Apica puthuvacananti niruttivohropi buddhavacane dvivacana natthti etamattha dpeti. Tahi sakkaabhsya vutt dvivacanato bahuvacanato ca visubhta vacana, tattha v vuttehi atthehi visubhtassa atthassa vacana puthuvacananti vuccati. Kathamida sakkaabhsya vutt dvivacanato bahuvacanato ca visubhta vacananti ce? Yasm sakkaabhsya puthuvacananti vohro natthi, tasm ida tehi sakkaabhsya vuttehi dvivacanabahuvacanehi visubhta-atthassa vacananti vuccati. Kathaca pana sakkaabhsya vuttehi visubhtassa atthassa vacananti puthuvacananti ce? Yasm sakkaabhsya dve updya dvivacana vutta, na ticatupacdike bahavo updya, bahavo pana updya bahuvacana vutta, na dve updya, aya sakkaabhsya viseso. Mgadhabhsya pana dviticatupacdike bahavo updya puthuvacana vutta, tasm sakkaabhsya vuttehi atthehi visubhtassa atthassa vacananti puthuvacananti vuccati. Aya mgadhabhsya viseso. Tasmtra puthubhtassa, puthuno v atthassa vacana puthuvacananti attho samadhigantabbo. Idni puriso, puris, purisanti niruttipiakato uddharitanaya nissya pakatirpabhtassa bhtasaddassa nmikapadaml vuccate Bhto, bht. Bhta, bhte. Bhtena, bhtehi, bhtebhi. Bhtassa, bhtna. Bht, bhtasm, bhtamh, bhtehi, bhtebhi. Bhtassa, bhtna. Bhte, bhtasmi, bhtamhi, bhtesu. Bho bhta, bhavanto bht. Atha v bho bhtiti bahuvacana vieyya. Yath panettha bhtaiccetassa pakatirpassa nmikapadaml purisanayena yojit, eva bhvakdnaca aesaca tasadisna nmikapadaml purisanayena yojetabb. Etthani tasadisni nma buddhoti-dna padna buddhaiccdni pakatirpni.
Buddho dhammo sagho maggo,
khandho kyo kmo kappo;
mso pakkho yakkho bhakkho,
ngo megho bhogo ygo.
Rgo doso moho mno,
makkho thambho kodho lobho;
hso vero dho tejo,
chando kso sso rogo.
Asso sasso isso sisso,
sho byaggho rukkho selo;
indo sakko devo gmo,
cando sro ogho dpo.
Passo yao cgo vdo,
hattho patto soso gedho;
somo yodho gaccho accho,
geho mo ao slo.
Naro nago migo saso,
suo bako ajo dijo;
hayo gajo kharo saro,
dumo talo pao dhajo.
Urago paago vihago bhujago,
kharabho sarabho pasado gavajo;
mahiso vasabho asuro garuo,
taruo varuo baliso paligho.
Slo dhavo ca khadiro,
godhumo sahiko yavo;
kayo ca kulattho ca,
tilo muggo ca taulo.
Khattiyo brhmao vesso,
suddo dhutto ca pukkuso;
calo patiko paho,
manusso rathiko ratho.
Pabbajito gahaho ca,
goo oho ca gadrabho;
mtugmo ca orodho,
iccdni vibhvaye.
Kecettha vadeyyu nanu bho orodh ca kumr cti phassa dassanato orodhasaddo itthiligoti? Tanna, tattha hi orodhti ida okrantapulligameva, nkrantitthiliga, tumhe pana krantitthiliganti maamn eva vadatha, na panida krantitthiliga, atha kho mtugmtipada viya bahuvacanavasena vuttamkrantapadanti. Nanu ca bho sammohavinodaniydsu orodhasaddassa itthiligat pka, kathanti ce? Rukkhe adhivatth devat therassa kuddh pahamameva mana palobhetv ito te sattadivasamatthake upahko rj marissatti supine rocesi. Thero ta katha sutv rjorodhna cikkhi. T ekappahreneva mahvirava viravisti. Ettha hi rjorodhnanti vatv tti vuttattva orodhasaddassa itthiligat pkati? Tanna, atthassa duggahaato. Duggahito hi ettha tumhehi attho, ettha pana orodhasaddena itthipadatthassa kathanato itthipadattha sandhya tti vuttatt t itthiyoti ayamevattho. Tumhe pana amtpitarasavaddhatt cariyakule ca anivuhatt eta sukhumatthamajnant ya v ta v mukhrha vadatha.
Bhujanattha kathanattha, mukha hotti no vade;
ya v ta v mukhrha, vacana paito naroti.
Na mayabho ya v ta v mukhrha vadma, ahakathcariynaeva vacana gahetv vadma, ahakathyeva amhka paisaraa na maya tumhka saddahmti. Amhka saddahatha v m v, m tumhe ahakathcariynaeva vacana gahetv vadmti ahakathcariye abbhcikkhatha. Na hi ahakathcariyehi orodhasaddo itthiligoti vuttahnamatthi, tasmpi ahakathcariye abbhcikkhatha, na yutta buddhdna garnamabbhcikkhana mahato anatthassa lbhya savattanato. Vuttaheta bhagavat attan duggahitena amhe ceva abbhcikkhati, bahuca apua pasavati, tato attnaca khaatti. Eva abbhcikkhanassa ayuttata svajjataca dassetv punapi te ida vattabb jtakahakathyampi tumhehi haa-udharaasadisa udharaamatthi, ta sutha. Kosiyajtakahakathyahi satth jetavane viharanto eka svatthiya mtugma rabbha kathesi. S kirekassa saddhassa pasannassa upsakabrhmaassa brhma dussl ppadhammti pho dissati. Ettha hi mtugma rabbha kathesti vatv sti vuttatt tumhka matena mtugmasaddo itthiligoyeva siy, na pulligo, kimida ahakathvacanampi na passatha, tadeva pana ahakathvacana passatha, ki s eva ahakath tumhka paisaraa, na tadati. Yadi tsadda apekkhitv orodhasaddassa itthiligattamicchatha, etthpi ssaddamapekkhitv mtugmasaddassa itthiligattamicchathti. Eva vutt te niruttar appaibhn makubht pattakkhandh adhomukh pajjhyeyyu. Etthpi mtugmasaddena itthipadatthassa kathanato itthipadattha sandhya sti vuttatt s itthti ayamevattho. Katthaci hi padhnavcakena pulligena napusakaligena v samndhikaraassa guasaddassa abhidheyyalignuvattittpulligavasena v napusakaligavasena v niddisitabbattepi ligamanapekkhitv itthipadatthamevpekkhitv itthiliganiddeso dissati. Ta yath? Idha viskhe mtugmo susavihitakammant hoti sagahitaparijan bhattumanpa carati, sambhata anurakkhatti ca, ko nu kho bhante hetu ko paccayo, yena midhekacco mtugmo dubba ca hoti durp suppik dassanya, dalidd ca hoti appassak appabhog appesakkh ca. Idha mallike ekacco mtugmo kodhan hoti upysabahul, appampi vutt samn abhisajjati kuppati bypajjati patitthiyati kopaca dosaca appaccayaca ptukarotti ca, ta kho pana bhikkhave itthiratana rao cakkavattissa pubbuhyin pacchniptin kikrapaissvinti ca ime payog. Katthaci pana padhnavcakena napusakaligena samndhikaraassa guasaddassa abhidheyyalignuvattitt napusakaligavasena niddisitabbattepi ligamanapekkhitv purisapadatthamevpekkhitv pulliganiddeso dissati. Ta yath? Paca paccekabuddhasatni imasmi isigilismi pabbate ciranivsino ahesu. Ta kho pana rao cakkavattissa pariyakaratana tna paveset atna nivretti. Katthaci padhnavcakena ligattayena samndhikaraassa guasaddassa abhidheyyalignurpa niddeso dissati. Ta yath? S itth slavat kalyadhamm. Ahahi kho nakulamte dhammehi samanngato mtugmo kyassa bhed parammara manpakyikna devna sahabyata upapajjati. Saddho purisapuggalo, saddha kula, citta danta sukhvahanti. Seyyaiti saddo pana yebhuyyena okrantabhve hatv ligattaynuklo bhavati ekkreneva tihanato. Katha? Seyyo amitto matiy upeto. Esva pjan seyyo, ekha jvita seyyo.
Dhammena ca albho yo,
yo ca lbho adhammiko;
albho dhammiko seyyo,
yace lbho adhammiko.
Yaso ca appabuddhna, vina ayaso ca yo;
ayasova seyyo vina, na yaso appabuddhina.
Dummedhehi pasas ca, vihi garah ca y;
garahva seyyo vihi, yace blappasasan.
Sukhaca kmamayika, dukkhaca pavivekika;
paviveka dukkha seyyo, yace kmamaya sukha.
Jvitaca adhammena, dhammena maraaca ya;
maraa dhammika seyyo, yace jve adhammikanti.
Evamaya seyya iti saddo okrantabhve hatv ligattaynuklo bhavati. Katthaci pana krantabhve hatv itthilignuklo dissati itthpi hi ekacciy, seyy posa jandhipti. Niggahtanto pana hutv napusakalignuklo apasiddho. Evapakre payoge ki tumhe na passathti. Eva vutt ca te niruttarva bhavissanti.
Sacepi te ettha eva vadeyyu tattha tattha suttappadese ahakathdsu ca mtugmoti v mtugmenti v okrantapulligabhvena mtugmasaddassa dassanato pulligabhta mtugmasadda anapekkhitv itthipadatthameva apekkhitv s itthti itthsaddena ssaddassa sambandhaggahaa maya sampaicchma, orodhoti v orodhenti v okrantapulligabhvena hitassa orodhasaddassa adassanato pana tumhehi vutta purimattha na sampaicchmti. Tad tesa imni vinayapiya gatapadni dassetabbni tena kho pana samayena rj udeno uyyne paricresi saddhi orodhena, atha kho rao udenassa orodho rjna udena etadavocti. Eva imni suttapadni dassetv suttaniptahakathya rmo nma rj kuharog orodhehi ca nakehi ca jigucchamnoti vacanaca dassetv gacchatha tumhe garukulamupagantv bhagavato saddhammassa cirahitattha sdhuka padabyajanni uggahathti uyyojetabb. Idni mtugmasadddsu kici vinicchaya vadma mtugmasaddo ca orodhasaddo ca drasaddo cti ime itthipadatthavcakpi samn ekantena pullig bhavanti. Tesu drasaddassa ekasmi atthe vattamnasspi bahuvacanakattameva saddasatthavid icchanti, na ekavacanakatta. Maya pana drasaddassa ekasmi atthe ekavacanakatta, yebhuyyena pana bahuvacanakatta anujnma, bavhatthe vattabbameva natthi. Piyahi drasaddo yebhuyyena bahuvacanako bhavati, ekavacanako appo. Tatrime payog
Ds ca dsyo anujvino ca,
putt ca dr ca mayaca sabbe;