1. Dosvabodha pahamapariccheda
Ratanattayappamavaan
1. Munindavadanambhoja-gabbhasambhavasundar;
saraa pina v, mayha payata mana.
1. Athya ganthakro ganthrambhe pubbapayognubandhasabhvasiddhikaviguopetna yatipotna tadupyantaravirat kamantarpetaparakkamasambhavendhigatabyasanasatamupalabbha daysajtarasarasahadayatya tadupyabhta bandhalakkhaa viracayitukmobhimatasiddhinimittamattanodhigatasaddhammadevatnussaraa tva dassetumha munindeccdi. Nanu bandhalakkhaa viracayitukmoti vutta, kimettha lakkhaakaraena adihalakkhapi dissanti bandhantti? Sacca, tathpi te ghuakkharappaks tabbidna payognusrino v siyu, pubbe katasatthaparicay v siyunti vieyya. V mayha mana payatanti sambandho. Vti v sarassatyaparanmadheyy kci devat, s sabbvadt yathicchitatthasdhanapuarkagabbhe nisdatti lokavdo. Vti pana paccuhavirahenbhimatasiddhinibandhanekato sammsambuddhabhsito saddhammo, tatoyevya devat ruppate. Tattha sarassatiy yathsatt jtya manosampananti loko, saddhammadevatya tu manopana, tass sabbavajjarahityaccantanimmalya nirantaratthanekatappavattiy manaso sampana. Tena ca passaddhi, tya pana sukha, tenpi samdhi, samdhisambhavena yathbhtvabodhasambhavato vicittnekasaddatthavises paibhantyanysena, tato ca yathicchitasiddhinipphattti vakavuttiy tappasdamssati. Kivisihoccha munindeccdi. Ubho loke munti jntti muni, indati paramissariya pavatteti sabbatthti indo, muni ca so indo ca, munna indoti v munindo, sammsambuddho. Tatoya tassa nimittakasa. Vijjamnesupi pariyyasaddesvaesu kavikmitassatthassekantavcakatteno cityasamposakoya munindasaddo, tath hi yo ubhayalokajnanena munna paramissariyapuggalnampi paramissariya vatteti, so para peti hetubhvenatretyucitameva, tath padantarnampi ocitya poseti. Tath hi tdisassa vadanravindodare sambhav sundar, tatoyeva paisaraa, tasm ca mano petti. Tassa vadana, tamiva munindavadana, ambhoja. Tameva v lakkhisayogitdisadhammenambhoja, paduma. Tassa gabbho. Tattha sambhavena pavattiy, uppattiy v sundar niravajj devat. Vc pana dosalesenpasamphuhva niravajj, tath ca vakkhati gulakrasayutt [subodhlakra 14 gth] iccdi. Tatovya saraa pina sattna paibhndiguavisesvahattamattena paisaraabht devat. Vc pana sabbupaddavanivraena sabbahitasukhasampadsampdanenaccantapaisaraabht. Sabhvanapusakatt cettha na ligaparivattana. Mayhanti ekavacanenattano nirabhimnatamneti sajjanamcra. Abhinnapadasileso cya, sabbatthevvkatasaddappayogato. Sileso cya vakavuttiy sabbattha siri poseti. Tath ca vakkhati vakavuttsu poseti, sileso tu siri paranti [subodhlakra 172 gth]. Ayamettha sakhepena nayena atthavaan. Vitthranayena pana nnappakrenattho savaetu sakk. Tath sati ganthagravopi siyti pakroyamevabbhupagato.
1. Suparisuddhabuddhigocaraparamavicittaganthakrakoyamcariya- sagharakkhitamahsmipdo sapiakattayasabbasatthaprvataraena sajtnappakaptisukhamanubhava paipattipaivedhassanadvayassa pariyattimlakatt yena kenaci pariyyena tass pariyattiy atthvabodhena appeva nma sdhujana paritoseyyamiti tadadhigamopyabhtamida pakaraamrabhanto ganthrambhe ihadevatya pamakaraa satcrnurakkhaattha [sadcrnurakkhaattha (ka.)], visesato abhimataganthassnantaryena parisamattiy ca kraamiti ihadevatnussaraa, ganthantarrambhapaikkhepakajanapaibhanapubbakni abhidhnbhidheyyakaraappakrapayojanni ca dassento munindavadanambhojape parissamoti gthattayamha. Ettha pahamagthya ihadevatsakhtaratanattayappamo dassito, dutiyagthya rambhapaikkhepakajan nisedhit, tatiyagthya abhidhndika dassita. Tath hi lokuttaradhammanissitapariyattisakhtasabbaubhratiy manosampanssanpadesena attano nissesadhammaratane pasdo paksito. So pana dhammappasdo tadavinbhvato buddhasaghesupi siddhoti ratanattayavisaya pama vakavuttiy dasseti. So hi atthato pamakriybhinipphdik kusalacetan. Ettha phala heh vuttameva.
Puna santesu rmasammdyalakresu pihapisana viya hotda alakrakaraanti vadant viruddhavdino rmasammdnamatthibhva ubbhvetv [abhyupagametv (ka.)] te suddhamgadhik na vaajentti imin paisiddh. Nirkaraaphalahi ganthassa niddosabhvova. Apica saddlakra-atthlakradpakena alakrasaddena ganthasarrasakhtasaino sasakhta-abhidhnaca alakrasaddassa saddlakrdyabhidheyyaca suddhamgadhikatta vatv alakrasaddassa visesanabhta-anurpasaddopdnena buddhavacanassa upayogatta mgadhikavohrena bhavatti gamyamnatt karaappakraca alakraganthappavattiy atthlakrdinissitatt imin alakrasaddeneva alakrasakharaasakhtappayojanaca dasseti. Satthappayojanna sdhyasdhanalakkhao sambandho pana sambandhassa nissayabhtasatthappayojanna dassaneneva tannissitatt sayampi vutto hoti. Vutta hi
Sattha payojanaceva, ubho sambandhanissay;
vutt tavuttiyyeva, vutto tannissitopi soti.
Tassattho sambandhanissay sambandhassa dhrabht sattha, payojanaca ubho vutt, tavuttiyyeva tesa ubhinna kathaneneva tannissito te nissya pavatto sopi sambandho vutto bhavatti. Ettha abhidhnakathana vohrasukhattha, abhidheyydikathana pana tehi yuttnayeva ganthna subuddhipubbakdna updeyyattaca tabbipartna ummattakavacandnamiva-anupdeyyattaca paksanatthanti veditabba. Vuttahi
Sambandhnuguopya [sambandhyanuguopya (ka.)], purisatthbhidhyaka;
vmasdhigata [vmasdhikata (s.)] vkya-matonadhigata [nadhikata (s.)] paranti.
Tassattho sambandhnuguopya sdhiyasdhanalakkhaasambandhassa nissayabhtavccavcakna sambandhibhtna aamanurpaguaparijnane kraabhta purisatthbhidhyaka catubbidhadhamma-atthakmamokkhasakhtna purisatthna vcakabhta vkya ekkhyto padaccayo, siy vkya sakrakoti [abhidhnappadpik 106 gth] vuttalakkhaamajjhapatitavkyasamudyopeta mahvkyasarpasattha vmasdhigata agatilakkhaa-upaparikkhya adhigata adhippeta, ato para vuttalakkhaasatthato aa anadhigata ndhippetanti. Ida panettha gthna nikkhepappayojana. Loke padumagabbhe vasantiy sabbagadhavalya yathicchitatthasdhikya sarassatnmikya devatya vti vohrato imin atthena yojetv abhinnapadasileslakravasena vuttatt padattho eva veditabbo munindassa sobhsugandhdiguayogato mukhasadisassa, no ce mukhasakhta-ambhojassa gabbhe udare sambhavena pavattiy uppattiy v sundar niddos, sobhan v pina saraa atoyeva ahitpanayanahitvahatthena sabbasattna paissaraabht v yathvuttaguopet sarassatdevat, no ce sabbaubhratti vuttasaddhammaratana mayha mana ganthaviracane byvaassa me citta payata abhimatatthasampdanena payatti. Ubhayalokajnanato muni ca so indabhvapavattanato indo ceti kammadhrayena v, agriyamuni-anagriyamunisekhamuni-asekhamunna catunna pacamo hutv indoti chahtappurisena v munindo. Devatpakkhe vadanamiva vadananti ambhoje, saddhammapakkhe ambhojamiva ambhojanti vadane ca upacrena gahite kammadhrayo. Munindassa vadanambhojamiti ca, tassa gabbhoti ca, tasmi sambhavoti ca, tena sundarti ca vkya. Viy visesanattepi ekantanapusakatt saraasaddassa na ligaparivattanabhvo. Pinanti rassatta, dghassa byabhicratt. Mayhanti ekavacanena attano sdhuguodayakraa niratimnata dpeti. Santesupi aesu jinapariyyesu munindasaddo ihamanosampana-ambhojatulyatsundarittasaraattasakhtna atthantarna ocitya posetti payutto. Tath hi tdisassa mukha ambhojatulya, tasmi mukhodare sambhav sundar, tatoyeva pina saraa. Tasmyeva manosampane pautta subyattamiti ocitya hoti. Loke patthaamidamocityamdaraya hoti. Tasmihi uttamakavayoyeva upadesakti. Vuttahi
Ocitya nma vieyya, loke vikhytamdar;
tatthopadesappabhav, sujan kavipugavti [subodhlakra 104 gth].