4. Casehijtakavaan
Appakenapi medhvti ima dhammadesana bhagav rjagaha upanissya jvakambavane viharanto capanthakatthera rabbha kathesi. Tattha capanthakassa tva nibbatti kathetabb. Rjagahe kira dhanasehikulassa dht attano dseneva saddhi santhava katv aepi me ima kamma jneyyunti bht evamha amhehi imasmi hne vasitu na sakk, sace me mtpitaro ima dosa jnissanti, khakhaa karissanti, videsa gantv vasissmti hatthasra gahetv aggadvrena nikkhamitv yattha v tattha v aehi ajnanahna gantv vasissmti ubhopi agamasu. Tesa ekasmi hne vasantna savsamanvya tass kucchiya gabbho patihsi. S gabbhaparipka gamma smikena saddhi mantesi gabbho me paripka gato, tibandhuvirahite hne gabbhavuhna nma ubhinnampi amhka dukkhameva, kulagehameva gacchmti. So sacha gamissmi, jvita me natthti cintetv ajja gacchma, sve gacchmti divase atikkmesi. S cintesi aya blo attano dosamahantatya gantu na ussahati, mtpitaro nma ekantahit, aya gacchatu v m v, may gantu vaatti. S tasmi geh nikkhante gehaparikkhra paismetv attano kulaghara gatabhva anantaragehavsna rocetv magga paipajji. Atha so puriso ghara gato ta adisv paivissake pucchitv kulaghara gatti sutv vegena anubandhitv antarmagge samppui. Tasspi tattheva gabbhavuhna ahosi. So ki ida bhaddeti pucchi. Smi, eko putto jtoti. Idni ki karissmti? Yassatthya maya kulaghara gaccheyyma, ta kamma antarva nipphanna, tattha gantv ki karissma, nivattmti dvepi ekacitt hutv nivattisu. Tassa ca drakassa panthe jtatt panthakoti nma akasu Tass na cirasseva aparopi gabbho patihahi. Sabba purimanayeneva vitthretabba. Tasspi drakassa panthe jtatt pahamajtassa mahpanthakoti nma katv itarassa capanthakoti nma akasu. Te dvepi drake gahetv attano vasanahnameva gat. Tesa tattha vasantna aya mahpanthakadrako ae drake capit mahpitti, ayyako ayyikti ca vadante sutv mtara pucchi amma, ae drak capit mahpittipi vadanti, ayyako ayyiktipi vadanti, amhka tak natthti. ma, tta, tumhka ettha tak natthi, rjagahanagare pana vo dhanasehi nma ayyako, tattha tumhka bah takti. Kasm tattha na gacchatha, ammti? S attano agamanakraa puttassa akathetv puttesu punappuna kathentesu smika ha ime drak ma ativiya kilamenti, ki no mtpitaro disv masa khdissanti, ehi drakna ayyakakula dassessmti. Aha sammukh bhavitu na sakkhissmi, ta pana tattha nayissmti. Sdhu, ayya, yena kenaci upyena drakna ayyakakulameva dahu vaatti dvepi jan drake dya anupubbena rjagaha patv nagaradvre ekiss slya nivsa katv drakamt dve drake gahetv gatabhva mtpitna rocpesi. Te ta ssana sutv sasre vicarantna na putto na dht nma natthi, te amhka mahpardhik, na sakk tehi amhka cakkhupathe htu, ettaka pana dhana gahetv dvepi jan phsukahna gantv jvantu, drake pana idha pesentti. Sehidht mtpithi pesita dhana gahetv drake gatadtnayeva hatthe datv pesesi, drak ayyakakule vahanti. Tesu capanthako atidaharo, mahpanthako pana ayyakena saddhi dasabalassa dhammakatha sotu gacchati. Tassa nicca satthu sammukh dhamma suantassa pabbajjya citta nami. So ayyaka ha sace tumhe sampaicchatha, aha pabbajeyyanti. Ki vadesi, tta, mayha sakalalokassapi pabbajjto taveva pabbajj bhaddik, sace sakkosi, pabbaja ttti sampaicchitv satthu santika gato. Satth ki mahsehi drako te laddhoti. ma, bhante aya drako mayha natt, tumhka santike pabbajmti vadatti ha. Satth aatara piacrika bhikkhu ima draka pabbjehti pesi. Thero tassa tacapacakakammahna cikkhitv pabbjesi. So bahu buddhavacana uggahitv paripuavasso upasampada labhi. Upasampanno hutv yoniso manasikre kamma karonto arahatta ppui. So jhnasukhena, maggasukhena, phalasukhena vtinmento cintesi sakk nu kho ima sukha capanthakassa dtunti. Tato ayyakasehissa santika gantv mahsehi sace tumhe sampaicchatha, aha capanthaka pabbjeyyanti ha. Pabbjetha, bhanteti. Thero capanthakadraka pabbjetv dasasu slesu patihpesi. Capanthakasmaero pabbajitvva dandho ahosi.
Paduma yath kokanada sugandha, pto siy phullamavtagandha;
agrasa passa virocamna, tapantamdiccamivantalikkheti. (Sa. ni. 1.123; a. ni. 5.195)
Ima ekagtha cathi msehi gahitu nsakkhi. So kira kassapasammsambuddhakle pabbajitv paav hutv aatarassa dandhabhikkhuno uddesaggahaakle parihsakei aksi. So bhikkhu tena parihsena lajjito neva uddesa gahi, na sajjhyamaksi. Tena kammena aya pabbajitvva dandho jto, gahitagahita pada uparpari pada gahantassa nassati. Tassa imameva gtha gahetu vyamantassa cattro ms atikkant.
Atha na mahpanthako ha capanthaka, tva imasmi ssane abhabbo, cathi msehi ekampi gtha gahetu na sakkosi, pabbajitakicca pana tva katha matthaka ppessasi, nikkhama itoti vihr nikkahi. Capanthako buddhassane sinehena gihibhva na pattheti. Tasmica kle mahpanthako bhattuddesako hoti. Jvako komrabhacco bahu gandhamla dya attano ambavana gantv satthra pjetv dhamma sutv uhysan dasabala vanditv mahpanthaka upasakamitv kittak bhante, satthu santike bhikkhti pucchi. Pacamattni bhikkhusatnti. Sve, bhante, buddhappamukhni paca bhikkhusatni dya amhka nivesane bhikkha gahathti. Upsaka, capanthako nma bhikkhu dandho aviruhidhammo, ta hapetv sesna nimantana sampaicchmti thero ha. Ta sutv capanthako cintesi thero ettakna bhikkhna nimantana sampaicchanto ma bhira katv sampaicchati, nissasaya mayha bhtikassa mayi citta bhinna bhavissati, ki idni mayha imin ssanena, gih hutv dndni puni karonto jvissmti. So punadivase ptova gih bhavissmti pysi. Satth paccsakleyeva loka olokento ima kraa disv pahamatara gantv capanthakassa gamanamagge dvrakohake cakamanto ahsi. Capanthako ghara gacchanto satthra disv upasakamitv vandi. Atha na satth kaha pana, tva capanthaka, imya velya gacchasti ha. Bht ma, bhante, nikkahati tenha vibbhamitu gacchmti. Capanthaka, tava pabbajj nma mama santak, bhtar nikkahito kasm mama santika ngachi? Ehi ki te gihibhvena, mama santike bhavissasti bhagav capanthaka dya gantv gandhakuippamukhe nisdpetv capanthaka, tva puratthbhimukho hutv ima pilotika rajoharaa rajoharaanti parimajjanto idheva hohti iddhiy abhisakhata parisuddha pilotikkhaa datv kle rocite bhikkhusaghaparivuto jvakassa geha gantv paattsane nisdi. Capanthakopi sriya olokento ta pilotikkhaa rajoharaa rajoharaanti parimajjanto nisdi, tassa ta pilotikkhaa parimajjantassa parimajjantassa kiliha ahosi. Tato cintesi ida pilotikkhaa ativiya parisuddha, ima pana attabhva nissya purimapakati vijahitv eva kiliha jta, anicc vata sakhrti khayavaya pahapento vipassana vahesi. Satth capanthakassa citta vipassana ruhanti atv capanthaka, tva eta pilotikkhaameva sakiliha rajorajita jtanti m saa kari, abbhantare pana te rgarajdayo atthi, te harhti vatv obhsa vissajjetv purato nisinno viya payamnarpo hutv im gth abhsi
Rgo rajo na ca pana reu vuccati, rgasseta adhivacana rajoti;
eta raja vippajahitva bhikkhavo, viharanti te vigatarajassa ssane.
Doso rajo na ca pana reu vuccati, dosasseta adhivacana rajoti;
eta raja vippajahitva bhikkhavo, viharanti te vigatarajassa ssane.
Moho rajo na ca pana reu vuccati, mohasseta adhivacana rajoti;
eta raja vippajahitva bhikkhavo, viharanti te vigatarajassa ssaneti. (Mahni. 209; cani. udayamavapucchniddesa 74).
Gthpariyosne capanthako saha paisambhidhi arahatta ppui, paisambhidhiyevassa ti piakni gamasu. So kira pubbe rj hutv nagara padakkhia karonto nalato sede muccante parisuddhena sakena nalanta puchi, sako kiliho ahosi. So ima sarra nissya evarpo parisuddho sako pakati jahitv kiliho jto, anicc vata sakhrti aniccasaa pailabhi. Tena kraenassa rajoharaameva paccayo jto. Jvakopi kho komrabhacco dasabalassa dakkhiodaka upanmesi. Satth nanu, jvaka, vihre bhikkh atthti hatthena patta pidahi. Mahpanthako bhante, vihre natthi bhikkhti ha. Satth atthi jvakti ha. Jvako tena hi, bhae, gaccha, vihre bhikkhna atthibhva v natthibhva v jnhti purisa pesesi. Tasmi khae capanthako mayha bhtiko vihre bhikkh natthti bhaati, vihre bhikkhna atthibhvamassa paksessmti sakala ambavana bhikkhnayeva presi. Ekacce bhikkh cvarakamma karonti, ekacce rajanakamma, ekacce sajjhya karontti eva aamaa asadisa bhikkhusahassa mpesi. So puriso vihre bah bhikkh disv nivattitv ayya sakala ambavana bhikkhhi paripuanti jvakassa rocesi. Theropi kho tattheva
Sahassakkhattumattna, nimminitvna panthako;
nisdambavane ramme, yva klappavedanti. (Therag. 563).
Atha satth ta purisa ha vihra gantv satth capanthaka nma pakkosatti vadehti. Tena gantv tathvutte aha capanthako, aha capanthakoti mukhasahassa uhahi. Puriso gantv sabbepi kira te, bhante, capanthakyeva nmti ha. Tena hi tva gantv yo pahama aha capanthakoti vadati, ta hatthe gaha, avases antaradhyissantti. So tath aksi, tvadeva sahassamatt bhikkh antaradhyisu. Thero tena purisena saddhi agamsi. Satth bhattakiccapariyosne jvaka mantesi jvaka, capanthakassa patta gaha, aya te anumodana karissatti. Jvako tath aksi. Thero shanda nadanto taruasho viya ti piakni sakhobhetv anumodana aksi. Satth uhysan bhikkhusaghaparivro vihra gantv bhikkhhi vatte dassite uhysan gandhakuippamukhe hatv bhikkhusaghassa sugatovda datv kammahna kathetv bhikkhusagha uyyojetv surabhigandhavsita gandhakui pavisitv dakkhiena passena shaseyya upagato. Atha syanhasamaye dhammasabhya bhikkh ito cito ca samosaritv rattakambalasi parikkhipant viya nisditv satthu guakatha rabhisu vuso, mahpanthako capanthakassa ajjhsaya ajnanto cathi msehi ekagtha gahitu na sakkoti, dandho ayanti vihr nikkahi, sammsambuddho pana attano anuttaradhammarjatya ekasmiyevassa antarabhatte saha paisambhidhi arahatta adsi, ti piakni paisambhidhiyeva gatni, aho buddhna bala nma mahantanti. Atha bhagav dhammasabhya ima kathpavatti atv ajja may gantu vaatti buddhaseyyya uhya surattadupaa nivsetv vijjulata viya kyabandhana bandhitv rattakambalasadisa sugatamahcvara prupitv surabhigandhakuito nikkhamma mattavrao viya shavikkantavilsena vijambhamno sho viya anantya buddhallya dhammasabha gantv alakatamaapamajjhe supaattavarabuddhsana abhiruyha chabbaabuddharasmiyo vissajjento aavakucchi obhsayamno yugandharamatthake blasriyo viya sanamajjhe nisdi. Sammsambuddhe pana gatamatte bhikkhusagho katha pacchinditv tuh ahosi. Satth mudukena mettacittena parisa oloketv aya paris ativiya sobhati, ekassapi hatthakukkucca v pdakukkucca v ukksitasaddo v khipitasaddo v natthi, sabbepime buddhagravena sagrav buddhatejena tajjit mayi yukappampi akathetv nisinne pahama katha samuhpetv na kathessanti, kathsamuhpanavatta nma mayva jnitabba, ahameva pahama kathessmti madhurena brahmassarena bhikkh mantetv kya nuttha, bhikkhave etarahi kathya sannisinn, k ca pana vo antarkath vippakatti ha. Bhante, na maya imasmi hne nisinn aa tiracchnakatha kathema, tumhkayeva pana gue vaayamn nisinnmha vuso mahpanthako capanthakassa ajjhsaya ajnanto cathi msehi eka gtha gahitu na sakkoti, dandho ayanti vihr nikkahi, sammsambuddho pana anuttaradhammarjatya ekasmiyevassa antarabhatte saha paisambhidhi arahatta adsi, aho buddhna bala nma mahantanti. Satth bhikkhna katha sutv bhikkhave, capanthako ma nissya idni tva dhammesu dhammamahantata patto, pubbe pana ma nissya bhogesupi bhogamahantata pputi ha. Bhikkh tassatthassa vibhvattha bhagavanta ycisu. Bhagav bhavantarena paicchanna kraa pkaa aksi. Atte ksirahe brasiya brahmadatte rajja krente bodhisatto sehikule nibbattitv vayappatto sehihna labhitv casehi nma ahosi, so paito byatto sabbanimittni jnti. So ekadivasa rjupahna gacchanto antaravthiya matamsika disv takhaaeva nakkhatta samnetv idamha sakk cakkhumat kulaputtena ima undra gahetv puttadrabharaaca ktu kammante ca payojetunti? Aataro duggatakulaputto ta sehissa vacana sutv nya ajnitv kathessatti ta msika gahetv ekasmi pae bilassatthya vikkiitv kkaika labhitv tya kkaikya phita gahetv ekena ghaena pnya gahi. So araato gacchante mlkre disv thoka thoka phitakhaa datv uukena pnya adsi, te cassa ekeka pupphamuhi adasu. So tena pupphamlena punadivasepi phitaca pnyaghaaca gahetv pupphrmameva gato. Tassa ta divasa mlkr ahocitake pupphagacche datv agamasu. So na cirasseva imin upyena aha kahpae labhi. Puna ekasmi vtavuhidivase rjuyyne bah sukkhadaak ca skh ca palsaca vtena ptita hoti, uyynaplo chaetu upya na passati So tattha gantv sace imni drupani mayha dassasi, aha te imni sabbni nharissmti uyynapla ha, so gaha ayyti sampaicchi. Cantevsiko drakna kanamaala gantv phita datv muhuttena sabbni drupani nharpetv uyynadvre rsi kresi. Tad rjakumbhakro rjakule bhjanna pacanatthya drni pariyesamno uyynadvre tni disv tassa hatthato kiitv gahi. Ta divasa cantevsiko druvikkayena soasa kahpae ci-dni ca paca bhjanni labhi. So catuvsatiy kahpaesu jtesu atthi aya upyo mayhanti nagaradvrato avidre hne eka pnyaci hapetv pacasate tiahrake pnyena upahahi. Te hasu samma, tva amhka bahpakro, ki te karomti? So mayha kicce uppanne karissathti vatv ito cito ca vicaranto thalapathakammikena ca jalapathakammikena ca saddhi mittasanthava aksi. Tassa thalapathakammiko sve ima nagara assavijako paca assasatni gahetv gamissatti cikkhi. So tassa vacana sutv tiahrake ha ajja mayha ekeka tiakalpa detha, may ca tie avikkiite attano tia m vikkiathti. Te sdhti sampaicchitv paca tiakalpasatni haritv tassa ghare ppayisu. Assavijo sakalanagare assna gocara alabhitv tassa sahassa datv ta tia gahi. Tato katiphaccayenassa jalapathakammiko sahyako rocesi paanamhi mahnv gatti. So atthi aya upyoti ahahi kahpaehi sabbaparivrasampanna tvaklika ratha gahetv mahantena yasena nvpaana gantv eka agulimuddika nvikassa saccakra datv avidre hne siy parikkhippetv nisinno purise pesi bhirato vijesu gatesu tatiyena paihrena ma rocethti Nv gatti sutv brasito satamatt vij bhaa gahmti gamisu. Bhaa tumhe na labhissatha, asukahne nma mahvijena saccakro dinnoti. Te ta sutv tassa santika gat. Pdamlikapuris purimasavasena tatiyena paihrena tesa gatabhva rocesu. Te satamatt vij ekeka sahassa datv tena saddhi nvya pattik hutv puna ekeka sahassa datv patti vissajjpetv bhaa attano santakamakasu. Cantevsiko dve satasahassni gahitv brasi gantv kataun me bhavitu vaatti eka satasahassa ghpetv casehissa sampa gato. Atha na sehi ki te, tta, katv ida dhana laddhanti pucchi. So tumhehi kathita-upye hatv catumsambhantareyeva laddhanti matamsika di katv sabba vatthu kathesi. Casehi tassa vacana sutv idni evarpa draka mama santaka ktu vaatti vayappatta attano dhtara datv sakalakuumbassa smika aksi. So sehino accayena tasmi nagare sehihna labhi. Bodhisattopi yathkamma agamsi. Sammsambuddhopi ima dhammadesana kathetv abhisambuddhova ima gtha kathesi
4. Appakenapi medhv, pbhatena vicakkhao;
samuhpeti attna, au aggiva sandhamanti.
Tattha appakenapti thokenapi parittakenapi. Medhvti paav. Pbhatenti bhaamlena. Vicakkhaoti vohrakusalo. Samuhpeti attnanti mahanta dhanaca yasaca uppdetv tattha attna sahpeti patihpeti. Yath ki? Au aggiva sandhama, yath paitapuriso paritta aggi anukkamena gomayacudni pakkhipitv mukhavtena dhamanto samuhpeti vaheti mahanta aggikkhandha karoti, evameva paito thokampi pbhata labhitv nn-upyehi payojetv dhanaca yasaca vaheti vahetv ca pana tattha attna patihpeti, tya eva v pana dhanayasamahantatya attna samuhpeti, abhita pkaa karotti attho. Iti bhagav bhikkhave, capanthako ma nissya idni dhammesu dhammamahantata patto, pubbe pana bhogesupi bhogamahantata pputi eva ima dhammadesana dassetv dve vatthni kathetv anusandhi ghaetv jtaka samodhnesi tad cantevsiko capanthako ahosi, cakasehi pana ahameva ahosinti desana nihpesi.
Casehijtakavaan catutth.