Dihadhammanibbnavdavaan

93. Dihadhammoti dassanabhtena ena upaladdhadhammo. Tattha yo anindriyavisayo, sopi supkaabhvena indriyavisayo viya hotti ha dihadhammoti paccakkhadhammo vuccatti. Teneva ca tattha tattha pailaddhattabhvasseta adhivacananti vutta.
95. Antonijjhyanalakkhaoti tibhogarogasladihibyasanehi phuhassa cetaso anto abbhantara nijjhyana socana antonijjhyana, ta lakkhaa etassti antonijjhyanalakkhao. Tannissitallappanalakkhaoti ta soka samuhnahetu nissita tannissita, bhusa vilpana llappana, tannissitaca llappanaca tannissitallappana, ta lakkhaa etassti tannissitallappanalakkhao. tibyasandin phuhassa paridevenpi asakkuantassa antogatasokasamuhito bhuso yso upyso. So pana yasm cetaso appasannkro hoti, tasm visdalakkhaoti vutto.
96. Vitakkana vitakkita, ta pana abhiniropanasabhvo vitakkoyevti ha abhipe vitakkoti. Esa nayo vicritanti etthpi. Khobhakarasabhvatt vitakkavicrna tasahita jhna sa-ubbilana viya hotti vutta sakaaka viya khyatti.
97. Yya ubbilpanaptiy uppannya citta ubbilvitanti vuccati, s pti ubbilvitatta yasm pana cittassa ubbilabhvo tass ptiy sati hoti, nsati, tasm s ubbilabhvakraanti vutt.
98. bhogoti v cittassa bhuggabhvo, rammae oatabhvoti attho. Sukhena hi citta rammae abhinata hoti, na dukkhena viya apanata, npi adukkhamasukhena viya anabhinata anapanataca. Tattha khuppipsdi-abhibhtassa viya manuabhojandsu kmehi viveciyamnassupdrammaapatthan visesato abhivahati, urassa pana kmarasassa yvadattha tittassa manuarasabhojana bhuttvino viya suhitassa bhottukmat kmesu ptabyat na hoti, visayassgiddhatya visayehi dummociyehipi jalk viya sayameva mucatti ca ayoniso ummujjitv kmaguasantappitatya sasradukkhavpasama byksi pahamavd. Kmdna dnavadassitya, pahamdijjhnasukhassa santabhvadassitya ca pahamdijjhnasukhatittiy sasradukkhupaccheda bykasu dutiydivdino, idhpi ucchedavde vuttappakro vicro yathsambhava netv vattabbo. Aya panettha viseso ekasmihi attabhve paca vd labbhanti. Teneva hi piya ao attti aaggahaa na kata. Katha panettha accantanibbnapapakassa attano dihadhammanibbnavdassa sassatadihiy sagaho, na pana ucchedadihiyti? Tatasukhavisesasamagitpailaddhena bandhavimokkhena suddhassa attano sakarpe avahnadpanato.
Sesti ses pacapasa dihiyo. Tsu antnantikavddna sassatadihibhvo tattha tattha paksitoyeva.
101-3. Ki pana kraa pubbantparant eva dihbhinivesassa visayabhvena dassit, na pana tadubhayamekajjhanti? Asambhavato. Na hi pubbantparantesu viya tadubhayavinimutte majjhante dihikappan sambhavati ittaraklatt, atha pana paccuppannabhavo tadubhayavemajjha, eva sati dihikappanakkhamo tassa ubhayasabhvo pubbantparantesuyeva antogadhoti kathamadassita. Atha v pubbantparantavantatya pubbantparantoti majjhanto vuccati so ca pubbantparantakappik v pubbantparantnudihinoti vadantena pubbantparantehi visu katv vuttoyevti dahabbo. Ahakathyampi sabbepi te aparantakappike pubbantparantakappiketi etena smaaniddesena, ekasesena v sagahitti dahabba, aath sakahitv vuttavacanassa anatthakat pajjeyyti. Ke pana te pubbantparantakappik? Ye antnantik hutv dihadhammanibbnavdti eva pakr veditabb.
Ettha ca sabbe te imeheva dvsahiy vatthhi, etesa v aatarena, natthi ito bahiddhti vacanato, pubbantakappikdittayavinimuttassa ca kassaci dihigatikassa abhvato yni tni smaaphaldi (d. ni. 1.166) suttantaresu vuttappakrni akiriyhetukanatthikavddni, yni ca issarapajpatipurisaklasabhvaniyatiyadicchvddippabhedni dihigatni (visuddhi. . 2.563; vibha. anu. 189 passitabba) bahiddhpi dissamnni, tesa ettheva sagaho, antogadhat ca veditabb. Katha? Akiriyavdo tva vajho kahoti-din kiriybhvadpanato sassatavde antogadho, tath sattime kyti-di (d. ni. 1.174) nayappavatto pakudhavdo, natthi hetu natthi paccayo sattna sakilesyti-di (d. ni. 1.168) vacanato ahetukavdo adhiccasamuppannikavde antogadho. Natthi paro lokoti-di (d. ni. 1.171) vacanato natthikavdo ucchedavde antogadho. Tath hi tattha kyassa bhed ucchijjatti-di (d. ni. 1.86) vutta. Pahamena di-saddena nigahavddayo sagahit.
Yadipi piya naputtavda (d. ni. 1.178) bhvena ctuymasavaro gato, tathpi sattavattikkamena vikkhepavditya naputtavdopi sacayavdo viya amarvikkhepavdesu antogadho. Ta jva ta sarra, aa jva aa sarranti (d. ni. 1.377; ma. ni. 2.122; sa. ni. 2.35) eva pakr vd rp att hoti arogo para marati-divdesu sagaha gacchanti, hoti tathgato para mara, atthi satt opaptikti eva pakr sassatavde. Na hoti tathgato para mara, natthi satt opaptikti eva pakr ucchedavdena sagahit. Hoti ca na hoti ca tathgato para mara, atthi ca natthi ca satt opaptikti eva pakr ekaccasassatavde antogadh. Neva hoti na na hoti tathgato para mara, nevatthi na natthi satt opaptikti ca eva pakr amarvikkhepavde antogadh. Issarapajpatipurisaklavd ekaccasassatavde antogadh, tath kadavdo. Sabhvaniyatiyadicchvd adhiccasamuppannikavdena sagahit. Imin nayena suttantaresu, bahiddh ca dissamnna dihigatna imsu dvsahiy dihsu antogadhat veditabb.
Ajjhsayanti dihijjhsaya. Sassatucchedadihivasena hi sattna sakilesapakkhe duvidho ajjhsayo, taca bhagav aparimsu lokadhtsu aparimna sattna aparime eva eyyavisese uppajjanavasena anekabhedabhinnnampi cattro jan sassatavdti-din dvsahiy pabhedehi sagahanavasena sabbautaena paricchinditv dassento pamabhtya tulya dhrayamno viya hotti ha tulya tulayanto viyti. Tath hi vakkhati anto jlkatti-di (d. ni. 1.146). Sinerupdato vluka uddharanto viyti etena sabbautaato aassa imiss desanya asakkueyyata dasseti.
Anusandhna anusandhi, pucchya kato anusandhi pucchnusandhi. Atha v anusandhayatti anusandhi, pucch anusandhi etassti pucchnusandhi. Pucchya anusandhiyatti v pucchnusandhi. Ajjhsaynusandhimhipi eseva nayo. Yathnusandhti ettha pana anusandhyatti anusandhi, y y anusandhi yathnusandhi, anusandhi-anurpa v yathnusandhti saddattho veditabbo, so yena pana dhammena dimhi desan uhit, tassa dhammassa anurpadhammavasena v paipakkhavasena v yesu suttesu upari desan gacchati, tesa vasena yathnusandhi veditabbo. Seyyathida? kakheyyasutte (ma. ni. 1.64-69) heh slena desan uhit, upari cha abhi gatpe kakacpame (ma. ni. 1.222) heh akkhantiy uhit, upari kakacpam gatti-din ahakathya (d. ni. aha. 1.100-104) vutto.
Iti kirti bhagavato yathdesitya attasuatya attano aruccanabhvadpana. Bhoti dhammlapana. Anattakatnti attan na katni, anattakehi v khandhehi katni. Kamattna phusissantti asati attani khandhnaca khaikatt kammni ka attna attano phalena phusissanti, ko kammaphala paisavedetti attho. Avidvti sutdivirahena ariyadhammassa akovidatya na vidv. Avijjgatoti avijjya upagato, ariyadhamme avintatya appahnvijjoti attho. Tahdhipateyyena cetasti yadi aha nma koci natthi may katassa kammassa ko phala paisavedeti, sati pana tasmi siy phalpabhogoti tahdhipatito gato tahdhipateyyo, tena. Attavdupdnasahagata cetas. Atidhvitabbanti khaikattepi sakhrna yasmi santne kamma kata, tattheva phaluppattito dhammapujamattasseva ca siddhe kammaphalasambandhe ekattanaya micch gahetv ekena krakavedakabhtena bhavitabba, aath kammaphalna sambandho na siyti attattaniyasuatpaksana satthussana atikkamitabba maeyyti attho.
Upari cha abhi gatti anurpadhammavasena yathnusandhi dasseti, itarehi paipakkhavasena. Kilesenti lobho cittassa upakkilesoti-din kilesavasena. Imasmimpti pi-saddena yath vuttasuttdsu paipakkhavasena yathnusandhi, eva imasmimpi sutteti dasseti. Tath hi niccasrdipapakna dihigatna vasena uhit aya desan niccasrdisuatpaksanena nihpitti.