Saddlakraniddesavaan
119. Adrhitasambandha-subhag y padvali;
supasiddhbhidheyyya, pasda janaye yath.
119. Idni yathoddesnamesa niddesa sodharaa karonto ha adraiccdi. Adre sanne adrena v adrhitakriykattukammdipadavasena hito hapito kato sambandho anvayo, tena subhag manohar supasiddho suppakso sugammo abhidheyyo attho yass sti tath, na tu bhvattho tassa sabhvagambhratt. Vuttahi
Kavnadhippyamasaddagocara,
pade phuranta mudukamhi kevala;
visanti bhvvagam katassam,
paksayantykatiyo tu tdisti.
Tdis y padvali padapanti aya pasda tannmaka gua janaye uppdayati. Yathti tamudharati.
119. Idni uddesakkamena etesa saddlakrdna niddesa sodharaa dassento ha adrhiteccdi. Adre sannapadese tadupacrena sanne v hito kriyya, laddhakriyyogakattukammdipadna vasena ca kato, no ce vinysavasena hapito v sambandho icchitatthapattikkamena aamapekkhalakkhaakriykrakayogo tena subhag manohar, supasiddho pasiddhatthavisaye saddapayogato atipkao abhidheyyo saddattho yass s aya padvali padapanti pasda pasdanmaka gua janaye uppdayati. Yathti lakkhiya dasseti. Adre hitoti v, upacaritatt adro ca so hito cti v, so ca so sambandho ceti ca, tena subhagti ca, su atisayena pasiddhoti ca, so abhidheyyo asseti ca vkya. Ettha supasiddho nma saddattho, adhippyattho pana pakatigambhro. Vuttahi
Kavnadhippyamasaddagocara,
pade phuranta mudukamhi kevala;
visanti bhvvagam katassam,
paksayantykatiyo tu tdisti.
Tassattho asaddagocara saddassa avisaya hutv mudukamhi pade kevala visu phuranta cpenta kavnadhippya kavnamajjhsaya katassam saddatthavisaye kataparicay pait bhvvagam padatthvabodhena visanti pavisanti, tdis katiyo tu saddasaddatthna kr paksayanti adhippyattha jotentti. 120. Alakaront vadana, muninodhararasiyo;
sobhanteruarasva, sampatantmbujodare.
120. Alakaronticcdi. Munino sammsambuddhassa vadana sabhvamadhurapakatimukha alakaront sajjant sobhayamn adharna rasiyo supakkabimbaphalopama-ohayugaavinissaabahutarakanticchitbh muninoti viyati sutatt. Ambujodare t klopanatapupphaksaramaye padumabbhantare sampatant pavattamn aruarasva blasriyarasiyo viya sobhante virjanti.
120. Alakaronteccdi. Munino vadana pakatisundaramukha alakaront sajjant adhararasiyo tasseva munino ohadvayato nikkhantakantisamh ambujodare vikasannurpaklbhimukhe padumagabbhe upahavikasiteti vutta hoti. Sampatant pavattamn aruaras iva blasriyarasva sobhante dibbantti. Ettha adrasambandha pasiddhatthaca nissya pasdaguo pkao. Adhararasna munisambandho sutnumitasambandhesu sutasambandhassa balavatt [sutnumitesu sutasambandho balav (paribhsendusere 112)], kkakkhigoakanayena v labbhatti. Adhare rasti ca, ambujassa udaranti ca vkya.
121. Ojo samsabhulya-
meso gajjassa jvita;
pajjepyankulo soya,
kanto kmyate yath.
121. Ojoiccdi. Samsassa ekatthavuttiy bhulya bhiyyobhvo ityanuvaditv puna ojo vidhyate, eso ojo samsabhullalakkhao gajjassa vuttirpassa jvita hadaya sra tappadhnatt gajjassa, na pajjassa, soya ojo ankulo agahano atoyeva kanto hadayagamo, pajjepi na kevala gajje kmyate payujjate. Yathetyudharati.
121. Idni ojagua dasseti ojoccdin. Ojo nma samsabhulya bhinnatthesu pavattasaddna ekatthapavattilakkhaassa samsassa bahulat, eso ojo gajjassa gajjabandhassa jvita hadaya, jvitassena hadayasakhata citta vuttanti veditabba. So aya ojo ankulo nibykulo kanto tatoyeva vina piyabhto pajjepi pajjabandhepi kmyate kavhi payujjateti. Bahulassa bhvo bhulya, samsassa bhulyanti viggaho. Gajjabandhdhikrassbhv pajjavisayassa ojaguassa lakkhiya dasseti yatheccdin.
122. Munindamandasajta-hsacandanalimpit;
pallav dhaval tasse-vekondharapallavo.
122. Munindaiccdi. Munindassa manda saka sajto pavatto tasabhvatt bhagavato hsassa [yasassa (ka.)] hso hasita sova candanamiva candana dhavalattarpatt, tena limpit upadehit pallav sabbni kilasayni idameveti niyambhvato, dhaval pakativaapariccgena sukk ahesu ghpitatt saguassa tdisavisihassa pailbhato, eva santepi tassa munindasseva eko aassa tdisassbhv adharapallavo na dhavalo dhavalo nhosi. Accsannadesiyopi bahumantabboyamassnubhvoti.
Pemvabandhahadaye sadaye jinasmi,
tasmi nu ki kumatayo bhavathappasann;
ki tena vo na vihita hitamuggadugga-
sasrasgarasamuttaravasna.
Iccaparamudharaa. Evametdiso ankulo kanto ojo jnitabboti. Nanu ca ya-tasaddna nicco sambandho, tasm katha tasseveko ndharapallavoti ettha yasaddbhvoti? Sacca, kintu pakkantavisayo, tath pasiddhavisayo, anubhtavisayo ca tasaddo yasadda npekkhate. Yath
Savsane kilese so, eko sabbe nightiya;
ahu susuddhasantno, pjnaca sadraho.
Iccdi. Ettha buddho buddhnussatimditoti pakkanto.
Pasiddhavisayo yath
Aggi pakkhanda atha v, pabbatagg pateti v;
yadi vakkhati kattabba, takrhi so jino.
Iccdi.
Anubhtavisayo yath
Atta nnusocmi, nappajappmangata;
paccuppannena ypemi, tena vao pasdati.
Iccdi.
Yasaddo tuttaravkyaho pubbavkye tasaddameva gamayati. Yath
Bodhi nammi natibhjanamaccura,
pukara bhuvanamaalasotthibhta;
yo cakkhusotasatigocarata sameto,
dosridappamathanekaraso budhna.
Iccdi.
Pubbavkyoptto tu yasaddo uttaravkyetasaddopdna vin skakhe vkyassa natta janeti. Ettha pakkantavisayo tasaddo.
122. Munindassa manda saka sajto pavatto hsoyeva sita candanacuamiva tena limpit lepit pallav rukkhalatdna pakatirattni kisalayni dhaval saguapariccgena set ahesu, tathpi tasseva tathgatassa eko atulo asahyo v adharapallavo dantvaraasakhtapallavo na rasisasahopi sampahopi dhavalo seto nhosi. Evamettha agahanasamsabhulya dpita hoti.
Pemvabandhahadaye sadaye jinasmi,
tasmi nu ki kumatayo bhavathappasann;
ki tena vo na vihita hitamuggadugga-
sasrasgarasamuttaravasnanti.
Aparamudharaa. Tassattho kumatayo he a! Pemvabandhahadaye sabbesu tumhesu nicca pavattitadahapemnubandhacitte sadaye tatoyeva daysahite tasmi jinasmi visayabhte ki nu kasm appasann bhavatha, tath hi vo tumhka tena jinena uggo druo ca, duggo gantumasakkueyyo ca, soyeva sasrasgaro tassa samuttaraa pariyantappattiyeva avasna yassa ta na vihita akata hita vuddhi nma ki hoti, na hoteva. Etthpi samsassa pkaatt ojo guo kanto hotti. Nanu ya-tasaddna niccasambandhoti katha tassevekoti ca tasmi nu ki kumatayoti ca iccdsu heh vuttayasaddo natthti? Sacca, tathpi pakkantatthavisayo, pasiddhatthavisayo, anubhtatthavisayo v tasaddo yasadda npekkhati. Tath hi
Savsane kilese so, eko sabbe nightiya;
ahu susuddhasantno, pjnaca sadrahoti.
Evamdsu soti niddihatasaddo buddhnussatimditoti ettha attena buddhasaddena vacanyavisayo hoti.
Aggi pakkhanda athav, pabbatagg pateti v;
yadi vakkhati kattabba, takrhi so jinoti.
Evamdsu tasaddo takrhi kattabbatt pasiddhabuddhapadatthavisayo.
Atta nnusocmi, nappajappmangata;
paccuppannena ypemi, tena vao pasdatti.
Evamdsu tasaddo ananusocananappajappanaypanasakhtavijnanavasena anubhtatthavisayo, tasm tsupi hnesu tasaddo yasadda npekkhate. Ettha pana pakkantavisayo tasaddo adhippeto. Apica uttaravkye hito yasaddo pubbavkye tasadde asatipi tameva dpeti. Tath hi
Bodhi nammi natibhjanamaccura,
pukara bhuvanamaalasotthibhta;
yo cakkhusotasatigocarata sameto,
dosridappamathanekaraso budhnanti.
Yo budhna cakkhusotasatna gocarata visayabhva sameto patto, tesayeva dosrna kilesapaccatthikna dappamathane dappamaddane ekaraso padhnakicco samiddhivanto v hoti, ta bodhi nammti sambandho. Pubbavkye payojito yasaddo uttaravkye tasaddopdne asati sasayamuppdayamno vkyassa natta karoti. Udharaa pana pkaa. 123. Padbhidheyyavisaya,
samsabysasambhava;
ya priatya hotiha,
sopi ojova ta yath.
123. Padiccdi. Padassa abhidheyyo attho so visayo yassa. Yattha pacurasaddbhidheyyo attho sakhittapadehi vuccate, so samso. Yatthappakehi padehi abhidheyyattho pacurapadehi vuccate, so byso. Tato samsabysato sambhavo yassa. Ta tathvidha ya priatya pariatabhvo hotti anuvaditv sopi iha sasatthe ojovti vidhyate. Ta yathetyubhayampi udharati.
123. Padeccdi. Padna bahna appakna v padna abhidheyyavisaya vitthrasakhittatthavisayavanta samsabysasambhava yathkkama sakhepavitthradvayena nipphanna nipphattivanta v ya priatya kattna ganthavisaye pariatippaksako yo saddadhammo atthadhammo hoti, saddaguo atthaguoti vutta hoti, sopi iha subodhlakre ojo nma saddaguo atthaguo. Ta yathti dvsu lakkhiya dasseti, padna abhidheyyo visayo yassa priatyasseti ca, samso ca byso cti ca, tato sambhavanti ca, tato sambhavo assti ca, pariatassa kattuno ganthassa eva v bhvoti ca viggaho. Kattu priatyapakkhe tappaksakaganthassa tadatthena priatya siddha.