5. Sunakkhattasutta
55. Eva me suta eka samaya bhagav vesliya viharati mahvane kgraslya. Tena kho pana samayena sambahulehi bhikkhhi bhagavato santike a bykat hoti kh jti, vusita brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti pajnmti. Assosi kho sunakkhatto licchaviputto sambahulehi kira bhikkhhi bhagavato santike a bykat hoti kh jti, vusita brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti pajnmti. Atha kho sunakkhatto licchaviputto yena bhagav tenupasakami; upasakamitv bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdi. Ekamanta nisinno kho sunakkhatto licchaviputto bhagavanta etadavoca suta meta, bhante sambahulehi kira bhikkhhi bhagavato santike a bykat kh jti, vusita brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti pajnmti. Ye te, bhante, bhikkh bhagavato santike aa bykasu kh jti, vusita brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti pajnmti, kacci te, bhante, bhikkh sammadeva aa bykasu udhu santetthekacce bhikkh adhimnena aa bykasti? 56. Ye te, sunakkhatta, bhikkh mama santike aa bykasu kh jti, vusita brahmacariya, kata karaya, npara itthattyti pajnmti Santetthekacce bhikkh sammadeva aa bykasu, santi panidhekacce bhikkh adhimnenapi [adhimnena (?)] Aa bykasu. Tatra, sunakkhatta, ye te bhikkh sammadeva aa bykasu tesa ta tatheva hoti; ye pana te bhikkh adhimnena aa bykasu tatra, sunakkhatta, tathgatassa eva hoti dhamma nesa desessanti [deseyyanti (p. ka.)]. Evacettha, sunakkhatta, tathgatassa hoti dhamma nesa desessanti. Atha ca panidhekacce moghapuris paha abhisakharitv abhisakharitv tathgata upasakamitv pucchanti. Tatra, sunakkhatta, yampi tathgatassa eva hoti dhamma nesa desessanti tassapi hoti aathattanti. Etassa bhagav klo, etassa sugata klo, ya bhagav dhamma deseyya. Bhagavato sutv bhikkh dhressantti. Tena hi, sunakkhatta suhi, sdhuka manasi karohi bhsissmti. Eva, bhanteti kho sunakkhatto licchaviputto bhagavato paccassosi. Bhagav etadavoca 57. Paca kho ime, sunakkhatta, kmagu. Katame paca? Cakkhuvieyy rp ih kant manp piyarp kmpasahit rajany, sotavieyy saddpe ghnavieyy gandh jivhvieyy ras kyavieyy phohabb ih kant manp piyarp kmpasahit rajany ime kho, sunakkhatta, paca kmagu. 58. hna kho paneta, sunakkhatta, vijjati ya idhekacco purisapuggalo lokmisdhimutto assa. Lokmisdhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirp ceva kath sahti, tadanudhammaca anuvitakketi, anuvicreti, taca purisa bhajati, tena ca vitti pajjati; nejapaisayuttya ca pana kathya kacchamnya na susssati, na sota odahati, na a citta upahpeti [upahapeti (s. sy. ka. p.)], na ca ta purisa bhajati, na ca tena vitti pajjati. Seyyathpi, sunakkhatta, puriso sakamh gm v nigam v ciravippavuttho assa. So aatara purisa passeyya tamh gm v nigam v acirapakkanta. So ta purisa tassa gmassa v nigamassa v khemataca subhikkhataca appbdhataca puccheyya; tassa so puriso tassa gmassa v nigamassa v khemataca subhikkhataca appbdhataca saseyya. Ta ki maasi, sunakkhatta, api nu so puriso tassa purisassa sussseyya, sota odaheyya, a citta upahpeyya, taca purisa bhajeyya, tena ca vitti pajjeyyti? Eva, bhante. Evameva kho, sunakkhatta, hnameta vijjati ya idhekacco purisapuggalo lokmisdhimutto assa. Lokmisdhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirp ceva kath sahti, tadanudhammaca anuvitakketi, anuvicreti, taca purisa bhajati, tena ca vitti pajjati; nejapaisayuttya ca pana kathya kacchamnya na susssati, na sota odahati, na a citta upahpeti, na ca ta purisa bhajati, na ca tena vitti pajjati. So evamassa veditabbo nejasayojanena hi kho visayutto [nejasayojanena hi kho visayutto-iti pho s. sy. ka. p. potthakesu natthi, ahakathsu pana tabbaan dissatiyeva] lokmisdhimutto purisapuggaloti. 59. hna kho paneta, sunakkhatta, vijjati ya idhekacco purisapuggalo nejdhimutto assa. nejdhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirp ceva kath sahti, tadanudhammaca anuvitakketi, anuvicreti, taca purisa bhajati, tena ca vitti pajjati; lokmisapaisayuttya ca pana kathya kacchamnya na susssati, na sota odahati, na a citta upahpeti, na ca ta purisa bhajati, na ca tena vitti pajjati. Seyyathpi, sunakkhatta, paupalso bandhan pavutto abhabbo haritattya; evameva kho, sunakkhatta, nejdhimuttassa purisapuggalassa ye lokmisasayojane se pavutte. So evamassa veditabbo lokmisasayojanena hi kho visayutto nejdhimutto purisapuggaloti. 60. hna kho paneta, sunakkhatta, vijjati ya idhekacco purisapuggalo kicayatandhimutto assa. kicayatandhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirp ceva kath sahti, tadanudhammaca anuvitakketi, anuvicreti, taca purisa bhajati, tena ca vitti pajjati nejapaisayuttya ca pana kathya kacchamnya na susssati, na sota odahati, na a citta upahpeti na ca ta purisa bhajati, na ca tena vitti pajjati. Seyyathpi, sunakkhatta, puthusil dvedhbhinn appaisandhik hoti; evameva kho, sunakkhatta, kicayatandhimuttassa purisapuggalassa ye nejasayojane se bhinne. So evamassa veditabbo nejasayojanena hi kho visayutto kicayatandhimutto purisapuggaloti. 61. hna kho paneta, sunakkhatta, vijjati ya idhekacco purisapuggalo nevasansayatandhimutto assa. Nevasansayatandhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirp ceva kath sahti, tadanudhammaca anuvitakketi, anuvicreti, taca purisa bhajati, tena ca vitti pajjati; kicayatanapaisayuttya ca pana kathya kacchamnya na susssati, na sota odahati, na a citta upahpeti, na ca ta purisa bhajati, na ca tena vitti pajjati. Seyyathpi, sunakkhatta, puriso manuabhojana bhuttv chaeyya [chaddeyya (?)]. Ta ki maasi, sunakkhatta, api nu tassa purisassa tasmi bhatte [vante (ka. s.), bhutte (ka. s. ka.)] puna bhottukamyat assti? No heta, bhante. Ta kissa hetu? Aduhi, bhante, bhatta [vanta (s.)] paiklasammatanti. Evameva kho, sunakkhatta, nevasansayatandhimuttassa purisapuggalassa ye kicayatanasayojane se vante. So evamassa veditabbo kicayatanasayojanena hi kho visayutto nevasansayatandhimutto purisapuggaloti. 62. hna kho paneta, sunakkhatta, vijjati ya idhekacco purisapuggalo samm nibbndhimutto assa. Samm nibbndhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirp ceva kath sahti, tadanudhammaca anuvitakketi, anuvicreti, taca purisa bhajati, tena ca vitti pajjati; nevasansayatanapaisayuttya ca pana kathya kacchamnya na susssati, na sota odahati, na a citta upahpeti, na ca ta purisa bhajati, na ca tena vitti pajjati. Seyyathpi, sunakkhatta, tlo matthakacchinno abhabbo puna viruhiy; evameva kho, sunakkhatta, samm nibbndhimuttassa purisapuggalassa ye nevasansayatanasayojane se ucchinnamle tlvatthukate anabhvakate [anabhvakate (s. p.), anabhvagate (sy. ka.)] yati anuppdadhamme. So evamassa veditabbo nevasansayatanasayojanena hi kho visayutto samm nibbndhimutto purisapuggaloti. 63. hna kho paneta, sunakkhatta, vijjati ya idhekaccassa bhikkhuno evamassa tah kho salla samaena vutta, avijjvisadoso, chandargabypdena ruppati. Ta me tahsalla pahna, apanto avijjvisadoso, samm nibbndhimuttohamasmti. Evamni [evamn (s. p. ka.), evamdi (sy. ka.)] assa atatha samna [attha samna (sy. ka. p.), atthasamna (s.)]. So yni samm nibbndhimuttassa asappyni tni anuyujeyya; asappya cakkhun rpadassana anuyujeyya, asappya sotena sadda anuyujeyya, asappya ghnena gandha anuyujeyya, asappya jivhya rasa anuyujeyya, asappya kyena phohabba anuyujeyya asappya manas dhamma anuyujeyya. Tassa asappya cakkhun rpadassana anuyuttassa, asappya sotena sadda anuyuttassa, asappya ghnena gandha anuyuttassa, asappya jivhya rasa anuyuttassa, asappya kyena phohabba anuyuttassa, asappya manas dhamma anuyuttassa rgo citta anuddhaseyya. So rgnuddhasitena cittena maraa v nigaccheyya maraamatta v dukkha. Seyyathpi, sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena ghpalepanena. Tassa mittmacc tislohit bhisakka sallakatta upahpeyyu. Tassa so bhisakko sallakatto satthena vaamukha parikanteyya. Satthena vaamukha parikantitv esaniy salla eseyya. Esaniy salla esitv salla abbuheyya, apaneyya visadosa sa-updisesa. Sa-updisesoti [anupdisesoti (sabbattha) aya hi tathgatassa visayo] jnamno so eva vadeyya ambho purisa, ubbhata kho te salla, apanto visadoso sa-updiseso [anupdiseso (sabbattha) ayampi tathgatassa visayo]. Analaca te antaryya. Sappyni ceva bhojanni bhujeyysi, m te asappyni bhojanni bhujato vao assv assa. Klena klaca vaa dhoveyysi, klena kla vaamukha limpeyysi, m te na klena kla vaa dhovato na klena kla vaamukha limpato pubbalohita vaamukha pariyonandhi. M ca vttape critta anuyuji, m te vttape critta anuyuttassa rajoska vaamukha anuddhasesi. Vanurakkh ca, ambho purisa, vihareyysi vaasropti [vaassropti (ka.) vaa + sa + rop = vaasrop-iti padavibhgo]. Tassa evamassa ubbhata kho me salla, apanto visadoso anupdiseso. Analaca me antaryyti. So asappyni ceva bhojanni bhujeyya. Tassa asappyni bhojanni bhujato vao assv assa. Na ca klena kla vaa dhoveyya, na ca klena kla vaamukha limpeyya. Tassa na klena kla vaa dhovato, na klena kla vaamukha limpato pubbalohita vaamukha pariyonandheyya. Vttape ca critta anuyujeyya. Tassa vttape critta anuyuttassa rajoska vaamukha anuddhaseyya. Na ca vanurakkh vihareyya na vaasrop. Tassa imiss ca asappyakiriyya, asuci visadoso apanto sa-updiseso tadubhayena vao puthutta gaccheyya. So puthutta gatena vaena maraa v nigaccheyya maraamatta v dukkha. Evameva kho, sunakkhatta, hnameta vijjati ya idhekaccassa bhikkhuno evamassa tah kho salla samaena vutta, avijjvisadoso chandargabypdena ruppati. Ta me tahsalla pahna, apanto avijjvisadoso, samm nibbndhimuttohamasmti. Evamni assa atatha samna. So yni samm nibbndhimuttassa asappyni tni anuyujeyya, asappya cakkhun rpadassana anuyujeyya, asappya sotena sadda anuyujeyya, asappya ghnena gandha anuyujeyya, asappya jivhya rasa anuyujeyya, asappya kyena phohabba anuyujeyya, asappya manas dhamma anuyujeyya. Tassa asappya cakkhun rpadassana anuyuttassa, asappya sotena sadda anuyuttassa, asappya ghnena gandha anuyuttassa, asappya jivhya rasa anuyuttassa, asappya kyena phohabba anuyuttassa, asappya manas dhamma anuyuttassa rgo citta anuddhaseyya. So rgnuddhasitena cittena maraa v nigaccheyya maraamatta v dukkha. Maraaheta, sunakkhatta, ariyassa vinaye yo sikkha paccakkhya hnyvattati; maraamattaheta, sunakkhatta, dukkha ya aatara sakiliha patti pajjati. 64. hna kho paneta, sunakkhatta, vijjati ya idhekaccassa bhikkhuno evamassa tah kho salla samaena vutta, avijjvisadoso chandargabypdena ruppati. Ta me tahsalla pahna, apanto avijjvisadoso, samm nibbndhimuttohamasmti. Samm nibbndhimuttasseva sato so yni samm nibbndhimuttassa asappyni tni nnuyujeyya, asappya cakkhun rpadassana nnuyujeyya, asappya sotena sadda nnuyujeyya, asappya ghnena gandha nnuyujeyya, asappya jivhya rasa nnuyujeyya, asappya kyena phohabba nnuyujeyya, asappya manas dhamma nnuyujeyya. Tassa asappya cakkhun rpadassana nnuyuttassa, asappya sotena sadda nnuyuttassa, asappya ghnena gandha nnuyuttassa, asappya jivhya rasa nnuyuttassa, asappya kyena phohabba nnuyuttassa, asappya manas dhamma nnuyuttassa rgo citta nnuddhaseyya. So na rgnuddhasitena cittena neva maraa v nigaccheyya na maraamatta v dukkha. Seyyathpi, sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena ghpalepanena. Tassa mittmacc tislohit bhisakka sallakatta upahpeyyu. Tassa so bhisakko sallakatto satthena vaamukha parikanteyya. Satthena vaamukha parikantitv esaniy salla eseyya. Esaniy salla esitv salla abbuheyya, apaneyya visadosa anupdisesa. Anupdisesoti jnamno so eva vadeyya ambho purisa, ubbhata kho te salla, apanto visadoso anupdiseso. Analaca te antaryya. Sappyni ceva bhojanni bhujeyysi, m te asappyni bhojanni bhujato vao assv assa. Klena klaca vaa dhoveyysi, klena kla vaamukha limpeyysi. M te na klena kla vaa dhovato na klena kla vaamukha limpato pubbalohita vaamukha pariyonandhi. M ca vttape critta anuyuji, m te vttape critta anuyuttassa rajoska vaamukha anuddhasesi Vanurakkh ca, ambho purisa, vihareyysi vaasropti. Tassa evamassa ubbhata kho me salla, apanto visadoso anupdiseso. Analaca me antaryyti. So sappyni ceva bhojanni bhujeyya. Tassa sappyni bhojanni bhujato vao na assv assa. Klena klaca vaa dhoveyya, klena kla vaamukha limpeyya. Tassa klena kla vaa dhovato klena kla vaamukha limpato na pubbalohita vaamukha pariyonandheyya. Na ca vttape critta anuyujeyya. Tassa vttape critta ananuyuttassa rajoska vaamukha nnuddhaseyya. Vanurakkh ca vihareyya vaasrop. Tassa imiss ca sappyakiriyya asu ca [asuci (sabbattha) socti tabbaan manasiktabb] visadoso apanto anupdiseso tadubhayena vao viruheyya. So ruhena vaena sachavin neva maraa v nigaccheyya na maraamatta v dukkha. Evameva kho, sunakkhatta, hnameta vijjati ya idhekaccassa bhikkhuno evamassa tah kho salla samaena vutta, avijjvisadoso chandargabypdena ruppati. Ta me tahsalla pahna, apanto avijjvisadoso, samm nibbndhimuttohamasmti. Samm nibbndhimuttasseva sato so yni samm nibbndhimuttassa asappyni tni nnuyujeyya, asappya cakkhun rpadassana nnuyujeyya, asappya sotena sadda nnuyujeyya, asappya ghnena gandha nnuyujeyya, asappya jivhya rasa nnuyujeyya, asappya kyena phohabba nnuyujeyya, asappya manas dhamma nnuyujeyya. Tassa asappya cakkhun rpadassana nnuyuttassa, asappya sotena sadda nnuyuttassa, asappya ghnena gandha nnuyuttassa, asappya jivhya rasa nnuyuttassa, asappya kyena phohabba nnuyuttassa, asappya manas dhamma nnuyuttassa, rgo citta nnuddhaseyya. So na rgnuddhasitena cittena neva maraa v nigaccheyya na maraamatta v dukkha. 65. Upam kho me aya, sunakkhatta, kat atthassa vipanya. Ayayevettha attho vaoti kho, sunakkhatta, channeta ajjhattikna yatanna adhivacana; visadosoti kho, sunakkhatta, avijjyeta adhivacana; sallanti kho, sunakkhatta, tahyeta adhivacana; esanti kho, sunakkhatta, satiyyeta adhivacana; satthanti kho, sunakkhatta, ariyyeta paya adhivacana; bhisakko sallakattoti kho, sunakkhatta, tathgatasseta adhivacana arahato sammsambuddhassa. So vata, sunakkhatta, bhikkhu chasu phassyatanesu savutakr upadhi dukkhassa mlanti iti viditv nirupadhi upadhisakhaye vimutto upadhismi v kya upasaharissati citta v uppdessatti neta hna vijjati. Seyyathpi, sunakkhatta, pnyakaso vaasampanno gandhasampanno rasasampanno; so ca kho visena sasaho. Atha puriso gaccheyya jvitukmo amaritukmo sukhakmo dukkhapaiklo. Ta ki maasi, sunakkhatta, api nu so puriso amu pnyakasa piveyya ya ja imha pivitv maraa v nigacchmi maraamatta v dukkhanti? No heta, bhante. Evameva kho, sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassyatanesu savutakr upadhi dukkhassa mlanti iti viditv nirupadhi upadhisakhaye vimutto upadhismi v kya upasaharissati citta v uppdessatti neta hna vijjati. Seyyathpi, sunakkhatta, sviso [siviso (ka.)] ghoraviso. Atha puriso gaccheyya jvitukmo amaritukmo sukhakmo dukkhapaiklo. Ta ki maasi, sunakkhatta, api nu so puriso amussa svisassa ghoravisassa hattha v aguha v dajj [yujeyya (ka.)] ya ja iminha daho maraa v nigacchmi maraamatta v dukkhanti? No heta, bhante. Evameva kho, sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassyatanesu savutakr upadhi dukkhassa mlanti iti viditv nirupadhi upadhisakhaye vimutto upadhismi v kya upasaharissati citta v uppdessatti neta hna vijjatti. Idamavoca bhagav. Attamano sunakkhatto licchaviputto bhagavato bhsita abhinandti.
Sunakkhattasutta nihita pacama.