Avtargena sudunnivraya citta cala makkaasannibha vanamakkaasadisa iti suyuttavd subhsitavd dvipadnamuttamo mahbhisakko naradammasrathti yojan.
Aviddas yattha sit puthujjanti yattha yesu vatthukmesu kilesakmesu ca sit paibaddh te andhaputhujjan tena kmargena punabbhavesino ekanteneva dukkhamicchanti. Icchant ca cittena nt niraye nirkatti cittavasik nirayasavattanika kamma karont hitasukhato nirkat hutv attano citteneva niraye nt na aathti cittasseva niggahetabbata dasseti.
Punapi cittayeva niggahetu mantento mayrakocbhirutamhti-dimha. Tattha mayrakocbhirutamhti sikhhi srasehi ca abhikjite. Dphi byagghehi purakkhato vasanti mettvihritya evarpehi tiracchnagatehi purakkhato parivrito hutv vane vasanto, etena suabhvaparibrhanamha. Kye apekkha jahti sabbaso kye nirapekkho jaha, etena pahitattata vadati. M virdhayti ima sudullabha navama khaa m virdhehi. Itissu ma, citta, pure niyujasti evahi tva, citta, ma pabbajjato pubbe sammpaipattiya uyyojesti attho.
Bhvehti uppdehi vahehi ca. Jhnnti pahamdni cattri jhnni. Indriynti saddhdni pacindriyni. Balnti tniyeva paca balni. Bojjhagasamdhibhvanti satta bojjhage catasso samdhibhvan ca. Tisso ca vijjti pubbenivsadik tisso vijj ca. Phusa ppuhi buddhassane sammsambuddha-ovde hito.
Niyynikanti vaadukkhato niyhnavaha. Sabbadukkhakkhayogadhanti amatogadha nibbnapatiha nibbnrammaa. Sabbakilesasodhananti anavasesakilesamalavisodhana.
Khandheti updnakkhandhe. Paipassa yonisoti rogato gaato sallato aghato bdhatoti evamdhi vividhehi pakrehi vipassanena samm upyena nayena passa. Ta jahti ta dukkhassa samudaya taha pajaha, samucchinda. Idhevti imasmiyeva attabhve.
Aniccanti-di antavantato aniccantikato tvaklikato niccapaikkhepato ca aniccanti v passa. Dukkhanti te udayabbayapaipanato sappaibhayato dukkhamato sukhapaikkhepato dukkhanti v passa. Suanti avasavattanato asmikato asrato attapaikkhepato ca sua, tato eva anattti. Vigarahitabbato avahi-bdhanato ca aghanti ca vadhanti ca vipassa yonisoti yojan. Manovicre uparundha cetasoti manovicrasaino gehasitasomanassupavicrdike ahrasa cetaso uparundha vrehi nirodhehi.
Muoti muabhva upagato, ohritakesamassuko. Virpoti tena muabhvena parhalomatya chinnabhinnaksya vatthatya virpo vevaiya upagato. Abhispamgatoti piolo vicarati pattapti ariyehi ktabba abhispa upagato. Vuttaheta abhispoya, bhikkhave, lokasmi piolo vicarasi pattapti (sa. ni. 3.80). Tenha kaplahatthova kulesu bhikkhasti. Yujassu satthuvacaneti sammsambuddhassa ovde yoga karohi anuyujassu.
Susavutattoti suhu kyavccittehi sammadeva savuto. Visikhantare caranti bhikkhcariyya icchvisesesu caranto. Cando yath dosinapuamsiyti vigatadosya puamya kulesu niccanavasya psdikatya candim viya carti yojan.
Sad dhute ratoti sabbaklaca dhutague abhirato. Tathpama cittamida karosti yath koci puriso phalni icchanto phalarukkhe ropetv tato aladdhaphalova te mlato chinditu icchati, citta, tva tathpama tappaibhga ida karosi. Ya ma aniccamhi cale niyujasti ya ma pabbajjya niyojetv pabbajitv addhgata pabbajjphala aniccamhi cale sasramukhe niyujasi niyojanavasena pavattesi.
Rpbhvato arp. Cittassa hi tdisa sahna nldivaabhedo v natthi, tasm vutta arpti. Drahnappavattiy dragama. Yadipi cittassa makkaasuttamattampi puratthimdidisbhgena gamana nma natthi, dre santa pana rammaa sampaicchatti dragama. Ekoyeva hutv caraavasena pavattanato ekacri, antamaso dve tipi cittni ekato uppajjitu samatthni nma natthi, ekameva pana citta ekasmi santne uppajjati. Tasmi niruddhe aparampi ekameva uppajjati, tasm ekacri. Na te karissa vacana idnihanti yadipi pubbe tava vase anuvatti, idni pana satthu ovda laddhaklato pahya cittavasiko na bhavissmi. Kasmti ce? Dukkh hi km kauk mahabbhay km nmete attepi dukkh, yatimpi kaukaphal, attnuvddibhedena mahat bhayena anubandhant mahabbhay. Nibbnamevbhimano carissa tasm nibbnameva uddissa abhimukhacitto viharissa.
Tameva nibbnbhimukhabhva dassento nha alakkhyti-dimha. Tattha nha alakkhyti alakkhikatya nissirkatya nha gehato nikkhaminti yojan.
Ahirikkatyti yathvajja kei karonto viya nillajjatya. Cittahetti ekad nigaho, ekad paribbjakdiko honto anavahitacitto puriso viya cittavasiko hutv. Drakantanti rjdhi metta katv tesu dubbhitv dubbhibhvena. jvahetti jvakra jvikpakato hutv jvikbhayena aha na nikkhami na pabbaji. Kato ca te, citta, paissavo mayti, pabbajitaklato pahya na tava vase vattmi, mameva pana vase vattmti, citta, may nanu pai katti dasseti.
Appicchat sappurisehi vaitti paccayesu sabbaso appicch nma sdhti buddhdhi pasah, tath makkhappahna paresa gue makkhanassa pahna vpasamo sabbassa dukkhassa vpasamo nibbpana sappurisehi vaita. Itissu ma, citta, tad niyujasi, samma, tay tesu guesu patihtabbanti, citta, tva eva tad niyujasi. Idni tva gacchasi pubbacia idni ma tva pahya attano purimcia mahicchatdi paipajjasi, ki nmetanti adhippyo.
Yamattha sandhya gacchasi pubbacianti vutta. Ta dassetu tah avijj cti-di vutta. Tattha tahti paccayesu tah, avijjti tattheva dnavapaicchdik avijj. Piypiyanti puttadrdsu pemasakhto piyabhvo ceva pantasensanesu adhikusaladhammesu anabhiratisakhto appiyabhvo ca ubhayattha anurodhapaivirodho. Subhni rpnti ajjhatta bahiddh ca subharpni. Sukh vedanti ihrammae paicca uppajjanasukhavedan. Manpiy kmaguti vuttvases manoram kmakohs. Vantti nirpato tanissitassa chandargassa vikkhambhanapahnena chaitatya pariccattatya ca vant. Vante aha vamitu na ussaheti eva te chaite puna paccvamitu aha na sakkomi, pariccatt eva hontti vadati.
Sabbatthti sabbesu bhavesu sabbsu yonsu sabbsu gatsu viahitsu ca. Vaco kata mayti, ambho citta, tava vacana may kata. Karonto ca bahsu jtsu na mesi kopitoti aneksu jtsu pana may na kopito asi. May neva paribhavito. Tathpi ajjhattasambhavo attani sambhto hutvpi tava akatautya dukkhe cra sasarita tay kateti tay nibbattite andimati sasradukkhe sucirakla may sasarita paribbhamita.
Idni dukkhe cira sasarita tay kateti sakhepato vuttamattha uppattibhedena gatibhedena ca vitthrato dassento tvaevti-dimha. Tattha rjadasti rj asi, dakro padasandhikaro, vess ca sudd ca bhavma ekad taveva vhasti yojan Devattana vpti devabhva vpi tvayeva no amhka, citta, karosti yojan. Vhasti kraabhvena.
Taveva hetti taveva hetubhvena. Tvamlakanti tvanimitta.
Nanu dubbhissasi ma punappunanti punappuna dubbhissasi nuna, yath pubbe tva anantsu jtsu, citta, mittapairpako sapatto hutv mayha punappuna dubbhi, idni tath dubbhissasi mae, pubbe viya cretu na dassmti adhippyo. Muhu muhu craikava dassayanti abhihato cararaha viya mano dassento cararaha purisa vacetv caragopaka nipphdento viya punappuna ta ta bhava dassento. Ummattakeneva may palobhasti ummattakapurisena viya may saddhi kanto ta ta palobhanya dassetv palobhasi. Kicpi te, citta, virdhita mayti, ambho citta, ki nma te may viraddha, ta kathehti adhippyo.
Ida pure cittanti ida citta nma ito pubbe rpdsu rammaesu rajjandin, yena krena icchati, yattheva cassa kmo uppajjati, tassa vasena yatthakma yath vicarantassa sukha hoti, tatheva ca caranto yathsukha dgharatta crika acari. Ajjha pabhinnamada mattahatthi hatthcariyasakhto cheko akusaggaho akusena viya yonisomanasikrena na niggahessmi, nassa vtikkamitu dassmti.
Satth ca me lokamima adhihahti mama satth sammsambuddho ima anavasesakhandhaloka ena adhihahi. Kinti? Hutv abhvahena aniccato, kassacipi dhuvassa thvarassa abhvato addhuvato sukhasrdna abhvato asrato. Pakkhanda ma, citta, jinassa ssaneti tasm ythvato paipajjitu, citta, ma jinassa bhagavato ssane pakkhandehi anuppavesehi. Pakkhandimantipi pi, jinassa ssane ima loka ena pakkhanda, ythvato trehi, pakkhandanto ca vipassanamaggena ypento suduttarato mahantato sasramahoghato ma trehi.
Na te ida, citta, yath purakanti, ambho citta, ida attabhvageha poraka viya tava na hotti attho. Kasm? Nha ala tuyha vase nivattitunti idnha tava vase nivattitu na yutto. Yasm mahesino bhagavato pabbajitomhi ssane. Pabbajitaklato ca pahya sama nma mdisva na honti vinsadhrino, ekasato samayeva hontti attho.
Nagti sineruhimavantdayo sabbe pabbat. Samuddti puratthimasamudddayo stasamudddayo, na sabbe samudd. Saritti gagdayo sabb nadiyo ca. Vasundharti pathav. Dis catassoti puratthimdibhed catasso dis. Vidisti puratthimadakkhidayo catasso anudis. Adhoti heh yva udakasandhrakavyukhandh. Divti devalok. Divggahaena cettha tattha gate sattasakhre vadati. Sabbe anicc tibhav upaddutti sabbe kmabhavdayo tayo bhav anicc ceva jti-dhi rgdhi kilesehi upaddut pit ca, na ettha kici khemahna nma atthi, tadabhvato kuhi gato, citta, sukha ramissasi, tasm tato nissaraacettha pariyeshti adhippyo.
Dhitipparanti dhitiparyaa parama thirabhve hita mama, citta, ki khisi, tato sakampi ma cletu nsakkhissasti attho. Tenha na te ala, citta, vasnuvattakoti. Idni tamevattha pkaatara katv dassento na jtu bhasta ubhatomukha chupe dhiratthu pra navasotasandaninti ha. Tattha bhastanti rutti. Ubhatomukhanti putoiy ubhatomukha. Na jtu chupeti ekaseneva pdenpi na chupeyya, tath dhiratthu pra navasotasandaninti nnappakrassa asucino pra navahi sotehi vaamukhehi asucisandani savati. Tya vaccakuiy dh atthu, tass garah hotu.
Eva ahavsatiy gthhi niggahanavasena citta ovaditv idni vivekahncikkhadin sampahasento varha-eeyyavighaseviteti-dimha. Tattha varha-eeyyavighaseviteti varhehi ceva eeyyehi ca oghetv sevite. Pabbhrakueti pabbhrahne ceva pabbatasikhare ca. Pakateva sundareti pakatiy eva sundare atittimanohare. Pakativasundhareti v pho, pkatike bhmipadeseti attho. Navambun pvusasittaknaneti pvusavasena vuhena meghodakena upasittavasse sutheve vane. Tahi guhgehagato ramissasti tasmi pabbataknane guhsakhta geha upagato bhvanratiy abhiramissasi.
Te ta ramessantti te mayrdayo vanasaa uppdent ta ramessantti attho.
Vuhamhi deveti meghe adhippavuhe. Caturagule tieti teneva gassodakaptena tattha tattha tie surattavaakambalasadise caturagule jte. Sapupphite meghanibhamhi knaneti pvusameghasakse knane sammadeva pupphite. Nagantareti pabbatantare. Viapisamo sayissanti tarusadiso apariggaho hutv nipajjissa. Ta me mud hehiti tlasannibhanti ta tiapaccattharaa mudu sukhasamphassa tlasannibha tlikasadisa sayana me bhavissati.
Tath tu kassmi yathpi issaroti yath koci issarapuriso attano vacanakaradsdi vase vatteti, ahampi, citta, ta tath karissmi, mayha vase vattemiyeva. Katha? Ya labbhati tenapi hotu me alanti catsu paccayesu ya ydisa v tdisa v labbhati, tena ca mayha ala pariyatta hotu. Etena ida dasseti yasm idhekacce satt tahuppdahetu cittassa vase anuvattanti, aha pana tahuppda drato vajjento citta dsa viya karonto attano vase vattemti. Na tha kassmi yath atandito, birabhastava yath sumadditanti citta tahuppdaparivajjanahetu, puna tanti citta masati, yath aopi koci sammappadhnayogena bhvanya atandito attano citta kammakkhama, kammayogga karoti, tath ahampi, citta, ta kammakkhama, kammayogga mayha vase vatta karissmi Yath ki? Birabhastava yath sumaddita, naiti niptamatta. Yath suhu maddita birabhasta kammakkhama, kammayogga sukhena pariharayaca hoti, tathha ta karissmi.
Vriyena ta mayha vasnayissanti, ambho citta, ta attano vriyena bhvanbala uppdetv tena mayha vasa nayissa. Gajava matta kusalakusaggahoti yath kusalo cheko akusaggaho hatthcariyo attano sikkhbalena mattahatthi attano vasa neti, tathevti attho.
Tay sudantena avahitena hti hti niptamatta, citta, samathavipassanbhvanhi suhu dantena tato eva sammadeva vipassanvthi paipannatt avahitena tay. Hayena yoggcariyova ujjunti yath sudantena sudantatt eva ujun avakagatin assjnyena yoggcariyo assadammasrathi akhemahnato khemantabhmi paipajjitu sakkoti, eva pahomi magga paipajjitu sivanti asivabhvakarna kilesna abhvena siva. Cittnurakkhhti attano citta anurakkhaaslehi buddhdhi sabbakla sevita ariyamagga aha paipajjitu adhigantu pahomi sakkomti.
rammae ta balas nibandhisa, ngava thambhamhi dahya rajjuyti yath hatthcariyo mahhatthi nathambhe dahya thirya rajjuy nibandhati, evamaha, citta, kammahnrammae bhvanbalena nibandhissa. Ta me sugutta satiy subhvitanti ta tva, citta, mama satiy sugutta subhvitaca hutv. Anissita sabbabhavesu hehisti ariyamaggabhvandibalena kmabhavdsu sabbesupi bhavesu tahdinissayehi anissita bhavissasi.
Paya chetv vipathnusrinanti uppathagmina yatanasamudaya ythvato disv yena samudayena uppathagm, tassa kilesavissandana kilesavipphandita indriyasavarpanissayya paisakhnapaya chinditv sotavicchedanavasena varaa katv. Yogena niggayhti vipassanbhvansakhtena yogena smatthiyavidhamanena niggahetv. Pathe nivesiyti vipassanvthiya nivesetv, patihapetv. Yad pana vipassan ussukkpit maggena ghaeti, tad maggapaya yakici samudayadhamma, sabba ta nirodhadhammanti (mahva. 16; sa. ni. 5.1081) nidassanena sabbaso yatanasamudayassa vibhava sambhavaca asammohato disv sadevake loke aggavdino sammsambuddhassa dydo orasaputto hehisi bhavissasti attho.
Catubbipallsavasa adhihitanti anicce niccanti, asubhe subhanti, dukkhe sukhanti, anattani attti imesa catunna vipallsna vasa adhihita anuvattanta. Gmaalava parinesi, citta, manti, ambho citta, ma gmadraka viya parikahasi, ito cito parikahasi. Nanu sayojanabandhanacchidanti sayojanasakhtna dasanna bandhanna chedaka kruika mahmuni sammsambuddha sasevasi nanu, tathrpe mahnubhve dratova vajjesi, mdise pana tapassine yathruci parinesti appasdalesena satthra pasasati.
Migo yathti yath migo rukkhagacchalatdhi suhu cittavicitte ankule knane seri sayavas ramati. Ramma giri pvusa-abbhamlininti eva pvusakle samantato sumlinhi thalajajalajamlhi samanngatatt abbhamlini janavivittatya manoramatya ca ramma pabbata labhitv tattha nage ramissa, asasaya ekaseneva tva, citta, parbhavissasi, sasrabyasanehi hassasti attho.
Ye tuyha chandena vasena vattinoti sabbe puthujjane cittasmaena gahetv vadati. Tassattho ye naranriyo, ambho citta, tuyha chandena vasena ruciy hit ya gehanissita sukha anubhonti anubhavissanti, te aviddas andhabl, mravasnuvattino kilesamrdna vase anuvattanasl, bhavbhinand kmdibhavameva abhinandanato, tava svak anusihikar. Maya pana sammsambuddhassa svak, na tuyha vase anuvattmti.
Eva thero pubbe attano uppanna yonisomanasikra cittassa niggahanavasena pavatta nnappakrato vibhajitv sampe hitna bhikkhna ovdadnavasena dhamma kathesi. Ya panettha antarantar atthato na vibhatta, ta heh vuttanayatt uttnatthamevti.

Tlapuattheragthvaan nihit.

Pasaniptavaan nihit.