9. Mahpuamasutta

85. Eva me suta eka samaya bhagav svatthiya viharati pubbrme migramtupsde. Tena kho pana samayena bhagav tadahuposathe pannarase puya puamya rattiy bhikkhusaghaparivuto abbhokse nisinno hoti. Atha kho aataro bhikkhu uhysan ekasa cvara katv yena bhagav tenajali pametv bhagavanta etadavoca
Puccheyyha, bhante, bhagavanta kicideva desa, sace me bhagav oksa karoti pahassa veyykarayti. Tena hi tva, bhikkhu, sake sane nisditv puccha yadkakhasti.
86. Atha kho so bhikkhu sake sane nisditv bhagavanta etadavoca ime nu kho, bhante, pacupdnakkhandh, seyyathida rpupdnakkhandho, vedanupdnakkhandho, saupdnakkhandho, sakhrupdnakkhandho, viupdnakkhandhoti? Ime kho, bhikkhu, pacupdnakkhandh, seyyathida rpupdnakkhandho, vedanupdnakkhandho, saupdnakkhandho, sakhrupdnakkhandho, viupdnakkhandhoti.
Sdhu, bhanteti kho so bhikkhu bhagavato bhsita abhinanditv anumoditv bhagavanta uttari paha pucchi ime pana, bhante, pacupdnakkhandh kimlakti? Ime kho, bhikkhu, pacupdnakkhandh chandamlakti. Tayeva nu kho, bhante, updna te pacupdnakkhandh, udhu aatra pacahupdnakkhandhehi updnanti? Na kho, bhikkhu, tayeva updna te pacupdnakkhandh, npi aatra pacahupdnakkhandhehi updna. Yo kho, bhikkhu, pacasu updnakkhandhesu chandargo ta tattha updnanti.
Siy pana, bhante, pacasu updnakkhandhesu chandargavemattatti? Siy bhikkhti bhagav avoca idha, bhikkhu, ekaccassa eva hoti evarpo siya angatamaddhna evavedano siya angatamaddhna, evasao siya angatamaddhna, evasakhro siya angatamaddhna, evavio siya angatamaddhnanti. Eva kho, bhikkhu, siy pacasu updnakkhandhesu chandargavemattatti.
Kittvat pana, bhante, khandhna khandhdhivacana hotti? Ya kici, bhikkhu, rpa attngatapaccuppanna ajjhatta v bahiddh v, orika v sukhuma v, hna v pata v, ya dre santike v aya rpakkhandho. Y kci vedan attngatapaccuppann ajjhatta v bahiddh v, orik v sukhum v, hn v pat v, y dre santike v aya vedankkhandho. Y kci sa attngatapaccuppannpe y dre santike v aya sakkhandho. Ye keci sakhr attngatapaccuppann ajjhatta v bahiddh v, orik v sukhum v, hn v pat v, ye dre santike v aya sakhrakkhandho. Ya kici via attngatapaccuppanna ajjhatta v bahiddh v, orika v sukhuma v, hna v pata v, ya dre santike v aya viakkhandho. Ettvat kho, bhikkhu, khandhna khandhdhivacana hotti.
Ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo rpakkhandhassa papanya? Ko hetu ko paccayo vedankkhandhassa papanya? Ko hetu ko paccayo sakkhandhassa papanya? Ko hetu ko paccayo sakhrakkhandhassa papanya? Ko hetu ko paccayo viakkhandhassa papanyti?
Cattro kho, bhikkhu, mahbht hetu, cattro mahbht paccayo rpakkhandhassa papanya. Phasso hetu, phasso paccayo vedankkhandhassa papanya. Phasso hetu, phasso paccayo sakkhandhassa papanya. Phasso hetu, phasso paccayo sakhrakkhandhassa papanya. Nmarpa kho, bhikkhu, hetu, nmarpa paccayo viakkhandhassa papanyti.
87. Katha pana, bhante, sakkyadihi hotti? Idha, bhikkhu, assutav puthujjano ariyna adassv ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinto sappurisna adassv sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinto rpa attato samanupassati rpavanta v attna attani v rpa rpasmi v attna; vedana attato samanupassati vedanvanta v attna attani v vedana vedanya v attna; saa attato samanupassati savanta v attna attani v saa saya v attna; sakhre attato samanupassati sakhravanta v attna attani v sakhre sakhresu v attna; via attato samanupassati viavanta v attna attani v via viasmi v attna. Eva kho bhikkhu, sakkyadihi hotti.
Katha pana, bhante, sakkyadihi na hotti? Idha, bhikkhu, sutav ariyasvako ariyna dassv ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinto sappurisna dassv sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinto na rpa attato samanupassati na rpavanta v attna na attani v rpa na rpasmi v attna; na vedana attato samanupassati na vedanvanta v attna na attani v vedana na vedanya v attna; na saa attato samanupassati na savanta v attna na attani v saa na saya v attna; na sakhre attato samanupassati na sakhravanta v attna na attani v sakhre na sakhresu v attna; na via attato samanupassati na viavanta v attna na attani v via na viasmi v attna. Eva kho, bhikkhu, sakkyadihi na hotti.
88. Ko nu kho, bhante, rpe assdo, ko dnavo, ki nissaraa? Ko vedanya assdo, ko dnavo, ki nissaraa? Ko saya assdo, ko dnavo, ki nissaraa? Ko sakhresu assdo, ko dnavo, ki nissaraa? Ko vie assdo, ko dnavo, ki nissaraanti? Ya kho, bhikkhu, rpa paicca uppajjati sukha somanassa, aya rpe assdo. Ya rpa anicca dukkha viparimadhamma, aya rpe dnavo. Yo rpe chandargavinayo chandargappahna, ida rpe nissaraa. Ya kho [yaca (sy. ka.)], bhikkhu, vedana paicca saa paicca sakhre paicca via paicca uppajjati sukha somanassa, aya vie assdo. Ya via anicca dukkha viparimadhamma, aya vie dnavo. Yo vie chandargavinayo chandargappahna, ida vie nissaraanti.
89. Katha pana, bhante, jnato katha passato imasmica saviake kye bahiddh ca sabbanimittesu ahakramamakramnnusay na hontti? Ya kici, bhikkhu, rpa attngatapaccuppanna ajjhatta v bahiddh v orika v sukhuma v hna v pata v ya dre santike v sabba rpa neta mama, nesohamasmi, na meso attti evameta yathbhta sammappaya passati. Y kci vedan y kci sa ye keci sakhr ya kici via attngatapaccuppanna ajjhatta v bahiddh v orika v sukhuma v hna v pata v ya dre santike v sabba via neta mama, nesohamasmi, na meso attti evameta yathbhta sammappaya passati. Eva kho, bhikkhu, jnato eva passato imasmica saviake kye bahiddh ca sabbanimittesu ahakramamakramnnusay na hontti.
90. Atha kho aatarassa bhikkhuno eva cetaso parivitakko udapdi iti kira, bho, rpa anatt, vedan anatt, sa anatt, sakhr anatt, via anatt; anattakatni kammni kamattna [kathamattna (sa. ni. 3.82)] phusissantti? Atha kho bhagav tassa bhikkhuno cetas cetoparivitakkamaya bhikkh mantesi hna kho paneta, bhikkhave, vijjati ya idhekacco moghapuriso avidv avijjgato tahdhipateyyena cetas satthu ssana atidhvitabba maeyya iti kira, bho, rpa anatt, vedan anatt, sa anatt, sakhr anatt, via anatt; anattakatni kammni kamattna phusissantti. Paivint [paicca vint (s. p.), paipucchmi vint (sy. ka.)] kho me tumhe, bhikkhave tatra tatra dhammesu.
Ta ki maatha, bhikkhave, rpa nicca v anicca vti? Anicca, bhante. Ya pannicca dukkha v ta sukha vti? Dukkha, bhante. Ya pannicca dukkha viparimadhamma, kalla nu ta samanupassitu eta mama, esohamasmi, eso me attti? No heta bhante. Ta ki maatha, bhikkhave, vedan sa sakhr via nicca v anicca vti? Anicca, bhante. Ya pannicca dukkha v ta sukha vti? Dukkha, bhante. Ya pannicca dukkha viparimadhamma, kalla nu ta samanupassitu eta mama, esohamasmi, eso me attti? No heta, bhante. Tasmtiha, bhikkhave, ya kici rpa attngatapaccuppanna ajjhatta v bahiddh v orika v sukhuma v hna v pata v ya dre santike v sabba rpa neta mama, nesohamasmi, na meso attti evameta yathbhta sammappaya dahabba. Y kci vedan y kci sa ye keci sakhr ya kici via attngatapaccuppanna ajjhatta v bahiddh v orika v sukhuma v hna v pata v ya dre santike v sabba via neta mama, nesohamasmi, na meso attti evameta yathbhta sammappaya dahabba. Eva passa, bhikkhave, sutav ariyasvako rpasmimpi nibbindati, vedanyapi nibbindati, sayapi nibbindati, sakhresupi nibbindati, viasmimpi nibbindati; nibbinda virajjati virg vimuccati. Vimuttasmi vimuttamiti a hoti. Kh jti, vusita brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti pajntti.
Idamavoca bhagav. Attaman te bhikkh bhagavato bhsita abhinandunti. Imasmica pana veyykaraasmi bhaamne sahimattna bhikkhna anupdya savehi cittni vimuccisti.

Mahpuamasutta nihita navama.