Namo tassa bhagavato arahato sammsambuddhassa.
17. Cattlsanipto
[521] 1. Tesakuajtakavaan
Vessantara ta pucchmti ida satth jetavane viharanto kosalarao ovdavasena kathesi. Tahi rjna dhammassavanatthya gata satth mantetv mahrja, ra nma dhammena rajja kretabba, yasmihi samaye rjno adhammik honti, rjayuttpi tasmi samaye adhammik hontti catukkanipte (a. ni. 4.70) gatasuttanayena ovaditv agatigamane agati-agamane ca dnavaca nisasaca kathetv supinakpam kmti-din nayena kmesu dnava vitthretv, mahrja, imesahi sattna
Maccun sagaro natthi, lajaggho na vijjati;
yuddha natthi jayo natthi, sabbe maccuparya.
Tesa paraloka gacchantna hapetv attan kata kalyakamma a patih nma natthi. Eva ittarapaccupahna avassa pahtabba, na yasa nissya pamda ktu vaati, appamatteneva hutv dhammena rajja kretu vaati. Porakarjno anuppannepi buddhe paitna ovde hatv dhammena rajja kretv devanagara prayamn gamisti vatv tena ycito atta hari. Atte brasiya brahmadatto rajja krento aputtako ahosi, patthentopi putta v dhtara v na labhi. So ekadivasa mahantena parivrena uyyna gantv divasabhga uyyne kitv magalaslarukkhamle sayana attharpetv thoka niddyitv pabuddho slarukkha oloketv tattha sakuakulvaka passi, saha dassanenevassa sineho uppajji. So eka purisa pakkospetv ima rukkha abhiruhitv etasmi kulvake kassaci atthita v natthita v jnhti ha. So sdhu, devti vatv abhiruhitv tattha ti aakni disv rao rocesi. Rj tena hi etesa upari nsavta m vissajjesti vatv cakoake kappsapicu attharitv tattheva tni aakni hapetv saika otarhti otrpetv cakoaka hatthena gahetv katarasakuaakni nmetnti amacce pucchi. Te maya na jnma, nesd jnissantti vadisu. Rj nesde pakkospetv pucchi. Nesd, mahrja, tesu eka ulka-aa, eka slik-aa, eka suvaka-aanti kathayisu. Ki pana ekasmi kulvake tia sakuikna ani hontti. ma, deva, paripanthe asati sunikkhittni na nassantti. Rj tussitv ime mama putt bhavissantti tni ti ani tayo amacce paicchpetv ime mayha putt bhavissanti, tumhe sdhuka paijaggitv aakosato nikkhantakle mamroceyythti ha. Te tni sdhuka rakkhisu. Tesu pahama ulka-aa bhijji. Amacco eka nesda pakkospetv tva itthibhva v purisabhva v jnhti vatv tena ta vmasitv purisoti vutte rjna upasakamitv putto te, deva, jtoti ha. Rj tuho tassa bahu dhana datv puttaka me sdhuka paijagga, vessantaroti cassa nma karohti vatv uyyojesi. So tath aksi. Tato katiphaccayena slik-aa bhijji. Sopi amacco ta nesdena vmaspetv itthti sutv rao santika gantv dht te, deva, jtti ha. Rj tuho tassapi bahu dhana datv dhtara me sdhuka paijagga, kualinti cass nma karohti vatv uyyojesi. Sopi tath aksi. Puna katiphaccayena suvaka-aa bhijji. Sopi amacco nesdena ta vmasitv purisoti vutte rao santika gantv putto te, deva, jtoti ha. Rj tuho tassapi bahu dhana datv puttassa me mahantena parivrena magala katv jambukotissa nma karohti vatv uyyojesi. Sopi tath aksi. Te tayopi saku tia amaccna gehesu rjakumraparihreneva vahanti. Rj mama putto, mama dhtti voharati. Athassa amacc aamaa avahasanti passatha, bho, rao kiriya, tiracchnagatepi putto me, dht meti vadanto vicaratti. Ta sutv rj cintesi ime amacc etesa mama puttna pasampada na jnanti, pkaa nesa karissmti. Atheka amacca vessantarassa santika pesesi tumhka pit paha pucchitukmo, kad kira gantv pucchatti. So amacco gantv vessantara vanditv ta ssana rocesi. Ta sutv vessantaro attano paijaggaka amacca pakkositv mayha kira pit ma paha pucchitukmo, tassa idhgatassa sakkra ktu vaati, kad gacchatti pucchi. Amacco ito sattame divase tava pit gacchatti ha. Ta sutv vessantaro pit me ito sattame divase gacchatti vatv uyyojesi. So gantv rao cikkhi. Rj sattame divase nagare bheri carpetv puttassa nivesana agamsi. Vessantaro rao mahanta sakkra kresi, antamaso dsakammakrnampi sakkra kresi. Rj vessantarasakuassa gehe bhujitv mahanta yasa anubhavitv saka nivesana gantv rjagae mahanta maapa krpetv nagare bheri carpetv alakatamaapamajjhe mahjanaparivro nisditv vessantara netti amaccassa santika pesesi. Amacco vessantara suvaaphe nisdpetv nesi. Vessantarasakuo pitu ake nisditv pitar saha kitv gantv tattheva suvaaphe nisdi. Atha na rj mahjanamajjhe rjadhamma pucchanto pahama gthamha
1. Vessantara ta pucchmi, sakua bhaddamatthu te;
rajja kretukmena, ki su kicca kata varanti.
Tattha sakuti ta lapati. Ki sti katara kicca kata vara uttama hoti, kathehi me, tta, sakala rjadhammanti eva kira ta so pucchi. Ta sutv vessantaro paha akathetvva rjna tva pamdena codento dutiya gthamha
2. Cirassa vata ma tto, kaso brasiggaho;
pamatto appamatta ma, pit putta acodayti.
Tattha ttoti pit. Kasoti ida tassa nma. Brasiggahoti cathi sagahavatthhi brasi sagahetv vattanto. Pamattoti evarpna paitna santike vasanto pahassa apucchanena pamatto. Appamatta manti sldiguayogena ma appamatta. Pitti posakapit. Acodayti amaccehi tiracchnagate putte katv voharatti avahasiyamno pamda pajjitv cirassa ajja codesi, paha pucchti vadati. Eva so imya gthya codetv mahrja, ra nma tsu dhammesu hatv dhammena rajja kretabbanti vatv rjadhamma kathento im gthyo ha
3. Pahameneva vitatha, kodha hsa nivraye;
tato kiccni kreyya, ta vata hu khattiya.
4. Ya tva tta tapokamma, pubbe katamasasaya;
ratto duho ca ya kayir, na ta kayir tato puna.
5. Khattiyassa pamattassa, rahasmi rahavahana;
sabbe bhog vinassanti, rao ta vuccate agha.
6. Sir tta alakkh ca, pucchit etadabravu;
uhnavriye pose, ramha anusyake.
7. Usyake duhadaye, purise kammadussake;
kaka mahrja, ramati cakkabhajan.
8. So tva sabbe suhadayo, sabbesa rakkhito bhava;
alakkhi nuda mahrja, lakkhy bhava nivesana.
9. Sa lakkhdhitisampanno, puriso hi mahaggato;
amittna ksipati, mla aggaca chindati.
10. Sakkopi hi bhtapati, uhne nappamajjati;
sa kalye dhiti katv, uhne kurute mano.
11. Gandhabb pitaro dev, sjv honti tdino;
uhhato appamajjato, anutihanti devat.
12. So appamatto akkuddho, tta kiccni kraya;
vyamassu ca kiccesu, nlaso vindate sukha.
13. Tattheva te vattapad, esva anussan;
ala mitte sukhpetu, amittna dukhya cti.
Tattha pahameneva vitathanti, tta, rj nma ditova musvda nivraye. Musvdino hi rao raha niroja hoti, pathaviy oj kammakaraahnato sattaratanamatta heh bhassati, tato hre v telamadhuphitdsu v osadhesu oj na hoti. Nirojhrabhojan manuss bahvbdh honti, rahe thalajalapathesu yo nuppajjati, tasmi anuppajjante rjno duggat honti. Te sevake sagahitu na sakkonti, asagahit sevak rjna garucittena na olokenti. Eva, tta, musvdo nmesa nirojo, na so jvitahetupi ktabbo, sacca pana sdutara rasnanti tadeva paiggahetabba. Apica musvdo nma guaparidhasako vipattipariyosno, dutiyacittavre avciparyaa karoti. Imasmi panatthe dhammo have hato hantti cetiyajtaka (j. 1.8.45 dayo) kathetabba. Kodhanti, tta, rj nma pahamameva kujjhanalakkhaa kodhampi nivreyya. Tta, aesahi kodho khippa matthaka na pputi, rjna pputi. Rjno nma vcvudh kujjhitv olokitamattenpi para vinsenti, tasm ra aehi manussehi atirekatara nikkodhena bhavitabba, khantimettnuddaysampannena attano piyaputta viya loka volokentena bhavitabba. Tta, atikodhano nma rj uppanna yasa rakkhitu na sakkoti. Imassa panatthassa dpanattha khantivdijtaka- (j. 1.4.49 dayo) cadhammaplajtakni (j. 1.5.44 dayo) kathetabbni. Cadhammaplajtakasmihi mahpatpano nma rj putta ghtetv puttasokena hadayena phalitena matya deviy sayampi devi anusocanto hadayena phaliteneva mari. Atha te tayopi eka-haneva jhpesu. Tasm ra pahamameva musvda vajjetv dutiya kodho vajjetabbo. Hsanti hassa, ayameva v pho. Tesu tesu kiccesu uppilvitacittatya keislata parihsa nivreyya. Tta, ra nma keislena na bhavitabba, aparapattiyena hutv sabbni kiccni attapaccakkheneva ktabbni. Uppilvitacitto hi rj atuletv kammni karonto laddha yasa vinseti. Imasmi panatthe sarabhagajtake (j. 2.17.50 dayo) purohitassa vacana gahetv daakirao kisavacche aparajjhitv saha rahena ucchijjitv kukkuaniraye nibbattabhvo ca mtagajtake (j. 1.15.1 dayo) majjharao brhmana katha gahetv mtagatpase aparajjhitv saha rahena ucchijjitv niraye nibbattabhvo ca ghaapaitajtake (j. 1.10.165 dayo) dasabhtikarjadrakna mohamhna vacana gahetv kahadpyane aparajjhitv vsudevakulassa nsitabhvo ca kathetabbo.