavivecana;
ya karoti vin sattha, shasa kimatodhikanti.
Tasm guadosavibhgavicraa nma tabbidnayeva, nsatthana purisapasna. Tath cha
Guadosamasattha, jano vibhajate katha;
adhikro kimandhassa, rpabhedopaladdhiyanti [kbydsa 1.8].
Yeneva, tenettha guadosadassane pasannnekasatthacakkhuyevdhigato, nao tabbipartotyanvayabyatirekavasena dassento yesanti-digthdvayamha. Tattha yesanti aniyamuddeso, yehti attho. Yehi na sacit na rsikat, nnsantnavuttinpi ekattanayena ekasmi santne na vsit naparibhvitti vutta hoti. K s? Pa heyyopdeyyavivekarp. Kdisti ha anekasatthantarocitti. Anekasmi tipiakatakkabykaralakrasatthdike satthantare ucit savanadhradivasena paricit sya pa yesa na sacitti pakata. Eteti yath-uddihna niyamavacana. Sammohabbhhatti yathvuttytisayavatiy paybhvato balappattena mohena abbhhat visesena pahat, evasaddit hontti adhippyo. Yato eva, tasmpi kicipi heyyopdeyyarpa ya kicideva ahnniyojakatdisagurupdasusssnissayapailaddhavivekapati- saylbhena nvabujjhanti, na jnanttyattho. Yato lasiydidosalesapariggahopi satatcariyasevanavasena sirovikiatdisagurupdapakajambujaparyano cirenapi klena nnvidhasatthantarakataparicayabalena pappoti tdisa paveyattiya. Tenevha bhagav
Nihyati puriso nihnasev,
na ca hyetha kadci tulyasev;
sehamupanama udeti khippa,
tasmttano uttaritara bhajethti [a. ni. 3.26].
Tato etdiso paavyevettha guadosavibhgavivecane adhikr, nao tabbiparto purisapasti ayametthdhippyo. Ruho atthaviseso. Tenha ki tehi pdasusss, yesa natthi gurnihti. Ihti imasmi loke yesa janna gurna ktabb pdasusss pdaparicariy natthi, tehi janehi yathvuttanayena paveyattiyarasnabhiehi ki payojana, lesamattampi natthi, anadhigatyevettha eteti adhippyo. Idni byatirekamukhena ha yeti-di. Ye pubbe katapuatdisampattisampann tappdarajehi tesa gurna pdadhlhi oki onaddh gavacchit, teva sdh yathvuttanayena paveyattiyena abhit sajjan eva vivekino heyyopdeyyaguadosavibhganiyamanapasampattisamagino honti, teyevettha guadosavivecane adhigatti adhippyo. S cya gurupdasusss visihdarena karayti vakavuttiy tadabhyse sdhujane niyojeti.
4-5. Ye sakalasatthaparicitaapav yadi dosamropayanti, tesa taddosanirkaraa vin padesvabodhanamattena paitamnna vacanassgurukaraa vakavuttiy dassento ca tadvreneva attano anaasdhraagurugravata sdhujanehi paramdarena sampdetabbamiti dassetu yesape kinoti gthdvayamha. Anekasatthna tipiakatakkabykaradna anekesa ganthna antare tatvatthasakhta-abbhantare ucit savana-uggahaadhradivasena paricit pa sutamay pa yesa yehi na sacit, dvinnamekakkhae pavattiybhvepi upacitasamhabhvato, pubbaklikapaya aparaklikapaya anantara-sevandipaccayalbhato avatthabhullapavattito v sacitabbpi na rsikat. Ete disapapavarahit ime sammohabbhhat papavbhvato balappattena mohena visesena pahat eva kicipi heyyopdeyya nvabujjhanti. Na eke aneketi ca, te ca te satth ceti ca, tesamantaramiti ca, tasmi ucitti ca sammohena abbhhatti ca viggaho. Tena vutta
Guadosamasattha, jano vibhajate katha;
adhikro kimandhassa, rpabhedopaladdhiyanti [kbydsa 1.8].
Tassattho asattha jano guadosa katha vibhajate. Tath hi rpabhedopaladdhiya nlaptdirpavisesvabodhane andhassa adhikro abhimukhakaraa ki hoti, na bhavatyeva, tasm anekasatthantaragatasuppasannapacakkhun eva guadosavivecana bhavati, tadabhve na bhavatyeva. Idameva vuccate
Sabbattha satthatoyeva, guadosavivecana;
ya karoti vin sattha, shasa kimatodhikanti.
Tassattho sabbattha guadosavivecana satthatoyeva hoti, sattha vin satthocitatdisapaa vin ya karoti guguavibhga karoti, ya karaa atthi, atodhika shasa ki su kiriy anupaparikkhanakiriy nattheva.
Iha imasmi loke yesa akatapuna janna gurna
Piyo garu bhvanyo,
vatt ca vacanakkhamo;
gambhraca katha katt,
no chne niyojakoti [a. ni. 7.37].
Niddihaguopetna cariyna ktabb pdasusss pdaparicariy natthi, tehi ki payojana. Ye katapu jan tappdarajoki tesa gurna pdarajehi gavacchit, teva sdh jan eva vivekino kalyamittagurupsanhi adhigatavisihavivekabuddhino bhavanti, te eva viveka jnantti bhvo. Sotumicch susss, ta nissya kattabbapdaparicariypi tadatthiy susss nma hoti. Pdesu susssti ca, tesa pdti ca, tesu rajnti ca, tehi okiti ca viggaho. Sissna sakalbhibuddhiy gurupaibaddhatt attano guato adhikataryeva sevitabb. Vuttahi bhagavat
Nihyati puriso nihnasev,
na ca hyetha kadci tulyasev;
sehamupanama udeti khippa,
tasmttano uttaritara bhajethti [a. ni. 3.26].