Ya pancariyena jtakahakathya
Tayo giri ti-antara kmaymi,
pacl kuruyo kekake ca;
tatuttari brhmaa kmaymi,
tikiccha ma brhmaa kmantanti
Imassa kmantajtakassa savaanya kekake cti paccatte upayogavacana, tena kekakassa raha dassetti vutta. Eva vadanto ca so purise passati, purise patihitanti, passmi loke sadhane manusseti ca dsu yebhuyyena purise, loke, sadhane, manusseti-dna upayogabahuvacanabhummekavacanabhvena gatatt paccattekavacanabahuvacanabhvassa pana apkaatt yebhuyyappavatti sandhya idampi tdisamevti maamno vadati mae. cariy hi katthaci attano ruciypi visu visu kathenti. Aya pana amhka ruci kekaketi ida paccattavacanameva pacl, kuruyoti sahajtapadni viya, rahavcakatt pana kuruyoti padamiva bahuvacanavasena vutta. Na hi bhagav khattiyo, brhmao, vessoti-dsu viya samnavibhatthi niddisitabbesu sahajtapadesu pacchima upayogavacanavasena niddiseyya, yutti ca na dissati paclti, kuruyoti paccattavacana vatv kekaketi upayogavacanassa vacane, tasm kekaketi ida paccattavacanameva. Tath hi sandhivisodhanavidhyako cariyo tdisna padna paccattavacanattaeva vibhvento sma kate pakarae vanappagumbo vanappagumbe, sukha dukkha jvo, sukhe dukkhe jveti ha, kyampi ca tesa paccattavacanabhvameva vibhvento vanappagumbo, sukha, dukkha, jvoti sdhanya rpa patihapetv niggahtalopavasena akrokrnaca ekrdesavasena vanappagumbe, sukhe, dukkhe, jveti rpanipphattimha. S pinaynu kl. Kaccyancariyenapi pinaya nissya dvipade tulydhikaraeti paccattabahuvacanapada vutta. Tenha vuttiya dve padni tulydhikaranti. Dvipade tulydhikaraeti ca ida aha ngvsasatnti vattabbe aha ngvsasateti padamiva vuccatti dahabba.
Keci pana tesa bhummekavacanatta icchanti. Tattha yadi vanappagumbeti paccatte bhummavacana, kekaketi ca paccatte upayogavacana, esese eke ekaheti ettha eseseti imnipi paccatte bhummavacanni v siyu, upayogavacanni v. Yathetni evavidhni na honti, suddhapaccattavacanniyeva honti, tath vanappagumbe, kekaketi-dnipi tathvidhni na honti, suddhapaccattavacanniyeva honti. Icceva sabbathpi vanappagumbe, ble, paite, kekaketi, viratte kosiyyane, aha ngvsasate, ke purise, eseseti evamdna anekesa purisaliga-itthiliganapusakaligasabbanma-ekavacana-anekavacanavasena ssanavare hitna padna nipphatti paccattekavacanaputhuvacannamekrdesavaseneva bhavatti avassamida sampaicchitabba. Eva vanappagumbe, ble, paiteti-dna suddhapaccattavacanat atva sukhum dubbieyy, saddhena kulaputtena cariye payirupsitv tadupadesa sakkacca gahetv jnitabb. Buddhavacanasmihi saddato ca atthato ca adhippyato ca akkharacintakna acakkhusammuyhanahnabht pinay vividh dissanti. Tattha saddato tva ida sammuyhanahna viratt kosiyyanti vattabbe viratte kosiyyaneti itthiligapaccattavacana dissati, ko purisoti vattabbe ke puriseti sabbanmikapaccattavacana dissati, kinnmo te upajjhyoti vattabbe konmo te upajjhyoti samsapada pulligavisaya dissati. Ki nma etassti konmoti hi samso. Tena konm itth, konma kulanti ayampi nayo gahetabbo. Kva te bala mahrjti vattabbe ko te bala mahrjti ettha kvasaddena saka samnasutiko sattamiyanto kosaddo dissati, kva kosadd hi aamaamsakasamnasutik. Tath idha hemantagimhesu, idha hemantagimhisu, na tenattha abandhi so, na tenattha abandhisti anipi yojetabbni. Atthato pana ida sammuyhanahna ya na kacanadvepicha, andhena tamas gatanti ettha nakro katanti imin sambandhitabbo. Na katanti kata viyti attho. Ettha hi nakro upamne vattati, na paisedhe.
Assaddho akata ca,
sandhicchedo ca yo naro;
hatvakso vantso,
sa ve uttamaporisoti
Evamdnipi ani yojetabbni.
Adhippyato ida sammuyhanahna taha asmimna sassatucchedadihiyo dvdasyatananissita nandirgaca hantv brhmao angho ytti vattabbepi tath avatv tamevattha gahetv aena pariyyena
Mtara pitara hantv, rjno dve ca khattiye;
raha snucara hantv, angho yti brhmaoti
Vutta.
Vana chindatha m rukkha, vanato jyate bhaya;
chetv vanaca vanatha, nibban hotha bhikkhavoti
Evamdnipi ani yojetabbni. Eva buddhavacane saddato ca atthato ca adhippyato ca akkharacintakna acakkhusammuyhanahnabht pinay vividh dissanti. Yathha
Jnant api saddasatthamakhila muyhanti phakkame,
yebhuyyena hi lokantividhur phe nay vijjare;
paiccampi pahya bhiragata ettheva tasm budho,
sikkheyymaladhammasgaratare nibbnatitthpageti.
Eva pinayna dubbieyyatt vanappagumbe, ble ca, paite cti-dna suddhapaccattavacanattaeva srato paccetabba, na sutismaena bhummopayogavacanatta bhummopayogavacanehi tesa samnasutikattepi paccattajotakatt. Samnasutikpi hi sadd atthappakaraaligasaddantarbhisambandhdivasena atthavisesajotak bhavanti. Ta yath? Sho gyatti vutte evanmako purisoti attho viyati. Sho naguha cletti vutte pana migarjti viyati. Eva atthavasena samnasutikna atthavisesajotana bhavati. Sagme hatv sindhavamnehti vutte assoti viyati. Rogislya pana sindhavamnehti vutte lavaanti viyati. Eva pakaraavasena samnasutikna atthavisesajotana bhavati. Issti vutte evanmik dhammajtti viyati. Issoti vutte pana acchamigoti viyati. Eva ligavasena ekadesasamnasutikna atthavisesajotana bhavati. Ettha pana kicpi devadatta pakkosa ghaadhraka daadhrakanti-dsupi ghaadadni liga, tathpi samnasutikdhikratt na ta idhdhippeta. Iss uppajjatti ca iss purisamanubandhisti ca vutte pana sabbath samnasutikna saddantarbhisambandhavasena yathvutta-atthavisesajotana bhavati. Tath sho bhikkhave migarj syanhasamaya say nikkhamatti vutte migdhipo kesarashoti viyati. Sho samauddeso, sho senpatti ca vutte pana sho nma smaero, sho nma senpatti viyati. Evampi saddantarbhisambandhavasena samnasutikna atthavisesajotana bhavati. Addasasu kho chabbaggiy bhikkh sattarasavaggiye bhikkh vihra paisakharonteti evampi saddantarbhisambandhavasena samnasutikna paccattopayogatthasakhta-atthavisesajotana bhavati. Tath sica bhikkhu ima nva, aataro bhikkhu bhagavanta etadavocti evampi saddantarbhisambandhavasena samnasutikna lapanatthapaccattatthasakhta-atthavisesajotana bhavati, tasm vanappagumbe yatha phussitaggeti-dni bhummopayogavacanehi sadisattepisaddantarbhisambandhavasena suddhapaccattavacannti gahetabbni. Paccattekavacanabahuvacanna eva hi ekrdesavasena evavidhni rpni bhavanti bhummopayogavacanni viyti. Nanu ca bho evavidhna rpna piya dissanato ekrantampi pulliga atthti vattabbanti? Na vattabba, okrantabhvogadharpavisesatt tesa rpna. desavasena hi siddhatt visu ekrantapulliga nma natthi, tasm pulligna yathvuttasattavidhatyeva gahetabbti. Keci pana vadeyyu yya purisasaddanaya gahetv bhto, bht. Bhtanti-din sabbesamokrantapadna nmikapadaml vibhatt, tattha catutthekavacanassa ydesasahitni rpni kimattha na vuttnti? Visesadassanattha. Tdisni hi catutthekavacanarpni pinaye porahakathnaye ca upaparikkhiyamne gatyatthakammani, nayanatthakammani, vibhattiviparime, tadatthe cti sakhepato imesu catsuyeva hnesu, pabhedato pana sattasu hnesu dissanti. Dnarocanadhraanamoyogdibhede pana yattha katthaci sampadnavisaye na dissanti, iti ima visesa dassetu na vuttnti. Nanu dnakriyyoge abhirpya ka deyyti catutthekavacanassa ydesasahitarpadassanato imasmimpi saddantippakarae purisya, bhtyti-dni vattabbni, eva sante kasm dnarocanadhraanamoyogdibhede pana yattha katthaci sampadnavisaye na dissantti vuttanti? Apinayatt. Abhirpya ka deyyti ayahi saddasatthato gato nayo, na buddhavacanato. Buddhavacanahi patv abhirpassa ka deyyti padarpa bhavissatti. Nanu ca bho namoyogdsupi catutthekavacanassa ydeso dissatti. Ssanvacarpi hi nipu pait namo buddhyti-dni vatv ratanattaya vandanti. Keci pana
Namo buddhya buddhassa,
namo dhammya dhammino;
namo saghya saghassa,
namokrena sotthi meti ca,
Mukhe sarasi samphulle, nayanuppalapakaje;
pdapakajapjya, buddhya satata dadeti ca,
Naro nara ycati kici vatthu, narena dto pahito naryti ca gthracanampi kubbantti? Sacca, ssanvacarpi nipu pait namo buddhyti-dnivatv ratanattaya vandanti, gthracanampi kubbanti, eva santepi te saddasatthe kataparicayavasena saddasatthato naya gahetv tathrp gthpi cuiyapadnipi abhisakharonti, namo buddhyti-dni vatv ratanattaya vandanti. Ye pana saddasatthe akataparicay antamaso bladrak, tepi aesa vacana sutv kataparicayavasena namo buddhyti-dni vatv ratanattaya vandanti, namo buddhassti vadant pana appakatar. Katthaci hi padese kumrake akkharasamaya uggahpent gar akkharnamdimhi namo buddhyti sikkhpenti, na pana namo buddhassti, eva santepi pinaye porahakathnaye ca upaparikkhiyamne hapetv gatyatthakammdihnacatukka, pabhedato sattahna v dnarocanadhraanamoyogdibhede yattha katthaci sampadnavisaye catutthekavacanassa ydesasahitni rpni na dissanti, tasm kehici abhisakhatni namo buddhya, buddhya dna dentti padni pi patv namo buddhassa, buddhassa dna dentti aarpni bhavantti dahabba. Aya pana pinaya-ahakathnaynurpena ydesassa payogaracan buddhya saraa gacchati, buddha saraa gacchatti v, buddhya nagara nenti, buddha nagara nentti v, buddhya sakkato dhammo, buddhena sakkato dhammoti v, buddhya jvita pariccajati, buddhassa atthya jvita pariccajatti v, buddhya apenti aatitthiy, buddhasm apenti aatitthiyti v buddhya dhammat, buddhassa dhammatti v, buddhya pasanno, buddhe pasannoti v iti pabhedato ima sattahna vivajjetv aattha ydeso na dissati. Tath hi