Akaramhasa te kicca; okkantmasi bhtni;
suta neta abhihaso, tasm eva vademaseti

dsu.

Kareyya, kareyyu. Kareyysi, kareyytha. Kareyymi, kareyyma. Kubbetha, kubbera. Kubbetho, kubbeyyavho. Kareyya, kare, kareyymhe. Sattamvasena vuttarpni.
Kara, karu. Kare, karittha. Kara, karimha. Karittha, karire. Karittho, karivho. Kari, karimhe. Parokkhvasena vuttarpni.
Ettha karti puriso kamma karti pahamapurisayojanya yojetabba. gu kara mahrja, akara kammadukkaanti etthpi mahrja bhava gu karti pahamapurisayojanya yojetabba. Evahi sati aya payogo mae bhava patthayati, rao bhariya patibbatanti-dayo viya pahamapurisappayogo bhavati.
Jtakahakathya pana majjhimapurisappayogo vutto gu karti mahrja tva mahpardha mahppa kari. Dukkaanti ya kata dukkaa hoti,ta lmaka kamma akaranti, tasm jtakahakathvasenpi kadci karaiti ca karti ca akaranti ca majjhimapurisappayogo bhavatti dahabba. Yebhuyyavasena pana puriso kamma kara, puriso kamma kari, aha kamma akaranti pahamuttamapurisappayogo dahabbo. Ettha ca karaiti yathvuttavibhattivasena, karti ajjatanvasena, akaranti hiyyattanvasena vutta. Tattha karitthoti pada aa bhattra pariyesa, m kisittho may vinti ettha kisitthoti padena sama parokkhyattanopadamajjhimapurisekavacanavasena, ediso pana nayo aatrpi yathsambhava yojetabbo.
Ak, akar, akara iti rassaphopi. Akaru. Ettha sabbrivijaya akti pada nidassana. Akarti puriso kamma aksti attakriyvcako pahamapurisappayogo dahabbo. Tath hi rajjassa kira so bhto, akar laye bahti pi dissati. M meta akar kamma, m me udakamharti ettha pana santepi attavcakapahamapurisappayogabhve msaddayogato hiyyattanajjatanvibhattiyo pacamvibhatti-atthe anuttaklik hutv tva m karosi, m harasti majjhimapurisappayograh bhavanti.
Kica bhiyyo jardhamma m jrti alabbhaneyya hnanti-dsupi santepi attavcakapahamapurisappayogabhve msaddayogato ajjatanvibhattipacamvibhatti-atthe anuttaklik hutv m jratti-din pahamapurisappayograh bhavanti. Tenhu ahakathcariy jardhamma m jrti ya mayha jarsabhva, ta m jritu. Esa nayo sesesupti. Ya panamhehi akara iti rassaphopti vutta, tassa atikaramakarcariya, mayhampeta na ruccatti imya piy vasena atthit veditabb. Tassyamattho cariya bhava atikkantakaraa akarti pahamapurisavasena gahetabbo. Apica bhavanti vattabbe atthe tvanti vacana vattabbamevti adhippyavasena cariya tva atikkantakaraa karosti yojanpi ktabbva.
Akaro, akattha, akarotha. Akara, aka, akaramha, akamha. Ettha savahayitv puina, aka puinacetiyanti pi nidassana. Akattha, akatthu. Akuruse, akaravha. Akari, akara, akaramhase. Hiyyattanvasena vuttarpni.
Ettha ca pacavidho sekro haritv dassetabbo. Tath hi pacavidho sekro padvayava apadvayava-anekantapadvayava sosaddattha desavasena. Tattha padvayavo sekro tva kamma kuruse, tva atthakusalo abhavaseti-dsu dahabbo. Apadvayavo pana tasm eva vademase. Ml akusal samhatseti-dsu dahabbo. Anekantapadvayavo arog ca bhavmase. Mai tta gahmasedsu dahabbo. Ettha hi sekro yadi pacamvibhattiya masevacanassvayavo, tad pacamvibhattiyuttna patthanssanatthna bhavmase, gahmaseti padna avayavo hoti. Yadi pana gamo, pacamvibhattiyuttna patthanssanatthna bhavma, gahmti padna avayavo na hoti, eva bhavmaseti-dsu sekrassa anekantapadvayavatta veditabba. Sosaddattho esese eke ekaheti ettha dahabbo. Eseseti imassa hi esoso eko ekahoti attho. deso akaramhasa te kiccanti ettha, okkantmasi bhtnti cettha dahabbo ekrassa akrikrdesakaraavasena. Tattha akaramhasa te kiccanti imassa akaramhase te kiccanti attho. Akaramhaseti cettha sace sekro gamo, tad karamhti pada hiyyattanparassapade uttamapurisabahuvacananta. Sace pana mhasevacanassvayavo, tad akaramhaseti pada hiyyattan-attanopade uttamapurisabahuvacananta. Eva pacavidho sekro bhavatti avagantabba.
Akari, kari, aksi, akaru, akarisu, akasu, akasu. Akaro, akarittha, aksittha.
Ettha ca akaroti tva akaroti yojetabba. Akaro iti hi pada varace me ado sakkti ettha majjhimapurisekavacanattha adoti padamiva dahabba piya avijjamnattepi nayavasena gahetabbatt. Gar pana akaroti vuttahne aksti majjhimapurisavacana icchanti. Tdisahi pada yebhuyyena pahamapurisavacanameva hoti. Tath hi adsi me, aksi meti pahamapurisapiyo bah sandissanti. Mksi mukhas ppa, m kho skaramukho ahti-dsu pana msaddayogato tva ppa m aksi, m skaramukho ahosti padayojan ktabb hotti dahabba.
Akari kari, aksi, akarimha, karimha, aksimha. Akar, akar. Akaruse, akarivha. Akara, akarimhe. Ajjatanvasena vuttarpni.
Karissati, karissanti. Karissasi, karissatha. Karissmi, karissma. Karissate, karissante. Karissase, karissavhe. Karissa, kassa iccapi. Tath hi pi dissati kassa purisakriyanti. Karissamhe. Tath khati, khanti. Khasi, khatha. Khmi, khma. Khiti, khinti. Khisi iccevamdin yathsambhava yojetabba. Bhavissantvasena vuttarpni.
Akariss, akarissa, akarissasti sesa sabba yojetabba. Kltipattivasena vuttarpni.
Kayirati, kayiranti. Kayirasi, kayirtha. Kayirmi, kayirma. Kayirate. Sesa yojetabba. Vattamnvasena vuttarpni.
Kayiratu, kayirantu. Sesa yojetabba. Pacamvasena vuttarpni.
Kayir, kuyir. Kayiru. Atrya pi kumbhimhipajali kuyir, ctacpi padakkhianti. Tattha kumbhimhipi ajalinti chedo. Kayirsi, kayirtha. Kayirmi, kayirma. Kayiretha, kayirera. Kayiretho, kayirvho. Kayira, kayirmhe. Sattamvasena vuttarpni.
Tattha kayirti ida puace puriso kayirti dassanato pahamapurisavasena yojetabba, adhamma srathi kayirti etthpi srathi bhava adhamma kareyyti pahamapurisavasena yojetabba, na majjhimapurisavasena. Atha v kayirsti vattabbe sikralopa katv kayirti majjhimapurisavacana vuttanti gahetabba.
Ettha pana siy yath putta labhetha varadanti piya labhethti imassa padassa sabbhireva samsetha, sabbhi kubbetha santhavanti-dsu samsethti-dna viya pahamapurisavasena attha aggahetv purisavipallsa katv labheyyanti uttamapurisavasenattho ahakathcariyehi gahito, tath tumhehipi adhamma srathi kayirti ettha kayirti padassa purisavipallsa katv kareyysti majjhimapurisavasenattho vattabbo, ahakathcariyehipi kareyysti tadattho vuttoti? Sacca, eva santepi ahakathcariyehi vohratthesu paramakosallasamanngatatt tvanti vattabbe atthe bhavasaddo pavattati, bhavanti vattabbe atthe tvasaddo pavattatti cintetv adhippyatthavasena kareyysti attho vutto, na purisavipallsavasena. Tath hi putta labhetha varadanti imassa ahakathya labhethti ulligitv labheyyanti purisavipallsavasena vivaraa kata. Adhamma srathi kayirti imassa pana ahakathya kayirti ulligitv kareyysti vivaraa kata, tasm adhamma srathi kayirti ettha purisavipallso na cintetabbo. Atha v yath putta labhetha varadanti ettha ca kye rajo na limpethti-dsu ethavacana gahita, eva ethavacana aggahetv labhe athti padacchedo karayo. Evahi sati purisavipallsena kicca natthi. Tattha labheti sattamiy uttamapurisavacana vajjhacpi pamocayeti padamiva. Athti adhikrantare nipto padaprae v. Ettha ca adhikrantaravasena aparampi vara putta labheyyanti attho. Yasm panettha dvinnamatthna uppatti dissati, yasm cetesu dvsu dujjno bhagavato adhippyo, tasm dvepi atth gahetabbva.
Ettha pana kicpi ligavipallso vibhattivipallso vacanavipallso klavipallso purisavipallso akkharavipallsoti chabbidho vipallso haritv dassetabbo, tathpi so upari vibhavissatti na dassito. Tatra kayirthti pada sattamiy parassapadavasena attanopadavasena ca dvidh bhijjati, tath majjhimapurisabahuvacanavasena pahamapurisekavacanavasena ca. Tath hi yath puni kayirtha, dadant aparparanti ettha kayirthti ida sattamiy parassapadavasena majjhimapurisabahuvacanavasena ca vutta. Yathnurpa puni kareyythayevti hi attho. Kayirtha dhro punti ettha pana kayirthti ida sattamiy attanopadavasena pahamapurisekavacanavasena ca vutta. Kareyyti hi attho. Idha parokkhdivasena yirapaccayasahitni rpni yebhuyyena ssane appasiddhnti na dassitni.
Attano phala karotti kraa. Karotti katt, eva krako kraka v. Ettha hi krakasaddo yattha kattukrakakammakrakdivcako, tattha pulligopi hoti, yebhuyyena napusakaligopi. Yattha pana rajatakrakammakralohakrdivcako, tattha pulligo eva. Krpetti krpako. Kara, kubba, krubba, karonto, kubbanto, kubbno, kurumno, pakrubbamno Krik, krpik. Karont, kubbant. Kraka kula. Krpaka, karonta, kubbanta, kurumna. Sakhro, parikkhro, parikkhato, purakkhato, karaa, kriy. Akkharacintak pana kriy iccapi padamicchanti. Ettha kriysaddo kicpi aphal hoti akrubbatoti-dsu kakrarakrasayogavantni padni dissanti, tathpi klesasaddo viya piya na dissati, adissamnopi so ahakathcariydhi garhi gahitatt gahetabbova. Tath hi kriykriypattivibhgadesakoti-dik saddaracan dissati.
Ktu, kattu. Ktave, kretu. Katv, katvna, ktuna, karitv, karitvna, kacca, adhikacca, kariya, kariyna, purakkhitv, kretv. Anipi tumantdni yojetabbni.
Tatra kaccti katv. Adhikaccti adhika katv. Akkharacintak pana saddasatthanaya nissya adhikicca iti rpa icchanti, maya panetdisa rpa piy anukla na hotti na icchma. Tath hi therikgthya gotamiy parinibbnavacane padakkhia kacca nipacca pdeti pi dissati. Tattha hi padakkhia katvti attho. Kaccti padassa dassanena adhikaccti padampi dihameva hoti, esa nayo aatrpi yathraha veditabbo.
Idni karotissa dhtussa appamattaka atthtisayayoga kathayma tahakaro. Kra. Pharushi vchi pakrubbamno. Sante na kurute piyanti.
Tatra tahakaroti veneyyna taha lobha karoti hisatti tahakaro. Atha v rpakyadhammakyasampattiy attani sakalalokassa taha sineha karoti janetti tahakaro. Krati hisan. Pakrubbamnoti hisamno. Sante na kurute piyanti sappurise attano piye ihe kante manpe na karotti attho. Atha v piya piyyamno tussamno modamno sante na kurute na sevatti attho. Yath rjna sevatti etasmi atthe rjna piya kuruteti saddasatthavid mantenti, dullabhya nti sdhuka manasi ktabb.
Ettha ca parikkhrasaddassa atthuddhro nyate, parikkhroti sattahi nagaraparikkhrehi suparikkhitta hotti-dsu parivro vuccati. Ratho setaparikkhro, jhnakkho cakkavriyoti-dsu alakro. Ye cime pabbajitena jvitaparikkhr samudnetabbti-dsu sambhro. Etthetahi vuccati
Ssanahi vihi, parikkhroti ssane;
parivro alakro, sambhro ca pavuccati.
Jgara niddakkhaye. Jgaroti. Jgara. Dgh jgarato ratti.
Tand ettak dih, dhtavo me yathbala;
suttesvaepi pekkhitv, gahavho atthayuttitoti.

Tandigaoya.

Rudhdichakka vividhatthasra,
matikara viujandhirma;
urachandehi susevanya,
suvaahasehi suciva hna.

Iti navage shakathe piakattaye byappathagatsu vina

Kosallatthya kate saddantippakarae rudhdichakka

Nma

Sattarasamo paricchedo.