Bhoto ce vacana sacca, suhato vnaro may.
144. Attano ce hi vdassa, apardha vijniy;
na ma tva garaheyysi, bhoto vdo hi tdisoti.
Tattha kappeti jvitanti sace brahm v ao v koci issaro tva kasiy jva, tva gorakkhenti eva sabbalokassa jvita savidahati vicreti. Iddhi byasanabhvacti issariydibhed iddhiyo ca tivinsdika byasanabhvaca sesaca kalyappaka kamma sabba yadi issarova kappeti karoti. Niddesakrti yadi tassa niddesa attimeva seso yo koci puriso karoti, eva sante yo koci puriso ppa karoti, tassa issarena katatt issarova tena ppena lippati. Sesa purimanayeneva veditabba. Yath ca idha, eva sabbattha.
Iti so ambatova muggara gahetv amba ptento viya issarakaraeneva issarakatavda bhinditv pubbekatavdi mantetv tva, vuso, ma ki parihasasi, yadi pubbekatavda sacca maasti vatv ha
145. Sace pubbekatahetu, sukhadukkha nigacchati;
poraka kata ppa, tameso muccate ia;
poraka iamokkho, kvidha ppena lippati.
146. So ce attho ca dhammo ca, kalyo na ca ppako;
bhoto ce vacana sacca, suhato vnaro may.
147. Attano ce hi vdassa, apardha vijniy;
na ma tva garaheyysi, bhoto vdo hi tdisoti.
Tattha pubbekatahetti pubbakatahetu purimabhave katakammakraeneva. Tameso muccate ianti yo vadhabandhdhi dukkha pputi, yadi so ya tena poraka kata ppa, ta idni ia muccati, eva sante mamapi esa poraka-iato mokkho, anena hi makkaena pubbe paribbjakena hutv aha makkao samno mretv khdito bhavissmi, svya idha makkaatta patto may paribbjakatta pattena mretv khdito bhavissati, ko idha ppena lippatti.
Iti so tassapi vda bhinditv ucchedavdi abhimukha katv tva, vuso, itthi dinnanti-dni vatv idheva satt ucchijjanti, paraloka gat nma natthti maamno kasm ma parihasasti santajjetv ha
148. Catunnayevupdya, rpa sambhoti pina;
yato ca rpa sambhoti, tatthevnupagacchati;
idheva jvati jvo, pecca pecca vinassati.
149. Ucchijjati aya loko, ye bl ye ca pait;
ucchijjamne lokamhi, kvidha ppena lippati.
150. So ce attho ca dhammo ca, kalyo na ca ppako;
bhoto ce vacana sacca, suhato vnaro may.
151. Attano ce hi vdassa, apardha vijniy;
na ma tva garaheyysi, bhoto vdo hi tdisoti.
Tattha catunnanti pathav-dna bhtna. Rpanti rpakkhandho. Tatthevti yato ta rpa sambhoti, nirujjhanaklepi tattheva anupagacchati. Imin tassa ctumahbhtiko aya puriso yad kla karoti, tad pathav pathavkya anupeti anupagacchati, po tejo vyo vyokya anupeti anupagacchati, ksa indriyni sakamanti, sandhipacam puris mata dya gacchanti, yva han padni payanti, kpotakni ahni bhavanti, bhasmant hutiyo dattupaatta yadida dna, tesa tucch mus vilpo, ye keci atthikavda vadanti, ble ca paite ca kyassa bhed ucchijjanti vinassanti, na honti para marati ima dihi patihpesi. Idhevti imasmiyeva loke jvo jvati. Pecca pecca vinassatti paraloke nibbatto satto gativasena idha angantv tattheva paraloke vinassati ucchijjati. Eva ucchijjamne lokasmi ko idha ppena lippatti.
Iti so tassapi vda bhinditv khattavijjavdi mantetv tva, vuso, mtpitaropi mretv attano attho ktabboti ima laddhi ukkhipitv vicaranto kasm ma parihasasti vatv ha
152. hu khattavid loke, bl paitamnino;
mtara pitara hae, atho jehampi bhtara;
haneyya puttadre ca, attho ce tdiso siyti.
Tattha khattavidti khattavijj, ayameva v pho. Khattavijjcariyna eta nma. Bl paitamninoti bl samnpi pait maya attano paitabhva paksemti maamn paitamnino hutv evamhu. Attho ceti sace attano yathrpo koci attho siy, na kici parivajjeyya, sabba haneyyevti vadanti, tvampi nesa aataroti.
Eva tassa laddhi patihapetv attano laddhi paksento ha
153. Yassa rukkhassa chyya, nisdeyya sayeyya v;
na tassa skha bhajeyya, mittadubbho hi ppako.
154. Atha atthe samuppanne, samlamapi abbahe;
attho me sambalenpi, suhato vnaro may.
155. So ce attho ca dhammo ca, kalyo na ca ppako;
bhoto ce vacana sacca, suhato vnaro may.
156. Attano ce hi vdassa, apardha vijniy;
na ma tva garaheyysi, bhoto vdo hi tdisoti.
Tattha ambho khattavida amhka pana cariy eva vaayanti. Attan paribhuttacchyassa rukkhassapi skha v paa v na bhajeyya. Kikra Mittadubbho hi ppako. Tva pana eva vadesi atha atthe samuppanne samlamapi abbaheti, mama ca ptheyyena attho ahosi, tasm sacepesa may hato, tathpi attho me sambalenpi, suhato vnaro may.
Eva so tassapi vda bhinditv pacasu tesu apaibhnesu nisinnesu rjna mantetv, mahrja, tva ime paca rahavilopake mahcore gahetv vicarasi, aho blo, evarpnahi sasaggena puriso dihadhammikampi samparyikampi mahdukkha ppueyyti vatv rao dhamma desento ha
157. Ahetuvdo puriso, yo ca issarakuttiko;
pubbekat ca ucched, yo ca khattavido naro.
158. Ete asappuris loke, bl paitamnino;
kareyya tdiso ppa, atho aampi kraye;
asappurisasasaggo, dukkhanto kaukudrayoti.
Tattha tdisoti, mahrja, ydis ete paca dihigatik, tdiso puriso sayampi ppa kareyya. Yvssa vacana suti, ta aampi kraye. Dukkhantoti evarpehi asappurisehi saddhi sasaggo idhalokepi paralokepi dukkhanto kaukudrayova hoti. Imassa panatthassa paksanattha yni knici, bhikkhave, bhayni uppajjanti, sabbni tni blatoti sutta (a. ni. 3.1) haritabba. Godhajtaka- (j. 1.1.138) sajvajtaka- (j. 1.1.150) akittijtakdhi (j. 1.13.83 dayo) cyamattho dpetabbo.
Idn opammadassanavasena dhammadesana vahento ha
159. Urabbharpena vakassu pubbe, asakito ajaytha upeti;
hantv urai ajika ajaca, utrsayitv yenakma paleti.
160. Tathvidheke samaabrhmase, chadana katv vacayanti manusse;
ansak thailaseyyak ca, rajojalla ukkuikappadhna;
pariyyabhattaca apnakatt, ppcr arahanto vadn.
161. Ete asappuris loke, bl paitamnino;
kareyya tdiso ppa, atho aampi kraye;
asappurisasasaggo, dukkhanto kaukudrayo.
162. Yamhu natthi vriyanti, ahetuca pavadanti ye;
parakra attakraca, ye tuccha samavaayu.
163. Ete asappuris loke, bl paitamnino;
kareyya tdiso ppa, atho aampi kraye;
asappurisasasaggo, dukkhanto kaukudrayo.
164. Sace hi vriya nssa, kamma kalyappaka;
na bhare vahaki rj, napi yantni kraye.
165. Yasm ca vriya atthi, kamma kalyappaka;
tasm yantni kreti, rj bharati vahaki.
166. Yadi vassasata devo, na vasse na hima pate;
ucchijjeyya aya loko, vinasseyya aya paj.
167. Yasm ca vassat devo, himacnuphusyati;
tasm sassni paccanti, rahaca plite cira.
168. Gava ce taramnna, jimha gacchati pugavo;
sabb t jimha gacchanti, nette jimha gate sati.
169. Evameva manussesu, yo hoti sehasammato;
so ce adhamma carati, pageva itar paj;
sabba raha dukha seti, rj ce hoti adhammiko.
170. Gava ce taramnna, uju gacchati pugavo;
sabb gv uju yanti, nette uju gate sati.
171. Evameva manussesu, yo hoti sehasammato;
so sace dhamma carati, pageva itar paj;
sabba raha sukha seti, rj ce hoti dhammiko.
172. Mahrukkhassa phalino, ma chindati yo phala;
rasacassa na jnti, bjacassa vinassati.
173. Mahrukkhpama raha, adhammena passati;
rasacassa na jnti, rahacassa vinassati.
174. Mahrukkhassa phalino, pakka chindati yo phala;
rasacassa vijnti, bjacassa na nassati.
175. Mahrukkhpama raha, dhammena yo passati;
rasacassa vijnti, rahajassa na nassati.
176. Yo ca rj janapada, adhammena passati;
sabbosadhhi so rj, viruddho hoti khattiyo.
177. Tatheva negame hisa, ye yutt kayavikkaye;
ojadnabalkre, sa kosena virujjhati.
178. Pahravarakhetta, sagme katanissame;
ussite hisaya rj, sa balena virujjhati.
179. Tatheva isayo hisa, saate brahmacrino;
adhammacr khattiyo, so saggena virujjhati.
180. Yo ca rj adhammaho, bhariya hanti adsika;
luddha pasavate hna, puttehi ca virujjhati.
181. Dhamma care jnapade, negamesu balesu ca;
isayo ca na hiseyya, puttadre sama care.
182. Sa tdiso bhmipati, rahaplo akodhano;
sapatte sampakampeti, indova asurdhipoti.
Tattha vakassti vako assu, assti niptamatta. Ida vutta hoti mahrja, pubbe eko urabbharpo vako ahosi, tassa naguhamattameva dgha, ta pana so antarasattimhi pakkhipitv urabbharpena asakito ajaytha upeti. Tattha uraikaca ajikaca ajaca hantv yenakma paleti. Tathvidheketi tathvidh eke samaabrhma pabbajjligena chadana katv attna chdetv madhuravacandhi hitakm viya hutv loka vacenti. Ansakti-di tesa chadanassa dassanattha vutta. Ekacce hi maya ansak na kici hremti manusse vacenti, apare maya thailaseyyakti. Aesa pana rajojalla chadana, aesa ukkuikappadhna, te gacchantpi uppatitv ukkuikva gacchanti. Aesa satthadashdivrabhojanasakhta pariyyabhattachadana, apare apnakatt honti, maya pnya na pivmti vadanti. Arahanto vadnti ppcr hutvpi maya arahantoti vadant vicaranti. Eteti, mahrja, ime v paca jan hontu ae v, yvanto dihigatik nma, sabbepi ete asappuris. Yamhti ye hu, ye vadanti.
Sace hi vriya nssti, mahrja, sace asampayutta kyikacetasikavriya na bhaveyya. Kammanti kalyappaka kammampi yadi na bhaveyya. Na bhareti eva sante vahaki v ae v krake rj na poseyya, napi yantnti napi tehi sattabhmikapsddni yantni kreyya. Kikra? Vriyassa ceva kammassa ca abhv. Ucchijjeyyti, mahrja, yadi ettaka kla neva devo vasseyya, na hima pateyya atha kappuhnaklo viya aya loko ucchijjeyya. Ucchedavdin kathitaniymena pana ucchedo nma natthi. Pliteti playati.
Gava ceti catasso gth rao dhammadesanyameva vutt, tath mahrukkhassti-dik. Tattha mahrukkhassti madhura-ambarukkhassa. Adhammenti agatigamanena. Rasacassa na jntti adhammiko rj rahassa rasa oja na jnti, yasampatti na labhati. Vinassatti sua hoti, manuss gmanigame chaetv paccanta pabbatavisama bhajanti, sabbni yamukhni pacchijjanti. Sabbosadhhti sabbehi mlatacapattapupphaphaldhi ceva sappinavantdhi ca osadhehi virujjhati, tni na sampajjanti. Adhammikarao hi pathav niroj hoti, tass nirojatya osadhna oj na hoti, tni rogaca vpasametu na sakkonti. Iti so tehi viruddho nma hoti.
Negameti nigamavsikuumbike. Hisanti hisanto pento. Ye yuttti ye kayavikkaye yutt yna mukh thalajalapathavij, te ca hisanto. Ojadnabalkreti tato tato bhaharaasukadnavasena ojadnaceva chabhgadasabhgdibheda balica karonte. Sa kosenti so ete hisanto adhammikarj dhanadhaehi parihyanto kosena virujjhati nma. Pahravarakhettati imasmi hne vijjhitu vaatti eva pahravarna khetta jnante dhanuggahe. Sagme katanissameti yuddhe sukatakamme mahyodhe. Ussiteti uggate pate mahmatte Hi sayanti evarpe saya v hisanto parehi v hispento. Balenti balakyena. Tathvidhahi rjna aya bahukre attano rajjadyakepi hisati, kimaga pana amheti avasespi yodh vijahantiyeva. Iti so balena viruddho nma hoti.
Tatheva isayo hisanti yath ca negamdayo, tatheva esitague pabbajite akkosanapaharadhi hisanto adhammacr rj kyassa bhed apyameva upeti, sagge nibbattitu na sakkotti saggena viruddho nma hoti. Bhariya hanti adsikanti attano bhucchyya vahita puttadhthi savaha slavati bhariya mittapatirpakna corna vacana gahetv mreti. Luddha pasavate hnanti so attano niraypapatti pasavati nipphdeti. Puttehi cti imasmieva attabhve attano puttehi saddhi virujjhatti.
Evamassa so tesa pacanna janna katha gahetv deviy mritabhvaca puttna viruddhabhvaca sandhimukhe cora cya gahanto viya kathesi. Mahsatto hi tesa amaccna niggahanaca dhammadesanaca deviy tehi mritabhvassa vikaraatthaca tattha anupubbena katha haritv oksa katv etamattha kathesi. Rj tassa vacana sutv attano apardha jni. Atha na mahsatto ito pahya, mahrja, evarpna ppna katha gahetv m puna evamaksti vatv ovadanto dhamma careti-dimha.
Tattha dhamma careti, mahrja, rj nma janapada adhammikena balin apento janapade dhamma careyya, smike asmike akaronto negamesu dhamma careyya, ahne akilamento balesu dhamma careyya. Vadhabandha-akkosaparibhse pariharanto paccaye ca nesa dadanto isayo na vihiseyya, dhtaro yuttahne patihpento putte ca sippni sikkhpetv samm pariharanto bhariya issariyavossagga-alakradnasammnandhi anuggahanto puttadre sama careyya. Sa tdisoti so tdiso rj pavei abhinditv dhammena samena rajja krento rjya rjatejena sapatte sampakampeti tseti cleti. Indovti ida upamattha vutta. Yath asure jetv abhibhavitv hitaklato pahya asurdhipoti sakhya gato indo attano sapattabhte asure kampesi, tath kampetti.
Eva mahsatto rao dhamma desetv cattropi kumre pakkospetv ovaditv rao katakamma paksetv rjna khampetv mahrja, ito pahya atuletv paribhedakna katha gahetv m evarpa shasikakamma aksi, tumhepi kumr m rao dubbhitthti sabbesa ovda adsi. Atha na rj ha aha, bhante, tumhesu ca deviy ca aparajjhanto ime nissya etesa katha gahetv eta ppakamma kari, ime pacapi mremti Na labbh, mahrja, eva ktunti. Tena hi tesa hatthapde chedpemti. Idampi na labbh ktunti. Rj sdhu, bhanteti sampaicchitv te sabbasaharae katv pacackaraagaddlabandhanagomaysicanehi avamnetv rah pabbjesi. Bodhisatto tattha katipha vasitv appamatto hohti rjna ovaditv himavantayeva gantv jhnbhi nibbattetv yvajva brahmavihre bhvetv brahmalokpago ahosi.
Satth ima desana haritv na, bhikkhave, idneva, pubbepi tathgato paavyeva parappavdappamaddanoyevti vatv jtaka samodhnesi tad paca dihigatik praakassapamakkhaligoslapakudhakaccna-ajitakesakambalanigahanaputt ahesu, pigalasunakho nando, mahbodhiparibbjako pana ahameva ahosinti.

Mahbodhijtakavaan tatiy.

Jtakuddna
Saninikamavhayano pahamo, dutiyo pana sa-ummadantivaro;
tatiyo pana bodhisirvhayano, kathit pana ti jinena subhti.

Pasaniptavaan nihit.