Dihigatikdhihnavaakathvaan
144. Heh tsupi vresu adhikatatt, upari ca paisavedentti vakkhamnatt vedayitamettha padhnanti ha sabbadihivedayitni sampietti. Sampietti ca yepi teti tattha tattha gatassa pi-saddassa attha dasseti. Vedayitassa phasse pakkhipana phassapaccayatdassanameva chahi ajjhattikyatanehi charammaapaisavedana ekantato chaphassahetukamevti. Sajyanti etthti adhikaraattho sajti-saddoti ha sajtihneti. Eva samosaraasaddopi dahabbo. yatati ettha phala tadyattavuttitya, yabhta v attano phala tanoti pavattetti yatana, kraa. Rukkhagacchasamhe araavohro araameva arayatananti ha paattimatteti. Atthattayepti pi-saddena avuttatthasampiana dahabba, tena kranivsdhihnatthe sagahti. Hirayatana suvayatana, vsudevyatana kammyatananti dsu karanivsdhihnesu yatanasaddo. Cakkhdsu ca phassdayo ki, tni ca nesa nivso, adhihnaca nissayapaccayabhvatoti. Tiampi visayindriyavina sagatibhvena gahetabbo phassoti sagatti vutto. Tath hi so sanniptapaccupahnoti vuccati. Imin nayenti vijjamnesupi aesu sampayuttadhammesu yath cakkhucape phassoti (ma. ni. 1.204; ma. ni. 3.421, 425, 426; sa. ni. 2.43-45; sa. ni. 4.60; kath. 465) etasmi sutte vedanya padhnakraabhvadassanattha phassassena desan kat, evamidhpi brahmajle phassapaccay vedanti-din phassa di katv aparantapaiccasamuppdadpanena paccayaparampara dassetu phassyatanehi phussa phussti phassamukhena vutta. Phasso arpadhammopi samno ekadesena rammae anallyamnopi phusankrena pavattati phusanto viya hotti ha phassova ta ta rammaa phusatti, yena so phusanalakkhao, saghaanarasoti ca vuccati. Phassyatanehi phussa phussti aphusanakiccnipi yatanni mac ghosantti-dsu viya nissitavohrena phusanakiccni katv dassitnti ha phasse upanikkhipitvti, phassagatikni katv phasspacra ropetvti attho. Upacro hi nma vohramatta, na tena atthasiddhi hotti ha tasmti-di. Attano paccayabhtna channa phassna vasena cakkhusamphassaj yva manosamphassajti sakhepato chabbidh vedan, vitthrato pana ahasatapariyyena ahasatabhed. Rpatahdibhedyti rpatah yva dhammatahti sakhepato chappabhedya, vitthrato ahasatabhedya. Upanissayakoiyti upanissayassena. Kasm panettha upanissayapaccayova uddhao, nanu sukh vedan, adukkhamasukh vedan ca tahya rammaamatta-rammadhipati-rammapanissayapakatpanissayavasena catudh paccayo, dukkh ca rammaamattapakatpanissayavasena dvidhti? Saccameta, upanissaye eva pana ta sabba antogadha. Yutta tva rammapanissayassa upanissayasmaato upanissayena sagaho, rammaamatta-rammadhipatna pana kathanti? Tesampi rammaasmaato rammapanissayena sagahova kato, na pakatpanissayenti dahabba. Etadatthamevettha upanissayakoiyti vutta, na upanissayenti. Catubbidhassti kmupdna yva attavdupdnanti catubbidhassa. Nanu ca tahva kmupdnanti? Saccameta. Tattha dubbal tah tahva, balavat tah kmupdna. Atha v appattavisayapatthan tah tamasi corna karapasraa viya. Sampattavisayaggahaa updna, corna karappattadhanaggahaa viya. Appicchatpaipakkh tah, santosapaipakkh updna. Pariyesanadukkhamla tah, rakkhadukkhamla updnanti ayametesa viseso. Updnassti asahajtassa updnassa upanissayakoiy, itarassa sahajtakoiyti dahabba. Tattha anantarassa anantarasamanantara-anantarpanissayanatthivigatsevanapaccayehi, annantarassa upanissayena, rammaabht pana rammadhipati-rammapanissayehi, rammaamatteneva vti ta sabba upanissayeneva gahetv upanissayakoiyti vutta. Yasm ca tahya rpdni assdetv kmesu ptabyata pajjati, tasm tah kmupdnassa upanissayo. Tath rpdibhedeva sammho natthi dinnanti-din (d. ni. 1.171; ma. ni. 1.445; ma. ni. 2.94, 95, 225; ma. ni. 3.91, 116, 136; sa. ni. 3.210; dha. sa. 1221; vibha. 938) micchdassana, sasrato muccitukmo asuddhimagge suddhimaggaparmasana, khandhesu attattaniyaghabhta sakkyadassana gahti, tasm itaresampi tah upanissayoti dahabba. Sahajtassa pana sahajta-aamaanissayasampayutta-atthi-avigatahetuvasena tah paccayo hoti. Ta sabba sandhya sahajtakoiyti vutta. Tathti upanissayakoiy ceva sahajtakoiy cti attho. Bhavassti kammabhavassa ceva upapattibhavassa ca. Tattha cetandisakh ta sabba bhavagmikamma kammabhavo, kmabhavdiko navavidho upapattibhavo, tesa upapattibhavassa catubbidhampi updna upapattibhavakraakammabhavakraabhvato tassa ca sahyabhvpagamanato pakatpanissayavasena paccayo hoti. Kammrammaakaraakle pana kammasahajtakmupdna upapattibhavassa rammaapaccayena paccayo hoti. Kammabhavassa pana sahajtassa sahajta updna sahajta-aamaanissayasampayutta-atthi-avigatavasena ceva hetumaggavasena ca anekadh paccayo hoti, asahajtassa anantarasamanantara-anantarpanissayanatthivigatsevanavasena, itarassa pakatpanissayavasena, sammasandiklesu rammaavasena ca paccayo hoti. Tattha anantardike upanissayapaccaye, sahajtdike sahajtapaccaye pakkhipitv vutta upanissayakoiy ceva sahajtakoiy cti. Bhavo jtiyti ettha bhavoti kammabhavo adhippeto. So hi jtiy paccayo, na upapattibhavo. Upapattibhavo hi pahambhinibbatt khandh jtiyeva. Tena vutta jtti panettha savikr pacakkhandh dahabbti. Savikrti ca nibbattivikrena savikr, te ca atthato upapattibhavoyeva. Na hi tadeva tassa kraa bhavitu yuttanti. Kammabhavo ca upapattibhavassa kammapaccayena ceva upanissayapaccayena ca paccayo hotti ha bhavo jtiy upanissayakoiy paccayoti. Yasm ca sati jtiy jarmaraa, jarmaradin phuhassa blassa sokdayo ca sambhavanti, nsati, tasm jtipe paccayo hotti vutta. Sahajtpanissayassena paccayavicraya dassitatt, agavicraya ca anmahatt ha ayamettha sakhepoti. Mahvisayatt paiccasamuppdavicraya s niravases kuto laddhabbti ha vitthratoti-di. Ekadesena cettha kathitassa paiccasamuppdassa tath kathane saddhi udharaena kraa dassento bhagav hti-dimha. Tattha koi na payatti asukassa nma sammsambuddhassa, cakkavattino v kle avijj uppann, na tato pubbeti avijjya dimariyd appaihatassa mama sabbautaasspi na payati avijjamnattyevti attho. Aya paccayo idappaccayo, tasm idappaccay, imasm kra savapaccayti attho. Bhavatahyti bhavasayojanabhtya tahya. Bhavadihiyti sassatadihiy. Ito ettha etto idhti apariyanta aparparuppatti dasseti.