Padadosaniddesavaan

21. Viruddhatthantara tahi, yassaattho virujjhati;
adhippete yath megho, visado sukhaye jana.
21. Athoddesakkamena paddidose udharati viruddhi ccdin. Hi yasm kra, pasiddhiya v hisaddo. Yassa padassa ao adhippetato aparo attho adhippete vattumicchite atthe virujjhatti anuvaditv tasm ta viruddhatthantaranti vidhyate. Yathetyudharati. Yath ida viruddhatthantara, tath aampi tdisa dahabba. Na tvidameveti yathsaddassa attho. Megho visado sukhaye jananti. Visa udaka, ta dadtti visado megho vrivaho jana loka sukhaye sukhayatti kavicchitattho. Visasaddo garaassa ca vcako siyti garaado megho mrayati, na pana sukhayatti visadoti visesanapadassa viruddhat.
21. Idni uddihnukkamena viruddhatthantardna salakkhaalakkhiya dassento viruddhiccdimha. Yassa padassa aattho kavicchitatthato ao attho adhippete icchitatthe hi yasm virujjhati, tasm ta pada viruddhatthantara nma. Pasiddhiya v hisaddo. Tath hesa appasiddha viruddhatthantara yassa aattho adhippete virujjhatti paksetv tasmi paksitatthavisaye vattati. Ta hti yojitatt yassa aattho adhippete virujjhatti lakkhaa pasiddhabhvena anuvaditv ta viruddhatthantaranti anuvaditabba-appasiddhaviruddhatthantara vidhyate, yath yo kual, so devadattoti. Upari pasiddhnuvdena appasiddhavidhnameva dahabba. Yathpe jananti udharaa lakkhiya dasseti. Yath megho visadoccdi viruddhatthantarassa udharaa, evamdisamaampi imassudharaa, na kevala meghoccdimeva bhavatti vutta hoti. Yathsaddo cettha ivasaddapariyyatthepi udharaattho dahabbo, uparipyeva. Megho ambudharo visado visasakhta jala dadanto jana sukhaye sukhayatti kavhi adhippetattho. Ettha visasaddassa garaasakhtasappavisavcakatt, visa dadtti visadoti ettha visassa udakavisna sdhraatt visadyako megho nsetiyeva, na sukhayatti kavin adhippetassa sukhakraassa meghavisesanavisasaddassa viruddha-aatthatti visapada viruddhatthantaradosena duhanti.
22. Visesyamadhika yen-
dhyatthameta bhave yath;
obhsitsesadiso,
khajjotoya virjate
.
22. Yena padena visesya visesitabba apara pada atthavasena adhika bhavattyanuvaditv eta ajhattha bhaveti vidhyate. Yathetyudharati obhsiteccdi. Evamuparipi suvieyya. Obhsit dpit ases nikhil disyena soya khajjoto virjate dippati. Ettha khajjotasskhiladisbhgvabhsanamativuttti adhikattha.
22. Yena visesanapadena visesya visesitabba pada atthavasena adhika hoti, eta yathvuttalakkhaopeta pada ajhattha bhave ajhattha nma padadoso bhave. Yath tassudharaameva. Obhsitsesadiso jotitasabbadiso aya khajjoto aya jotirigao virjate dippati. Ettha visesyassa khajjotassa sakaladisobhsanassa ajhatthatt [atyuttatt (ka.)] obhsitsesadisoti visesanapada ajhatthapadadoso nma. Obhsit asesadis yenti viggaho.
23. Yassatthvagamo dukkho,
pakatydivibhgato;
kiliha ta yath tya,
soyamligyate piy
.
23. Pakatydivibhgatoti paccay pahama karyatti pakati. disaddena paccaydna pariggaho. Pakatydnavibhgato vibhajanato, aya pakati, aya paccayo, ayamdesoti-din pakatipaccayavibhgakappanatoti vutta hoti. Petti p, tya piy vallabhya soya sm ligyate silissate. Ettha piyti kiliha.
23. Yassa padassa atthvagamo atthvabodho pakatydivibhgato aya pakati, aya paccayo, ayamdesoti-din pakatydna vibhajanajnanena, pakatydi nma kinti gavesanato v dukkho, ta kiliha nma. Yath tassudharaameva. Tya piy vanitya so aya vallabho ligyate silissate. Paccay pahama karyatti pakati. S di yesa paccayna, tesa vibhgoti vkya. Petti p, nr. Tya piy ettha piysakhtya vallabhya kathane psaddassa avisadatt piyti pada kiliha.
24. Ya kilihapada mand-bhidheyya yamakdika;
kilihapadadoseva, tampi anto karyati.
24. Idni yamakdikamanadhippetampi kiliheyeva antogadha dassetumha yanti-di. Tattha yanti aniyamavacana, tassa niyamavacana yamakdikanti. Yamakamdi yassa paheikjtassa ta yamakdika. Kdisanti ha kilihapadanti-di. Kilihni appattadosasabhve hitatya malitnyavisadni padni yassa ta kilihapada. Mando appako abhidheyyo attho yassa ta mandbhidheyya, tdisa tampi yamakdika kilihapadadoseyeva yathvutte anto abbhantare karyati vidhyati tattheva pakkhipyati, kilihapadadosato na byatiriccatti adhippyo.
24. Idni anadhippetamapi yamakdi kilihadoseyeva antokaraabyjena vkaronto ha ya kiliheccdi. Kilihapada appattadosena missakatt avisadapada mandbhidheyya appakbhidheyya ya yamakdika ya yamakappaheikjtamatthi, tampi kilihapadadoseyeva yathvuttakilihapadadoseyeva anto karyati abbhantare karyati, kilihapadadosato abyatirittanti adhippyo. Kilihni padni yassa, mando abhidheyyo yassa, yamaka di yassa paheikjtassa, kilihapadna dosoti viggaho.
25. Pattasaddaracita, silihapadasandhika;
pasdaguasayutta, yamaka matamedisa.
25. Hotu kmamanabhimatamedisa yamakdika, kicarahi abhimatanti ha patticcdi. Attano vacanyatthappattavasena vcakpi sadd pattyeva nmti pattehi pasiddhehi saddehi pipadikehi racita kata pattasaddaracita. Silih aamaliganena mah padna sydyantdna sandhayo sandhan yassa ta silihapadasandhika. Pattasaddaracitattyeva pasdasakhtena guena saddlakrena sayutta sammadevopeta edisa yathvuttagusaya ramaya yamaka mata abhimatanti attho.
25. Idni adhigatesu yamakesu disa yamakamihamiti sissna upadisanto ha patteccdi. Pattasaddaracita imassatthassya vcakoti pattehi pasiddhehi saddehi racita pipadikehi kata silihapadasandhika silih sydyantdipadna sandhayo yassa ta pasdaguasayutta pattasaddaracitattyeva pasdasakhtena saddlakraguena sayutta disa evabhta gudhikato ramaya upari vakkhamnayamakasadisa yamaka mata vihi abhimata. Patt ca te sadd ca, tehi racita, silih padna sandhayo yassa, pasdoti guo saddlakro, tena sayuttanti viggaho.
26. Abyapeta byapetaa-mvuttnekavaaja;
yamaka taca pdna-mdimajjhantagocara.
26. Idni ta yathvuttamabhimata dassetumupakkamate abyapeteccdin. vutt adhivutt punappunuccraupet anekesa patirpatt, bahuva sarabyajanarp, na eko vao tassnuppsatt, tath ca vakkhati vavutti paro yathti [subodhlakra 127 gth], tehi jta yamakanti viyate. Katividha ta vikappyatti ha abyapeta byapetaanti. Tattha ya vaantarbyavahita vaasamudyena vutta. Tadabyapeta yamaka. Ya tu byavahita, ta byapeta. Ya pana ubhayamissa, ta aa apara abyapetabyapetanti tidh yamaka tva vikappyate. Tameta tividha yamaka visayavibhganirpanya di ca majjho ca anto ca gocaro visayo yasseti dimajjhantagocara vieyya. Kesa pdna? Pacceka catunnagthvayavna. Spekkhattepi samso gammakatt.
Tattha pdacatukkassa dimajjhantabhvna yamakna yvanto pakr sambhavanti, te ml satta. Katha? Ekasmiyeva pde kvaci diyamaka, kvaci majjhayamaka, kvaci antayamaka, kvaci majjhantayamaka, kvaci majjhdiyamaka, kvaci dyantayamaka, kvaci sabbayamakanti. Eva pacceka mlabht sattti catsu ahavsati honti. Pddiyamakaca pahamapddiyamakamabyapeta tath dutiyatatiyacatutthapddiyamakamabyapeta pahamadutiyapddiyamakamabyapeta pahamatatiyapddiyamakamabyapeta pahamacatutthapddiyamakamabyapetanti-din anekadh pasasanti. Yad ca sabbatoyamaka, tad mahyamakdayo vikapp jyantti veditabba.
26. Idni abhimatayamaka dpeti abyapeteccdin. vuttehi punappuna vuttehi anekavaehi samudyarpatt anekehi sarabyajanasarrehi vaehi jta yamaka aehi vaehi abyavahitatt abyapeta, vaantarehi byavahitatt byapeta, ubhayamissakatt tehi aa abyapetabyapetacti tividha hoti. Taca yamaka visayavibhganiyamena gthpdna digocara majjhagocara antagocaramiti tividha hoti. Ettha casaddo vattabbantare pavattati, vattabbantara nma yathvutta-abyapetdibhedato aa vattabbatya samukhbhta pdna dimajjhvasnantara, upanyso vkyrambhoti ca etasseva nma. Visadisena vaena apeta byapeta. Tabbipartamabyapeta. Abyapetaca byapetaca aacti samhradvando. Aneke ca te va ca, vuttyeva anekava, tehi jta, di ca majjho ca anto ca, te gocar yassti viggaho.
Tattha pdacatukkassa dimajjhvasnesu labbhamnayamakabhed ekekasmi pde satta satta bhavanti. Katha? Pddiyamaka pdamajjhayamaka pdantayamaka majjhantayamaka majjhdiyamaka dyantayamaka sabbatoyamakanti eva pacceka satta satta katv catsu mlabhtayamak ahavsa bhavanti. Ettha pddiyamakdikampi abyapetapahamapddiyamaka tath dutiyatatiyacatutthapddiyamakamiti ca abyapetapahamadutiyapddiyamaka tath pahamatatiyapddiyamaka pahamacatutthapddiyamakamiti ca abyapetadutiyatatiyapddiyamaka tath dutiyacatutthapddiyamakamiti ca abyapetatatiyacatutthapddiyamakamiti ca evamabyapetapddiyamak dasa honti. Tath byapetpi dasti vsati, abyapetapahamapdamajjhayamaka tath dutiyapdamajjhayamakamiccdin majjhayamakampi vsatividha hoti. Abyapetapahamapdantayamaka tath dutiyapdantayamakamiccdin antayamakampi vsatividha. Sasaggabhedato pana anekavidha hoti.