Gakrantadhtu
Liga cittkarae. Cittkaraa vicitrabhvakaraa. Ligeti, ligayati, liga. Ettha liga nma dgharassakisathlaparimaaldibheda sahnanti gahae atva yujjati. Tahi nnappakrehi vicitra hoti, ligyati vicitta kariyati avijjtahkammehi utun v cudhi v sarramiti liga, ajjhattasantnatiarukkhdikualakaraakdsu pavattasahnavaseneta dahabba. Ligasaddo sadde saddappavattinimitte itthibyajane purisabyajane sae kre cti imesu atthesu dissati. Ayahi rukkhoti vacana liganti ettha sadde dissati. Sataligassa atthassti ettha saddappavattinimitte. Tena kho pana samayena aatarassa bhikkhuno itthiliga ptubhavatti ettha itthibyajane. Purisaliganimittakuttkappnanti ettha purisabyajane. Tena ligena jnma, dhuva buddho bhavissatti ettha sae Tehi ligehi tehi nimittehi tehi krehi gantukabhvo jnitabbo gantuk imeti ettha kre dissati.
Sadde ca tannimitte ca, kakoacikya ca;
lakkhae ceva kre, ligasaddo pavattati.
Maga anvesane. Mageti, magayati. Migo, mago, mago, magayamno. Ettha ca yath biro msika magayamnoti pi nidassana. Migoti ca magoti ca catuppado pavuccati. Ettha migoti magayati ito cito gocara anvesati pariyesatti migo. Eva mago. Ettha visesato haria migo migo nma. Smaato pana avasespi catuppad migo icceva vuccanti. Tath hi susmajtake k mig setadant tava ime, parosahassa hemajlbhisachannti etasmi pippadese hatthinopi migasaddena vutt kamigti. Atha v magiyati jvitakappanatthya masdhi atthikehi luddehi anvesiyati pariyesiyatti migo, araajt sasapasadaharieeyydayo catuppd, eva mago. Attha na labhate magoti ettha pana mago viyti mago, bloti attho. Magga gavesane. Maggeti, maggayati. Maggo, maggana. Ettha ca maggoti paipadya ca pakatimaggassa ca upyassa ca adhivacana. Mahvihravsna, vcanmagganissitanti-dsu pana kathpabandhopi maggoti vuccati. Tatra paipad ekantato jtijarbydhidukkhdhi pitehi sattehi dukkhakkhaya nibbna ppuatthya maggitabbo gavesitabboti maggo. Pakatimaggo pana maggamhehi maggitabboti maggo. Pakatimaggamhehi ca paipadsakhtriyamaggamh eva bahavo santi. Pakatimaggo hi kadci eva addhikna muyhati, esa maggoti nyak na dullabh. Ariyamaggo pana sabbadyeva sabbalokassa muyhati, nyak paramadullabh. Tasm so eva avijjsammhehi maggitabboti maggo. Aesa pana dvinna dhtna vasenapi attha vadanti gar kilese mrento gacchatti maggoti. Ta ta kicca hita v nipphdetukmehi maggiyati gavesiyatti maggo, upyo. Maggasaddo hi abhidhammakathmagga, devna sampavattayti ettha upyepi vattati. Tath hi abhidhammakya maggoti upyo, khandhyatandna kusaldnaca dhammna avabodhassa saccappaivedhasseva v upyabhvato abhidhammakathmaggoti vutto, pabandho v maggoti vuccati. So hi dghatt maggo viyti maggo, tasm abhidhammakathpabandho abhidhammakathmaggoti vutto. Idni pakatipaipadmaggna nmni kathayma. Tesu pakatimaggassa
Maggo pantho patho pajjo, ajhasa vaumyana;
addhnamaddh padav, vattani ceva santatti
Imni nmni. Paipadmaggassa pana
Maggo pantho patho pajjo, ajasa vaumyana;
nv uttara setu ca, kullo ca bhisi sakamoti
Anekni nmni. Ettha pana keci nvti-dni pakatimaggassa nmnti vadanti, ta na gahetabba, pakatimaggassa kismicipi pippadese nvti-dhi padehi vuttahnbhvato, abhidhnasatthesu ca nv iccdikna tadabhidhnna angatatt. Aya panettha vacanattho nvviyti nv, uttaranti etenti uttara, nvyeva uttaranti. Ayahi nvpariyyo tara, taraa, poto, plavoti. Imepi tapariyyyeva. Uttara viyti uttara. Setu viyti setu. Kullo viyti kullo. Bhisi viyti bhisi. Sakamo viya, sakamanti v etenti sakamo, sabbameta ariyamaggasseva nma, na pakatimaggassa. Tath hi dhammanva samryha, santressa sadevakanti ca, dhammasetu daha katv, nibbuto so narsabhoti ca, kulloti kho bhikkhave ariyamaggasseta adhivacananti ca evamdin tattha tattha bhagavat ariyamaggo nvti-dhi anekehi nmehi vutto. Ahakathcariyehipi suttaniptahakathya baddh bhisi susakhat bhagavti etasmi padese eva atthasavaan kat bhisti pattharitv puthula katv baddh kullti vuccati loke, ariyassa vinaye pana ariyamaggoti.
Maggo pajjo patho pantho, ajasa vaumyana;
nv uttara setu ca, kullo ca bhisi sakamo;
addhna pabhavocceva, tattha tattha paksitoti.
Eva cariyehi katya atthasavaanya dassanato ca nvti-dnipi pakatimaggassa nmnti vacana na gahetabba, yathvuttameva vacana gahetabba. Koci panettha eva vadeyya dhammasetu daha katvti ettha dhammasetunti maggasetunti vacanato dhammasaddo magge vattati, na setusaddoti. Tanna, dhammasaddo viya setusaddopi magge vattatti setu viyti setu, dhammo eva setu dhammasetti atthavasena, esa nayo aatrpi. Aparampi vadeyya nanu brahmajlasuttantahakathya dakkhiuttarena bodhimaa pavisitv assatthadumarjna padakkhia katv pubbuttarabhge hitoti imasmi hne dakkhiuttarasaddena dakkhio maggo vuttoti. Na, anekesu pippadesesu ahakathpadesesu ca abhidhnasatthesu ca maggavcakassa uttarasaddassa angatatt, tasm tattha evamattho dahabbo dakkhiadisato gantabbo uttaradisbhgo dakkhiuttaroti vuccati, evabhtena dakkhiuttarena bodhimaapavisana sandhya dakkhiuttarena bodhimaa pavisitvti vuttanti. Atha v dakkhiuttarenti dakkhiapacchimuttarena, ettha di-avasnaggahaena majjhassapi gahaa dahabba. Eva gahaayeva hi ya jtakanidne vutta bodhisatto tia gahetv bodhimaa ryha dakkhiadisbhge uttarbhimukho ahsi, tasmi khae dakkhiacakkava osditv heh avcisampatta viya ahosi, uttaracakkava ullaghitv upari bhavaggappatta viya ahosi, bodhisatto ida sambodhippuahna na bhavati maeti padakkhia karonto pacchimadisbhga gantv puratthbhimukho ahsti-di, tena sameti. Athpi vadeyya yadi uttarasaddo disvcako, evaca sati dakkhiuttarenti enayoga avatv dakkhiuttaryti yayogo vattabboti. Tanna, disvcakassapi saddassa uttarena nad st, gambhr duratikkamti enayogavasena vacanato. Apica disbhga sandhya dakkhiuttarenti vacana vutta. Disbhgo hi dis evti nihametthvagantabba.
Gakrantadhturpni.