6. Devadhammajtakavaan

Hiri-ottappasampannti ida bhagav jetavane viharanto aatara bahubhaika bhikkhu rabbha kathesi. Svatthivs kireko kuumbiko bhariyya klakatya pabbaji. So pabbajanto attano pariveaca aggislaca bhaagabbhaca kretv bhaagabbha sappitauldhi pretv pabbaji. Pabbajitv ca pana attano dse pakkospetv yathrucita hra pacpetv bhujati, bahuparikkhro ca ahosi ratti aa nivsanaprupana hoti, div aa. Vihrapaccante vasati. Tassekadivasa cvarapaccattharadni nharitv parivee pattharitv sukkhpentassa sambahul jnapad bhikkh sensanacrika hiant parivea gantv cvardni disv kassimnti pucchisu. So mayha, vusoti ha. vuso, idampi cvara, idampi nivsana, idampi paccattharaa, sabba tuyhamevti? ma mayhamevti. vuso bhagavat ti cvarni anutni, tva eva appicchassa buddhassa ssane pabbajitv eva bahuparikkhro jto, ehi ta dasabalassa santika nessmti ta dya satthu santika agamasu.
Satth disvva ki nu kho, bhikkhave anicchamnakayeva bhikkhu gahitv gatatthti ha. Bhante, aya bhikkhu bahubhao bahuparikkhroti. Sacca kira tva bhikkhu bahubhaoti? Sacca, bhagavti. Kasm pana tva bhikkhu bahubhao jto? Nanu aha appicchatya santuhitya pavivekassa vriyrambhassa vaa vadmti. So satthu vacana sutv kupito imin dni nhrena carissmti prupana chaetv parisamajjhe ekacvaro ahsi.
Atha na satth upatthambhayamno nanu tva bhikkhu pubbe hirottappagavesako dakarakkhasaklepi hirottappa gavesamno dvdasa savaccharni vihsi, atha kasm idni eva garuke buddhassane pabbajitv catuparisamajjhe prupana chaetv hirottappa pahya hitosti? So satthu vacana sutv hirottappa paccupahpetv ta cvara prupitv satthra vanditv ekamanta nisdi. Bhikkh tassatthassa vibhvattha bhagavanta ycisu, bhagav bhavantarena paicchanna kraa pkaa aksi.
Atte ksirahe brasiya brahmadatto nma rj ahosi. Tad bodhisatto tassa aggamahesiy kucchimhi paisandhi gahi. Tassa nmaggahaadivase mahissakumroti nma akasu. Tassa dhvitv paridhvitv vicaraakle rao aopi putto jto, tassa candakumroti nma akasu. Tassa pana dhvitv paridhvitv vicaraakle bodhisattassa mt klamaksi, rj aa aggamahesihne hapesi. S rao piy ahosi manp, spi savsamanvya eka putta vijyi, sriyakumrotissa nma akasu. Rj putta disv tuhacitto bhadde, puttassa te vara dammti ha. Dev, vara icchitakle gahetabba katv hapesi. S putte vayappatte rjna ha devena mayha puttassa jtakle varo dinno, puttassa me rajja dehti. Rj mayha dve putt aggikkhandh viya jalamn vicaranti, na sakk tava puttassa rajja dtunti paikkhipitvpi ta punappuna ycamnameva disv aya mayha puttna ppakampi cinteyyti putte pakkospetv ha tt, aha sriyakumrassa jtakle vara adsi. Idnissa mt rajja ycati, aha tassa na dtukmo, mtugmo nma ppo, tumhka ppakampi cinteyya, tumhe araa pavisitv mama accayena kulasantake nagare rajja kareyythti roditv kanditv sse cumbitv uyyojesi. Te pitara vanditv psd otarante rjagae kamno sriyakumro disv ta kraa atv ahampi bhtikehi saddhi gamissmti tehi saddhiyeva nikkhami. Te himavanta pavisisu.
Bodhisatto magg okkamma rukkhamle nisditv sriyakumra mantesi tta sriyakumra, eta sara gantv nhatv ca pivitv ca paduminipaehi amhkampi pnya nehti. Ta pana sara vessavaassa santik ekena dakarakkhasena laddha hoti, vessavao ca ta ha hapetv devadhammajnanake ye ae ima sara otaranti, te khditu labhasi. Anotie na labhasti. Tato pahya so rakkhaso ye ta sara otaranti, te devadhamme pucchitv ye na jnanti, te khdati. Atha kho sriyakumro ta sara gantv avmasitvva otari. Atha na so rakkhaso gahetv devadhamme jnsti pucchi. So devadhamm nma candimasriyti ha. Atha na tva devadhamme na jnsti vatv udaka pavesetv attano vasanahne hapesi. Bodhisattopi ta aticiryanta disv candakumra pesesi. Rakkhaso tampi gahetv devadhamme jnsti pucchi. ma jnmi, devadhamm nma catasso disti. Rakkhaso na tva devadhamme jnsti tampi gahetv tattheva hapesi.
Bodhisatto tasmimpi ciryante ekena antaryena bhavitabbanti saya tattha gantv dvinnampi otaraapadavaaja disv rakkhasapariggahitena imin sarena bhavitabbanti khagga sannayhitv dhanu gahetv ahsi. Dakarakkhaso bodhisatta udaka anotaranta disv vanakammikapuriso viya hutv bodhisatta ha bho, purisa, tva maggakilanto kasm ima sara otaritv nhatv pivitv bhisamula khditv pupphni piandhitv yathsukha na gacchasti? Bodhisatto ta disv eso yakkho bhavissatti atv tay me bhtik gahitti ha. ma, gahitti. Ki krati? Aha ima sara otiake labhmti. Ki pana sabbeva labhasti? Ye devadhamme jnanti, te hapetv avasese labhmti. Atthi pana te devadhammehi atthoti? ma, atthti. Yadi eva aha te devadhamme kathessmti. Tena hi kathehi, aha devadhamme suissmti. Bodhisatto ha aha devadhamme katheyya, kilihagatto panamhti. Yakkho bodhisatta nhpetv bhojana bhojetv pnya pyetv pupphni piandhpetv gandhehi vilimppetv alakatamaapamajjhe pallaka attharitv adsi.
Bodhisatto sane nisditv yakkha pdamle nisdpetv tena hi ohitasoto sakkacca devadhamme suhti ima gthamha
6. Hiri-ottappasampann, sukkadhammasamhit;
santo sappuris loke, devadhammti vuccareti.
Tattha hiri-ottappasampannti hiriy ca ottappena ca samanngat. Tesu kyaduccaritdhi hiriyatti hir, lajjyeta adhivacana. Tehiyeva ottappatti ottappa, ppato ubbegasseta adhivacana. Tattha ajjhattasamuhn hir, bahiddhsamuhna ottappa. Attdhipateyy hir, lokdhipateyya ottappa. Lajjsabhvasahit hir, bhayasabhvasahita ottappa. Sappatissavalakkha hir, vajjabhrukabhayadassvilakkhaa ottappa.
Tattha ajjhattasamuhna hiri cathi kraehi samuhpeti jti paccavekkhitv vaya paccavekkhitv srabhva paccavekkhitv bhusacca paccavekkhitv Katha? Ppakaraa nmeta na jtisampannna kamma, hnajaccna kevadna kamma, mdisassa jtisampannassa ida kamma ktu na yuttanti eva tva jti paccavekkhitv ptiptdippa akaronto hiri samuhpeti. Tath ppakaraa nmeta daharehi kattabba kamma, mdisassa vaye hitassa ida kamma ktu na yuttanti eva vaya paccavekkhitv ptiptdippa akaronto hiri samuhpeti. Tath ppakamma nmeta dubbalajtikna kamma, mdisassa srabhvasampannassa ida kamma ktu na yuttanti eva srabhva paccavekkhitv ptiptdippa akaronto hiri samuhpeti. Tath ppakamma nmeta andhablna kamma, na paitna, mdisassa paitassa bahussutassa ida kamma ktu na yuttanti eva bhusacca paccavekkhitv ptiptdippa akaronto hiri samuhpeti. Eva ajjhattasamuhna hiri cathi kraehi samuhpeti. Samuhpetv ca pana attano citte hiri pavesetv ppakamma na karoti. Eva hir ajjhattasamuhn nma hoti.
Katha ottappa bahiddhsamuhna nma? Sace tva ppakamma karissasi, catsu parissu garahappatto bhavissasi.
Garahissanti ta vi, asuci ngariko yath;
vajjito slavantehi, katha bhikkhu karissasti. (Dha. sa. aha. 1 balarsivaan)

Eva paccavekkhanto hi bahiddhsamuhitena ottappena ppakamma na karoti. Eva ottappa bahiddhsamuhna nma hoti.

Katha hir attdhipateyy nma? Idhekacco kulaputto attna adhipati jehaka katv mdisassa saddhpabbajitassa bahussutassa dhutagadharassa na yutta ppakamma ktunti ppa na karoti. Eva hir attdhipateyy nma hoti. Tenha bhagav
So attnayeva adhipati katv akusala pajahati, kusala bhveti. Svajja pajahati, anavajja bhveti. Suddhamattna pariharatti (a. ni. 3.40).
Katha ottappa lokdhipateyya nma? Idhekacco kulaputto loka adhipati jehaka katv ppakamma na karoti. Yathha
Mah kho panya lokasannivso. Mahantasmi kho pana lokasannivse santi samaabrhma iddhimanto dibbacakkhuk paracittaviduno, te dratopi passanti, sannpi na dissanti, cetaspi citta jnanti, tepi ma eva jnissanti passatha bho, ima kulaputta, saddh agrasm anagriya pabbajito samno vokio viharati ppakehi akusalehi dhammehti.
Santi devat iddhimantiyo dibbacakkhuk paracittaviduniyo, t dratopi passanti, sannpi na dissanti, cetaspi citta jnanti, tpi ma eva jnissanti passatha bho, ima kulaputta, saddh agrasm anagriya pabbajito samno vokio viharati ppakehi akusalehi dhammehti. So lokayeva adhipati jehaka karitv akusala pajahati, kusala bhveti. Svajja pajahati, anavajja bhveti. Suddhamattna pariharatti (a. ni. 3.40).
Eva ottappa lokdhipateyya nma hoti.
Lajjsabhvasahit hir, bhayasabhvasahita ottappanti ettha pana lajjti lajjankro, tena sabhvena sahit hir. Bhayanti apyabhaya, tena sabhvena sahita ottappa. Tadubhayampi ppaparivajjane pkaa hoti. Ekacco hi yath nmeko kulaputto uccrapassvdni karonto lajjitabbayuttaka eka disv lajjankrappatto bhaveyya hito, evameva ajjhatta lajjidhamma okkamitv ppakamma na karoti. Ekacco apyabhayabhto hutv ppakamma na karoti. Tatrida opamma yath hi dvsu ayoguesu eko stalo bhaveyya gthamakkhito, eko uho ditto. Tattha paito stala gthamakkhitatt jigucchanto na gahti, itara habhayena. Tattha stalassa gthamakkhitassa jigucchya agahana viya ajjhatta lajjidhamma okkamitv ppassa akaraa, uhassa habhayena agahana viya apyabhayena ppassa akaraa veditabba.
Sappatissavalakkha hir, vajjabhrukabhayadassvilakkhaa ottappanti idampi dvaya ppaparivajjaneyeva pkaa hoti. Ekacco hi jtimahattapaccavekkha, satthumahattapaccavekkha, dyajjamahattapaccavekkha, sabrahmacrimahattapaccavekkhati cathi kraehi sappatissavalakkhaa hiri samuhpetv ppa na karoti. Ekacco attnuvdabhaya, parnuvdabhaya daabhaya, duggatibhayanti cathi kraehi vajjabhrukabhayadassvilakkhaa ottappa samuhpetv ppa na karoti. Tattha jtimahattapaccavekkhadni ceva attnuvdabhaydni ca vitthretv kathetabbni. Tesa vitthro aguttaranikyahakathya vutto.
Sukkadhammasamhitti idameva hirottappa di katv kattabb kusal dhamm sukkadhamm nma, te sabbasaghakanayena catubhmakalokiyalokuttaradhamm. Tehi samhit samanngatti attho. Santo sappuris loketi kyakammdna santatya santo, kataukataveditya sobhan puristi sappuris. Loko pana sakhraloko, sattaloko, oksaloko, khandhaloko, yatanaloko, dhtulokoti anekavidho. Tattha eko loko sabbe satt hrahitikpe ahrasa lok ahrasa dhtuyoti (pai. ma. 1.112) ettha sakhraloko vutto. Khandhalokdayo tadantogadhyeva. Aya loko paraloko, devaloko manussalokoti-dsu (mahni. 3; cani. ajitamavapucchniddesa 2) pana sattaloko vutto.
Yvat candimasriy, pariharanti dis bhanti virocamn;
tva sahassadh loko, ettha te vattate vasoti. (Ma. ni. 1.503)

Ettha oksaloko vutto. Tesu idha sattaloko adhippeto. Sattalokasmihi ye evarp sappuris, te devadhammti vuccanti.

Tattha devti sammutidev, upapattidev, visuddhidevti tividh. Tesu mahsammataklato pahya lokena devti sammatatt rjarjakumrdayo sammutidev nma. Devaloke uppann upapattidev nma. Khsav pana visuddhidev nma. Vuttampi ceta
Sammutidev nma rjno deviyo rjakumr. Upapattidev nma bhummadeve updya taduttaridev. Visuddhidev nma buddh paccekabuddh khsavti (cani. dhotakamavapucchniddesa 32; pryannugtigthniddesa 119).
Imesa devna dhammti devadhamm. Vuccareti vuccanti. Hirottappamlak hi kusal dhamm kulasampadya ceva devaloke nibbattiy ca visuddhibhvassa ca kraatt kraahena tividhnampi tesa devna dhammti devadhamm, tehi devadhammehi samanngat puggalpi devadhamm. Tasm puggaldhihnadesanya te dhamme dassento santo sappuris loke, devadhammti vuccareti ha.
Yakkho ima dhammadesana sutv pasannacitto bodhisatta ha paita, aha tumhka pasanno, eka bhtara demi, katara nemti? Kaniha nehti. Paita, tva kevala devadhamme jnsiyeva, na pana tesu vattasti. Ki krati? Yakra jehaka hapetv kaniha pento jehpacyikakamma na karosti. Devadhamme cha, yakkha, jnmi, tesu ca vattmi. Mayahi ima araa eta nissya pavih. Etassa hi atthya amhka pitara etassa mt rajja yci, amhka pana pit ta vara adatv amhka anurakkhaatthya araavsa anujni. So kumro anuvattitv amhehi saddhi gato. Ta arae eko yakkho khdti vuttepi na koci saddahissati, tenha garahabhayabhto tameva pemti. Sdhu sdhu paita, tva devadhamme ca jnsi, tesu ca vattasti pasanno yakkho bodhisattassa sdhukra datv dvepi bhtaro netv adsi.
Atha na bodhisatto ha samma, tva pubbe attan katena ppakammena paresa masalohitakhdako yakkho hutv nibbatto, idnipi ppameva karosi, ida te ppakamma niraydhi muccitu oksa na dassati tasm ito pahya ppa pahya kusala karohti. Asakkhi ca pana ta dametu. So ta yakkha dametv tena savihitrakkho tattheva vasanto ekadivasa nakkhatta oloketv pitu klakatabhva atv yakkha dya brasi gantv rajja gahetv candakumrassa oparajja, sriyakumrassa senpatihna, datv yakkhassa ramaye hne yatana kretv, yath so aggamla aggapuppha aggabhattaca labhati, tath aksi. So dhammena rajja kretv yathkamma gato.
Satth ima dhammadesana haritv dassetv saccni paksesi, saccapariyosne so bhikkhu sotpattiphale patihahi. Sammsambuddhopi dve vatthni kathetv anusandhi ghaetv jtaka samodhnesi tad dakarakkhaso bahubhaikabhikkhu ahosi, sriyakumro nando, candakumro sriputto, jehakabht mahissakumro pana ahameva ahosinti.

Devadhammajtakavaan chah.