2. Vaupathajtakavaan
Akilsunoti ima dhammadesana bhagav svatthiya viharanto kathesi. Ka pana rabbhti? Eka ossahavriya bhikkhu. Tathgate kira svatthiya viharante eko svatthivs kulaputto jetavana gantv satthu santike dhammadesana sutv pasannacitto kmesu dnava disv pabbajitv upasampadya pacavassiko hutv dve mtik uggahitv vipassancra sikkhitv satthu santike attano cittaruciya kammahna gahetv eka araa pavisitv vassa upagantv temsa vyamantopi obhsamatta v nimittamatta v uppdetu nsakkhi. Athassa etadahosi satthr cattro puggal kathit, tesu may padaparamena bhavitabba, natthi mae mayha imasmi attabhve maggo v phala v, ki karissmi araavsena, satthu santika gantv rpasobhaggappatta buddhasarra olokento madhura dhammadesana suanto viharissmti puna jetavanameva paccgamsi. Atha na sandihasambhatt hasu vuso, tva satthu santike kammahna gahetv samaadhamma karissmti gato, idni pana gantv sagaikya abhiramamno carasi, ki nu kho te pabbajitakicca matthaka patta, appaisandhiko jtosti? vuso, aha magga v phala v alabhitv abhabbapuggalena may bhavitabbanti vriya ossajitv gatomhti. Akraa te, vuso, kata dahavriyassa satthu ssane pabbajitv vriya ossajantena, ayutta te kata, ehi tathgatassa dassemti ta dya satthu santika agamasu. Satth ta disv evamha bhikkhave, tumhe eta bhikkhu anicchamna dya gat, ki kata iminti? Bhante, aya bhikkhu evarpe niyynikassane pabbajitv samaadhamma karonto vriya ossajitv gatoti hasu. Atha na satth ha sacca kira tay bhikkhu vriya ossahanti? Sacca, bhagavti. Ki pana tva bhikkhu evarpe mama ssane pabbajitv appicchoti v santuhoti v pavivittoti v raddhavriyoti v eva attna ajnpetv ossahavriyo bhikkhti jnpesi. Nanu tva pubbe vriyav ahosi, tay ekena kata vriya nissya marukantre pacasu sakaasatesu manuss ca go ca pnya labhitv sukhit jt idni kasm vriya ossajasti. So bhikkhu ettakena vacanena upatthambhito ahosi. Ta pana katha sutv bhikkh bhagavanta ycisu bhante, idni imin bhikkhun vriyassa ossahabhvo amhka pkao, pubbe panassa ekassa vriya nissya marukantre goamanussna pnya labhitv sukhitabhvo paicchanno, tumhka sabbautaasseva pkao, amhkampeta kraa kathethti. Tena hi, bhikkhave, suthti bhagav tesa bhikkhna satuppda janetv bhavantarena paicchannakraa pkaamaksi. Atte ksirahe brasiya brahmadatte rajja krente bodhisatto satthavhakule paisandhi gahetv vayappatto pacahi sakaasatehi vaijja karonto vicarati. So ekad sahiyojanika marukantra paipajji. Tasmi kantre sukhumavluk muhin gahit hatthe na tihati, sriyuggamanato pahya agrarsi viya uh hoti, na sakk akkamitu. Tasm ta paipajjant drudakatilatauldni sakaehi dya rattimeva gantv aruuggamane sakani parivaa katv matthake maapa kretv klasseva hrakicca nihpetv chyya nisinn divasa khepetv atthagate sriye syamsa bhujitv bhmiy stalya jtya sakani yojetv gacchanti, samuddagamanasadisameva gamana hoti. Thalaniymako nma laddhu vaati, so trakasa sattha treti. Sopi satthavho tasmi kle iminva niymena ta kantra gacchanto eknasahi yojanni gantv idni ekaratteneva marukantr nikkhamana bhavissatti syamsa bhujitv sabba drudaka khepetv sakani yojetv pysi. Niymako pana purimasakae sana pattharpetv kse traka olokento ito pjetha, ito pjethti vadamno nipajji. So dghamaddhna aniddyanabhvena kilanto nidda okkami, goe nivattitv gatamaggameva gahante na asi. Go sabbaratti agamasu. Niymako aruuggamanavelya pabuddho nakkhatta oloketv sakani nivattetha nivattethti ha. Sakani nivattetv paipi karontnaeva aruo uggato. Manuss hiyyo amhka nivihakhandhvrahnameveta, drudakampi no kha, idni nahamhti sakani mocetv parivaakena hapetv matthake maapa katv attano attano sakaassa heh anusocant nipajjisu. Bodhisatto mayi vriya ossajante sabbe vinassissantti pto stalavelyameva hianto eka dabbatiagaccha disv imni tini heh udakasinehena uhitni bhavissantti cintetv kuddla ghpetv ta padesa khapesi, te sahihatthahna khaisu. Ettaka hna khaitv paharantna kuddlo hehpse paihai, pahaamatte sabbe vriya ossajisu. Bodhisatto pana imassa psassa heh udakena bhavitabbanti otaritv pse hito oamitv sota odahitv sadda vajjento heh udakassa pavattanasadda sutv uttaritv cupahka ha tta, tay vriye ossahe sabbe vinassissma, tva vriya anossajanto ima ayaka gahetv va otaritv etasmi pse pahra dehti. So tassa vacana sampaicchitv sabbesu vriya ossajitv hitesupi vriya anossajanto otaritv pse pahra adsi. Pso majjhe bhijjitv heh patitv sota sannirumbhitv ahsi, tlakkhandhappam udakavai uggachi. Sabbe pnya pivitv nhyisu, atirekni akkhayugdni phletv ygubhatta pacitv bhujitv goe ca bhojetv sriye atthagate udakvasampe dhaja bandhitv icchitahna agamasu. Te tattha bhaa vikkiitv digua tigua catuggua lbha labhitv attano vasanahnameva agamasu. Te tattha yvatyuka hatv yathkamma gat, bodhisattopi dndni puni katv yathkammameva gato. Sammsambuddho ima dhammadesana kathetv abhisambuddhova ima gtha kathesi
2. Akilsuno vaupathe khaant, udagae tattha papa avindu;
eva mun vriyabalpapanno, akilsu vinde hadayassa santinti.
Tattha akilsunoti nikkosajj raddhavriy. Vaupatheti vau vuccati vluk, vlukmaggeti attho. Khaantti bhmi khaamn. Udagaeti ettha udti nipto, agaeti manussna sacaraahne, anve bhmibhgeti attho. Tatthti tasmi vaupathe. Papa avindunti udaka pailabhisu. Udakahi papyanabhvena papti vuccati. Pavaddha v pa papa, mahodakanti attho. Evanti opammapaipdana. Munti mona vuccati a, kyamoneyydsu v aatara, tena samanngatatt puggalo munti vuccati. So panesa agriyamuni, anagriyamuni sekkhamuni, asekkhamuni, paccekabuddhamuni, munimunti anekavidho. Tattha agriyamunti gih gataphalo vitassano. Anagriyamunti tathrpova pabbajito. Sekkhamunti satta sekkh. Asekkhamunti khsavo. Paccekabuddhamunti paccekasambuddho. Munimunti sammsambuddho. Imasmi panatthe sabbasaghakavasena moneyyasakhtya paya samanngato munti veditabbo. Vriyabalpapannoti vriyena ceva kyabalaabalena ca samanngato. Akilsti nikkosajjo
Kma taco ca nhru ca, ahi ca avasissatu;
upasussatu nissesa, sarre masalohitanti.
Eva vuttena caturagasamanngatena vriyena samanngatatt analaso. Vinde hadayassa santinti cittassapi hadayarpassapi stalabhvakaraena santinti sakha gata jhnavipassanbhi-arahattamaggaasakhta ariyadhamma vindati pailabhatti attho. Bhagavat hi
Dukkha, bhikkhave, kusto viharati vokio ppakehi akusalehi dhammehi, mahantaca sadattha parihpeti. raddhavriyo ca kho, bhikkhave, sukha viharati pavivitto ppakehi akusalehi dhammehi, mahantaca sadattha paripreti, na, bhikkhave, hnena aggassa patti hotti (sa. ni. 2.22)
Eva anekehi suttehi kustassa dukkhavihro, raddhavriyassa ca sukhavihro savaito. Idhpi raddhavriyassa akatbhinivesassa vipassakassa vriyabalena adhigantabba tameva sukhavihra dassento eva mun vriyabalpapanno, akilsu vinde hadayassa santinti ha. Ida vutta hoti yath te vij akilsuno vaupathe khaant udaka labhisu, eva imasmimpi ssane akilsu hutv vyamamno paito bhikkhu ima jhndibheda hadayassa santi labhati. So tva bhikkhu pubbe udakamattassa atthya vriya katv idni evarpe maggaphaladyake niyynikassane kasm vriya ossajasti eva ima dhammadesana dassetv cattri saccni paksesi, saccapariyosne ossahavriyo bhikkhu aggaphale arahatte patihsi.
Satthpi dve vatthni kathetv anusandhi ghaetv jtaka samodhnetv dassesi tasmi samaye vriya anossajitv psa bhinditv mahjanassa udakadyako cupahko aya ossahavriyo bhikkhu ahosi, avasesaparis idni buddhaparis jt, satthavhajehako pana ahameva ahosinti desana nihpesi.
Vaupathajtakavaan dutiy.