129. Kacci nu bhoto kusala, kacci bhoto anmaya;
kacci uchena ypetha, kacci mlaphal bah.
130. Kacci as makas ca, appameva sarsap;
vane vamigkie, kacci his na vijjatti.
Tato para ubhinna tesa vacanapaivacanavasena kathitagth honti
131. Kusalaceva no rja, atho rja anmaya;
atho uchena ypema, atho mlaphal bah.
132. Atho as makas ca, appameva sarsap;
vane vamigkie, his mayha na vijjati.
133. Bahni vassapgni, assame sammata idha;
nbhijnmi uppanna, bdha amanorama.
134. Svgata te mahrja, atho te adurgata;
issarosi anuppatto, ya idhatthi pavedaya.
135. Tindukni piylni, madhuke ksumriyo;
phalni khuddakappni, bhuja rja vara vara.
136. Idampi pnya sta, bhata girigabbhar;
tato piva mahrja, sace tva abhikakhasi.
137. Paiggahita ya dinna, sabbassa agghiya kata;
nandasspi nismetha, vacana so pavakkhati.
138. Ajjhvaramh nandassa, bhoto santikamgat;
sutu bhava vacana, nandassa parisya cti.
Im yebhuyyena pkaasambandhyeva, ya panettha apkaa, tadeva vakkhma. Pavedayti ya imasmi hne tava abhirucita atthi, ta no kathehti vadati. Khuddakappnti etni nnrukkhaphalni khuddakamadhupaibhgni madhurni. Vara varanti ito uttamuttama gahetv bhuja. Girigabbharti anotattato. Sabbassa agghiyanti yena maya pucchit, ta amhehi paiggahita nma tumhehi ca dinnameva nma, ettvat imassa janassa sabbassa agghiya tumhehi kata. Nandasspti amhka tva sabba kata, idni pana nandapaito kici vattukmo tassapi tva vacana sutha. Ajjhvaramhti mayahi na aena kammena gat, nandassa pana paris hutv tumhka khampanatthya gatti vadati. Bhavanti bhava soapaito sutu. Eva vutte nandapaito uhysan mtpitaro ca bhtaraca vanditv sakaparisya saddhi sallapanto ha
139. Parosata jnapad, mahsl ca brhma;
ime ca khattiy sabbe, abhijt yasassino;
bhavaca rj manojo, anumaantu me vaco.
140. Ye ca santi samtro, yakkhni idha massame;
arae bhtabhabyni, suantu vacana mama.
141. Namo katvna bhtna, isi vakkhmi subbata;
so tyha dakkhi bhu, tava kosiya sammato.
142. Pitara me janettica, bhattukmassa me sato;
vra puamida hna, m ma kosiya vraya.
143. Sabbhi heta upata, mameta upanissaja;
uhnapricariyya, dgharatta tay kata;
dhtpitsu puni, mama lokadado bhava.
144. Tatheva santi manuj, dhamme dhammapada vid;
maggo saggassa lokassa, yath jnsi tva ise.
145. Uhnapricariyya, mtpitusukhvaha;
ta ma pu nivreti, ariyamaggvaro naroti.
Tattha anumaantti anubujjhantu, sdhuka sutv paccakkha karontti attho. Samtroti samgat. Arae bhtabhabynti asmi himavantrae yni bhtni ceva vuhimariydappattni bhabyni ca taruadevatni, tnipi sabbni mama vacana suantti attho. Namo katvnti ida so parisya saa datv tasmi vanasae nibbattadevatna namakkra katv ha. Tassattho ajja bahhi devathi mama bhtikassa dhammakathsavanattha gathi bhavitabba, aha vo namakkro, tumhepi mayha sahy hothti. So devatna ajali paggahetv parisa jnpetv isi vakkhmti-dimha. Tattha isinti soapaita sandhya vadati. Sammatoti bhtaro nma agasam honti, tasm so te aha dakkhi bhti sammato. Tena me khamitu arahathti dpeti. Vrti vriyavanta mahparakkama. Puamida hnanti ida mtpitu-upahna nma pua saggasavattanikakraa, ta karonta ma m vrayti vadati. Sabbhi hetanti etahi mtpitu-upahna nma paitehi upata upagantv taceva vaitaca. Mameta upanissajti ida tva mayha nissaja vissajjehi dehi. Uhnapricariyyti uhnena ca pricariyya ca. Katanti dgharatta tay kusala kata. Punti idni aha mtpitsu puni kattukmo. Mama lokadadoti tassa mama tva saggalokadado hoti, ahahi tesa vatta upahna katv devaloke aparima yasa labhissmi, tassa me tva dyako hohti vadati. Tathevti yath tva jnsi, tatheva aepi manuj imissa parisya santi, te nnappakre dhamme ida jehpacyikabhvasakhta dhammakohsa vadanti. Kinti? Maggo saggassa lokassti. Sukhvahanti uhnena ca pricariyya ca mtpitna sukhvaha. Ta manti ta ma eva sammpaipannampi bht soapaito tamh pu abhivreti. Ariyamaggvaroti so eva vrento aya naro mama piyadassanatya ariyasakhtassa vedalokassa maggvarao nma hotti. Eva nandapaitena vutte mahsatto imassa tva tumhehi vacana suta, idni mamapi suthti svento ha
146. Suantu bhonto vacana, bhturajjhvar mama;
kulavasa mahrja, pora parihpaya;
adhammacr jehesu, niraya sopapajjati.
147. Ye ca dhammassa kusal, porassa disampati;
crittena ca sampann, na te gacchanti duggati.
148. Mt pit ca bht ca, bhagin ti bandhav;
sabbe jehassa te bhr, eva jnhi bhradha.
149. diyitv garu bhra, nviko viya ussahe;
dhammaca nappamajjmi, jeho casmi rathesabhti.
Tattha bhturajjhvarti mama bhtu paris hutv gat bhonto sabbepi rjno mamapi tva vacana suantu. Parihpayanti parihpento. Dhammassti jehpacyanadhammassa pavedhammassa. Kusalti chek. Crittena cti craslena sampann. Bhrti sabbe ete jehena vahitabb paijaggitabbti tassa bhr nma. Nviko viyti yath nvya garu bhra diyitv samuddamajjhe nva sotthin netu nviko ussaheti vyamati, saha nvya sabbabhaaca jano ca tasseva bhro hoti, tath mameva sabbe tak bhroti ahaca te ussahmi paijaggitu sakkomi, taca jehpacyanadhamma nappamajjmi, na kevalaca etesaeva, sakalassapi lokassa jeho ca asmi, tasm ahameva saddhi nandena paijaggitu yuttoti. Ta sutv sabbepi te rjno attaman hutv jehabhtikassa kira avases bhrti ajja amhehi tanti nandapaita pahya mahsatta sannissit hutv tassa thuti karont dve gth abhsisu
150. Adhigam tame a, jlava jtavedato;
evameva no bhava dhamma, kosiyo pavidasayi.
151. Yath udayamdicco, vsudevo pabhakaro;
pna pavidaseti, rpa kalyappaka;
evameva no bhava dhamma, kosiyo pavidasayti.
Tattha adhigamti maya ito pubbe jehpacyanadhammapaicchdake tame vattamn na jnma, ajja jtavedato jlava a adhigat. Evameva noti yath mahandhakre pabbatamatthake jalito jtavedo samant loka pharanto rpni dasseti, tath no bhava kosiyagotto dhamma pavidasayti attho. Vsudevoti vasudevo vasujotano, dhanapaksanoti attho. Iti mahsatto ettaka kla nandapaitassa pihriyni disv tasmi pasannacitte te rjno abalena tasmi pasda bhinditv attano katha ghpetv sabbeva attano mukha ullokite aksi. Atha nandapaito bht me paito byatto dhammakathiko sabbepime rjno bhinditv attano pakkhe kari, hapetv ima ao mayha paisaraa natthi, imameva ycissmti cintetv gthamha
152. Eva me ycamnassa, ajali nvabujjhatha;
tava baddhacaro hessa, vuhito paricrakoti.
Tassatth sace tumhe mama eva ycamnassa khampanatthya paggahita ajali nvabujjhatha na paiggahatha, tumheva mtpitaro upahahatha, aha pana tumhka baddhacaro veyyvaccakaro hessa, rattindiva analasabhvena vuhito paricrako aha tumhe paijaggissmti. Mahsattassa pakatiypi nandapaite doso v vera v natthi, atithaddha vacana kathentassa panassa mnahpanattha niggahavasena tath katv idnissa vacana sutv tuhacitto tasmi pasda uppdetv idni te khammi, mtpitaro ca paijaggitu labhissasti tassa gua paksento ha
153. Addh nanda vijnsi, saddhamma sabbhi desita;
ariyo ariyasamcro, bha tva mama ruccasi.
154. Bhavanta vadmi bhotica, sutha vacana mama;
nya bhro bhramato, ahu mayha kudcana.
155. Ta ma upahita santa, mtpitu sukhvaha;
nando ajjhvara katv, upahnya ycati.
156. Yo ve icchati kmena, santna brahmacrina;
nanda vo varatha eko, ka nando upatihatti.
Tattha ariyoti sundaro. Ariyasamcroti sundarasamcropi jto. Bhanti idni tva mama ativiya ruccasi. Suthti amma tt tumhe mama vacana sutha. Nya bhroti aya tumhka paijagganabhro na kadci mama bhramato ahu. Ta manti ta bhroti amaitvva ma tumhe upahita samna. Upahnya ycatti tumhe upahtu ma ycati. Yo ve icchatti mayhahi tva me mtara v pitara v upahahti vattu na yutta, tumhka pana santna brahmacrna yo eko icchati, ta vadmi kmena nanda vo varatha, ta mama kaniha nanda rocetha, tumhesu ka esa upahtu, ubhopi hi maya tumhka puttyevti. Athassa mt san vuhya, tta soapaita, cirappavuttho te kaniho, eva cirgatampi ta ycitu na visahmi, mayahi ta nissit, idni pana tay anut aha eta brahmacrina bhhi upaghitv sse upasighyitu labheyyanti imamattha paksent gthamha
157. Tay tta anut, soa ta nissit maya;
upaghtu labhe nanda, muddhani brahmacrinanti.
Atha mahsatto tena hi, amma, anujnmi, tva gaccha, putta nanda ligitv sse ghyitv cumbitv tava hadaye soka nibbpehti ha. S tassa santika gantv nandapaita parisamajjheyeva ligitv ssa ghyitv cumbitv hadaye soka nibbpetv mahsattena saddhi sallapant ha
158. Assatthasseva tarua, pava mluterita;
cirassa nanda disvna, hadaya me pavedhati.
159. Yad suttpi supine, nanda passmi gata;
udagg suman homi, nando no gato aya.
160. Yad ca paibujjhitv, nanda passmi ngata;
bhiyyo visat soko, domanassacanappaka.
161. Sha ajja cirassampi, nanda passmi gata;
bhattucca mayhaca piyo, nando no pvis ghara.
162. Pitupi nando suppiyo, ya nando nappavase ghar;
labhat tta nando ta, ma nando upatihatti.
Tattha mluteritanti yath vthata assatthassa pallava kampati, eva cirassa nanda disv ajja mama hadaya kampatti vadati. Suttti, tta soa, yadha suttpi supine nanda gata passmi, tadpi udagg homi. Bhattuccti smikassa ca me mayhaca piyo. Nando no pvis gharanti, tta, putto no nando paasla pavisatu. Yanti yasm pitupi suhu piyo, tasm puna imamh ghar na vippavaseyya. Nando tanti, tta, nando ya icchati, ta labhatu. Ma nandoti, tta soa, tava pitara tva upahaha, ma nando upahtu. Mahsatto eva hotti mtu vacana sampaicchitv nanda, tay jehakakohso laddho, mt nma atiguakrik, appamatto hutv paijaggeyysti ovaditv mtu gua paksento dve gth abhsi
163. Anukampik patih ca, pubbe rasadad ca no;
maggo saggassa lokassa, mt ta varate ise.
164. Pubbe rasadad gott, mt pupasahit;
maggo saggassa lokassa, mt ta varate iseti.
Tattha anukampikti muduhaday. Pubbe rasadadti pahamameva attano khrasakhtassa rasassa dyik. Mt tanti mama mt ma na icchati, ta varati icchati. Gottti gopyik. Pupasahitti pupanissit puadyik. Eva mahsatto dvhi gthhi mtu gua kathetv pungantv tass sane nisinnakle nanda, tva dukkarakrika mtara labhasi, ubhopi maya mtar dukkhena savahit, ta idni tva appamatto paijagghi, amadhurni phalphalni m khdpehti vatv parisamajjheyeva mtu dukkarakrikata paksento ha
165. kakhamn puttaphala, devatya namassati;
nakkhattni ca pucchati, utusavaccharni ca.
166. Tass utumhi nhtya, hoti gabbhassa vokkamo;
tena dohain hoti, suhad tena vuccati.
167. Savacchara v na v, pariharitv vijyati;
tena s janayantti, janetti tena vuccati.
168. Thanakhrena gtena, agapvuraena ca;
rodanta putta toseti, tosent tena vuccati.
169. Tato vttape ghore, mama katv udikkhati;
draka appajnanta, posent tena vuccati.
170. Yaca mtudhana hoti, yaca hoti pituddhana;
ubhayampetassa gopeti, api puttassa no siy.
171. Eva putta adu putta, iti mt vihaati;
pamatta paradresu, nisthe pattayobbane;
sya putta anyanta, iti mt vihaati.
172. Eva kicch bhato poso, mtu aparicrako;
mtari micch caritvna, niraya sopapajjati.
173. Eva kicch bhato poso, pitu aparicrako;
pitari micch caritvna, niraya sopapajjati.
174. Dhanpi dhanakmna, nassati iti me suta;
mtara aparicaritvna, kiccha v so nigacchati.
175. Dhanpi dhanakmna, nassati iti me suta;
pitara aparicaritvna, kiccha v so nigacchati.
176. nando ca pamodo ca, sad hasitakita;
mtara paricaritvna, labbhameta vijnato.
177. nando ca pamodo ca, sad hasitakita;
pitara paricaritvna, labbhameta vijnato.
178. Dnaca piyavc ca, atthacariy ca y idha;
samnattat ca dhammesu, tattha tattha yathraha;
ete kho sagah loke, rathassva yyato.
179. Ete ca sagah nssu, na mt puttakra;
labhetha mna pja v, pit v puttakra.
180. Yasm ca sagah ete, sammapekkhanti pait;
tasm mahatta papponti, psas ca bhavanti te.
181. Brahmti mtpitaro, pubbcariyti vuccare;
huneyy ca puttna, pajya anukampak.
182. Tasm hi ne namasseyya, sakkareyya ca paito;
annena atho pnena, vatthena sayanena ca;
ucchdanena nhpanena, pdna dhovanena ca.
183. Tya na pricariyya, mtpitsu pait;
idheva na pasasanti, pecca sagge pamodatti.
Tattha puttaphalanti puttasakhta phala. Devatya namassatti putto me uppajjatti devatya namakkra karoti ycati. Pucchatti katarena nakkhattena jto putto dghyuko hoti, katarena appyukoti eva nakkhattni ca pucchati. Utusavaccharni cti channa utna katarasmi utumhi jto dghyuko hoti, katarasmi utumhi appyuko, kativassya v mtuy jto putto dghyuko hoti, kativassya appyukoti eva utusavaccharni ca pucchati. Utumhi nhtyti pupphe uppanne utumhi nhtya. Vokkamoti tia sannipt gabbhvakkanti hoti, kucchiya gabbho patihti. Tenti tena gabbhena s dohain hoti. Tenti tad tass kucchimhi nibbattapajya sineho uppajjati, tena kraena suhadti vuccati. Tenti tena kraena s janayantti ca janettti ca vuccati. Agapvuraena cti thanantare nipajjpetv sarrasamphassa pharpent agasakhteneva pvuraena. Tosentti sapent hsent. Mama katv udikkhatti puttassa me upari vto paharati, tapo pharatti eva mamakra katv siniddhena hadayena udikkhati. Ubhayampetassti ubhayampi eta dhana etassa puttassa atthya aesa adassetv sragabbhdsu mt gopeti. Eva putta, adu puttti andhabla putta, eva rjakuldsu appamatto hohi, aduca kamma m karohti sikkhpent iti mt vihaati kilamati. Pattayobbaneti putte pattayobbane ta putta nisthe paradresu pamatta sya angacchanta atv assupuehi nettehi magga olokent vihaati kilamati. Kicch bhatoti kicchena bhato paijaggito. Micch caritvnti mtara apaijaggitv. Dhanpti dhanampi, ayameva v pho. Ida vutta hoti dhanakmna uppanna dhanampi mtara apaijaggantna nassatti me sutanti. Kiccha v soti iti dhana v tassa nassati, dukkha vso puriso nigacchati. Labbhametanti eta idhaloke ca paraloke ca nanddisukha mtara paricaritv vijnato paitassa labbha, sakk laddhu tdisenti attho. Dnacti mtpitna dna dtabba, piyavacana bhaitabba, uppannakiccasdhanavasena attho caritabbo. Dhammesti jehpacyanadhammesu tattha tattha parisamajjhe v rahogatna v abhivdandivasena samnattat ktabb, na raho abhivdandni katv parisati na ktabbni, sabbattha samneneva bhavitabba. Ete ca sagah nssti sace ete cattro sagah na bhaveyyu. Sammapekkhantti samm nayena kraena pekkhanti. Mahattanti sehatta. Brahmti puttna brahmasam uttam seh. Pubbcariyti pahamcariy. huneyyti hunapaigghak yassa kassaci sakkrassa anucchavik. Annena athoti annena ceva attho pnena ca. Peccti klakiriyya pariyosne ito gantv sagge pamodatti. Eva mahasatto sineru pavaento viya dhammadesana nihpesi. Ta sutv sabbepi te rjno balaky ca pasdisu. Atha ne pacasu slesu patihpetv dndsu appamatt hothti ovaditv uyyojesi. Sabbepi dhammena rajja kretv yupariyosne devanagara prayisu. Soapaitanandapaitpi yvatyuka mtpitaro paricaritv brahmalokaparya ahesu. Satth ima dhammadesana haritv saccni paksetv jtaka samodhnesi, saccapariyosne mtuposakabhikkhu sotpattiphale patihahi. Tad mtpitaro mhrjakulni ahesu, nandapaito nando manojarj sriputto, ekasatarjno astimahther ceva aatarather ca, catuvsati akkhobhaiyo buddhaparis, soapaito pana ahameva ahosinti.
Soanandajtakavaan dutiy.
Jtakuddna
Atha sattatimamhi niptavare, sabhvantu kusvatirjavaro;
atha soasunandavaro ca puna, abhivsitasattatimamhi suteti.
Sattatiniptavaan nihit.