Amarvikkhepavdavaan
61. Na maratti na ucchijjati. Evampi me noti-din vividho nnappakro khepo parena paravdna khipana vikkhepo. Amarya dihiy vcya ca vikkhipantti v amarvikkhepino. Amarvikkhepino eva amarvikkhepik. Ito cito ca sandhvati ekasmi sabhve anavahnato. Amar viya vikkhipantti v purimanayeneva saddattho dahabbo. 62. Vikkhepavdino uttarimanussadhamme, akusaladhammepi sabhvabhedavaseneva tu abala natthti kusalkusalapadna kusalkusalakammapathavaseneva attho. Pahamanayavaseneva apariyantavikkhepatya amarvikkhepa vibhvetu evantipi me noti aniyamitavikkhepoti vutta. Tattha aniyamitavikkhepoti sassatdsu ekasmimpi pakre ahatv vikkhepakaraa, paravdin yasmi kismici pucchite pakre tassa paikkhepoti attho. Dutiyanayavasena amarsadisya amarya vikkhepa dassetu ida kusalanti v puhoti-dimha. Atha v evantipi me noti-din aniyamatova sassatekaccasassatucchedatakkvdna paisedhanena ta ta vda paikkhipateva apariyantavikkhepavdatt amarvikkhepino. Attan pana anavahitavdatt na kismici pakkhe avatihatti ha saya panape bykarotti. Idni kusaldna abykaraena tameva anavahna vibhveti ida kusalanti v puhoti-din. Tenevha ekasmimpi pakkhe na tihatti. 63. Kusalkusala yathbhta appajnantopi yesamaha samayena kusalameva kusalanti, akusalameva ca akusalanti bykareyya, tesu tath bykaraahetu aho vata re paitoti sakkrasammna karontesu mama chando v rgo v assti evampettha attho sambhavati. Doso v paigho vti ettha vuttavipariyyena yojetabba. Ahakathya pana attano paitabhvavisayna rgdna vasena yojan kat. Chandargadvaya updnanti abhidhammanayena vutta. Abhidhamme hi tahdihiyova updnanti gat, suttante pana dosopi updnanti vutto kodhupdnavinibandh vighta pajjantti-dsu. Tena vutta ubhayampi v dahaggahaavasena updnanti Dahaggahaa amucana. Paighopi hi upanhdivasena pavatto rammaa na mucati. Vihanana hisana vibdhana. Rgopi hi parihavasena sraddhavuttitya nissaya vibdhatti. Vinsetukmatya rammaa gahtti sambandho. 64. Paiccenti paya. Yena hi dhammena yutto paitoti vuccati, so dhammo paicca, tena sutacintmaya paa dasseti, na pkatikakammanibbatta sbhvikapaa. Kata-saddassa kiriysmaavcakatt katavijjoti-dsu viya kata-saddo nuyuttata vadatti ha vitaparappavdti. Sattadh bhinnassa vlaggassa asukoivedhako vlavedhti adhippeto. 65-6. Ettha ca kicpi purimnampi tia kusaldidhammasabhvnavabodhato attheva mandabhvo, tesa pana attano kusaldidhammnavabodhassa avabodhaviseso atthi, tadabhv pacchimoyeva mandamomhabhvena vutto. Nanu ca pacchimasspi atthi parolokoti iti ce me assa, atthi parolokoti iti te na bykareyya, evantipi me noti-di (d. ni. 1.65) vacanato attano dhammnavabodhassa avabodho atthiyevti? Kicpi atthi, na tassa purimna viya aparitadhammabykaraanibandhanamusvddibhayaparijigucchanakro atthi, atha kho mahmhoyeva. Atha v evantipi me noti-din pucchya vikkhepakaraattha atthi parolokoti iti ce ma pucchasti pucchhapanameva tena dassyati, na attano dhammnavabodhoti ayameva visesena mando ceva momho cti vutto. Teneva hi tathvdina sajaya belahaputta rabbha aya v imesa samaabrhmana sabbamando sabbamhoti (d. ni. 1.181) vutta. Tattha atthi parolokoti sassatadassanavasena sammdihivasena v pucch. Natthi parolokoti natthikadassanavasena sammdassanavasena v pucch. Atthi ca natthi ca parolokoti ucchedadassanavasena sammdihivasena eva v pucch. Neva atthi na natthi parolokoti vuttappakrattayapaikkhepe sati pakrantarassa asambhavato atthitnatthithi navattabbkro parolokoti vikkhepaeva purekkhrena sammdihivasena v pucch. Sesacatukkattayepi vuttanaynusrena attho veditabbo. Puasakhrattiko viya hi kyasakhrattikena purimacatukkasagahito eva attho. Sesacatukkattayena attaparmsapudi phalatcodannayena sagahitoti. Amarvikkhepiko sassatdna attano aruccanatya sabbattha evantipi me noti-din vikkhepaeva karoti. Tattha evantipi me noti-di tattha tattha pucchitkrapaisedhanavasena vikkhipankradassana. Nanu ca vikkhepavdino vikkhepapakkhassa anujnana vikkhepapakkhe avahna yuttarpanti? Na, tatthpi tassa sammhatt, paikkhepavaseneva ca vikkhepavdassa pavattanato. Tath hi sacayo belahaputto ra ajtasattun sandihika smaaphala puho paralokattikdna paisedhanamukhena vikkhepa byksi. Etthha nanu cya sabbopi amarvikkhepiko kusaldayo dhamme, paralokattikdni ca yathbhta anavabujjhamno tattha tattha paha puho pucchya vikkhepanamatta pajjati, tassa katha dihigatikabhvo. Na hi avattukmassa viya pucchitamatthamajnantassa vikkhepakaraamattena dihigatikat yuttti? Vuccate na heva kho pucchya vikkhepakaraamattena tassa dihigatikat, atha kho micchbhinivesavasena. Sassatbhinivesena micchbhinivihoyeva hi puggalo mandabuddhitya kusaldidhamme paralokattikdni ca ythvato appaipajjamno attan avitassa atthassa para vipetu asakkueyyatya musvddibhayena ca vikkhepa pajjatti. Tath hi vakkhati ysa satteva ucchedadihiyo, ses sassatadihiyoti (d. ni. aha. 1.97-98) atha v puappna tabbipknaca anavabodhena asaddahanena ca tabbisayya pucchya vikkhepakaraayeva sundaranti khanti ruci uppdetv abhinivisantassa uppann visuyeves ek dihi sattabhagadihi viyti dahabba. Tath ca vutta pariyantarahit dihigatikassa dihi ceva vc cti (d. ni. aha. 1.61). Katha panass sassatadihisagaho? Ucchedavasena anabhinivesato. Natthi koci dhammna yathbhtaved vivdabahulatt lokassa, evamevanti pana saddantarena dhammanijjhnan andiklik loketi ghavasena sassatalesopettha labbhatiyeva.