Tattha jtavedoti aggi. So hi jtova vedayati dhmajluhnena payati, tasm jtavedoti vuccati. Vijjti dhammna sabhva vidita karotti vijj, a. Avijjti khandhna rsaha, yatanna yatanaha, dhtna suaha, saccna tathaha, indriyna adhipatiyaha avidita karotti avijj. Dukkhdna pandivasena vutta catubbidha attha avidita karotti avijj, moho. Mada ummde. Ummdo nma muyha na v sativippavso v cittavikkhepo v. Majjati, pamajjati. Matto, surmadamatto. Matto aha mahrja. Puttamasni khdayi. Mattahatth, pamatto, ummatto.
Appamdo amata pada, pamdo maccuno pada;
appamatt na miyyanti, ye pamatt yath mat.
Mida sinehane. Mejjati. Mett, metti, mitta, mitto. Antaradh adassane. Antarapubbo dhdhtu vijjamnassa vatthuno adassane vattati. Antaradhyati. Antaradhna, antaradhyanto. S devat antarahit. Antarpidhyati. Budha avagamane. Avagamana jnana. Bujjhati, buddho, buddhi, buddha, bodho, bodhi. Bujjhit saccni. Sakala buddho, buddhav, vibodheti, bodhet, buddho, vibuddho iccdni. Tatra buddhoti bujjhit saccnti buddho, bodhet pajyti buddho. Atha v pramitparibhvitya paya sabbampi eyya abujjhti buddho. Keci pana kammenapi buddhasaddassa siddha icchant eva nibbacana karonti sammsambuddho vata so bhagavti adhigataguavisesehi khsavehi bujjhitabboti buddhoti. Vitthro pana niddese vuttanayena gahetabbo. Buddhti bujjhatti buddhi. Eva buddha bodho bodhi ca. Atha v bujjhana buddhi. Eva bodho bodhi ca, sabbameta paydhivacana. Idni bodhisaddassa atthuddhra vadma. Bodhti hi rukkhopi maggopi sabbautaampi nibbnampi evapaattiko puggalopi vuccati, tath hi bodhirukkhamle pahambhisambuddhoti ca, antar ca bodhi antar ca gayanti ca gatahne rukkho bodhti vuccati. Catsu maggesu anti gatahne maggo. Pappoti bodhi varabhri sumedhasoti gatahne sabbautaa. Patvna bodhi amata asakhatanti gatahne nibbna. Bodhi bhante rjakumro bhagavato pde siras vandatti ariyasvako bodhti vuccatti ca gatahne evapaattiko puggalo. Atrida vuccati
Rukkhe magge ca nibbne, e sabbautya ca;
tath paattiyaceva, bodhisaddo pavattati.
Bujjhatti bujjhit, bodhetti bodhet. Ettha ca koci payogo tumantdni ca rpni vuccante guyhamatthamasambuddha, sambodhayati yo naro. Para sambuddhumarahati. Bujjhitu, buddhu, bujjhitv, bujjhitvna, bujjhituna, buddhiya, buddhiyna, buddh, buddhna iti bhavanti. Tatra asambuddhanti parehi ata, asambodhantipi pho, paresa bodhetu ayuttanti attho. Sambuddhunti sabujjhitu. Buddhti bujjhitv, eva buddhnti etthpi. Keci pana nmarpaparicchede bodhimaggena budhvti ca, budhv bodhitale yamha sugatoti ca dhakravakrasaogavato padassa dassanato tvpaccayantabhvato ca dhakravakrasayogavasena budhvti padasiddhi icchitabbti vadanti, ta tdisassa padarpassa buddhavacane adassanato ca, buddhavacanassa ananuklatya ca, parisuddhe ca porapotthake vakrasayogavigatassa bodhimaggena buddhtica, buddh bodhitaleti ca padassa dassanato na gahetabba. Tath hi na tdiso pho buddhavacanassa anuklo hotti. Na hi buddhavacane vassasatampi vassasahassampi pariyesant tdisa vakradhakrasaogapada passissanti. Eva budhvti padarpassa buddhavacanassa ananuklat dahabb. Tahi sakkaaganthe kataparicayabhvena vacitehi vidhi icchita, na saddhammantividhi. Ettha imni nidassanapadni veditabbni Ko ma viddh nilyati. Laddh macco yadicchati. Laddhna pubbpariya visesa, adassana maccurjassa gacche.
Ummdantimaha dih, mukkamaikuala;
na supmi divratti, sahassava parjitoti.
Tattha viddhti vijjhitv. Laddhti labhitv. Laddhnti labhitvna. Dihti disv. Iti viddh laddh laddhna dihti padni tvpaccayena saddhi gatnipi saogavasena vakrapaibaddhni na honti, tasm buddh buddhna iccetnipi laddh laddhna iccdni viya parihnavakrasaogni eva gahetabbni. Ye budhvti rpa icchanti pahanti ca, mae te tvpaccayo vaceti, tena te vacana ppuanti, tasm tdisa rpa aggahetv yo saddantiya saddavinicchayo vutto, soyeva yasmantehi srato paccetabbo. Budha bodhane. Sakammakkammakoya dhtu. Tath hi bodhanasadduccraena jnana vikasana niddakkhayo ca gahito, tasm budha e, budha vikasane, budha niddakkhayeti vutta hoti. Bujjhati bhagav, dhamme bujjhati, pabujjhati, paduma bujjhati. Puriso buddho, pabuddho, bodhati, pabodhati iccdni. Sadh sandhimhi. Sapubbo dhdhtu sandhimhi vattati. Nevassa madd bhkui, na sandhiyati na rodati. Na sandhiyatti ida aehi pakaraehi asdhraa divdirpa. Dhanu ycane. Mt hi tava irandhati, vidharassa hadaya dhaniyyati. Idampi asdhraa divdirpa. Dh andare. Dhyate. Dhno. Yudha sampahre. Yujjhati. Yodho, yuddha, carayudho, yakrassa vakrabhve vudhanti rpa. Tatra carayudhoti kukkuo. Kudha kope. Kujjhati. Kodho, kujjhan, kujjhitatta. Kuddho attha na jnti, kuddho dhamma na passati. Sudha soceyye. Soceyya sucibhvo. Sujjhati. Suddhi, visuddhi, sujjhana, suddho, visuddho, parisuddho. Krite sodheti, sodhako iccdni. Sidhu sardhane. Sijjhati. Siddhi. Radha hisya. Rajjhati, virajjhati, aparajjhati. Apardho. Rdha sdha sasiddhiya. Rdhayati, sdhayati. rdhana, sdhana. Saparahita sdhetti sdhu, sappuriso. Accanta sdhetabbanti sdhu, laddhaka sundara dnasldi. Vidha vijjhane. Vijjhati. Paivijjhati. Khaa viddha, vidhu, vijjhanako, viddho, paividdho, vijjhana, vedho, paivedho, vijjhitv, viddh, viddhna. Ko ma viddh nilyati. Idha vuddhiya. Ijjhati, samijjhati. Iddhi, ijjhana, samijjhana, iddho. Tattha iddhti ijjhana iddhi. Ijjhanti v satt etya iddh vuddh ukkasagat hontti iddhi. Gidhu abhikakhya. Gijjhati, gijjho. Gaddho. Gaddhabdhipubbo. Kmagiddho na jnsi. Gedho. Rudhi varae. Rujjhati, virujjhati, paivirujjhati. Virodhako, viruddho. Rodho, virodho, paivirodho, anuvirodho. Anuvidh anukarae. Anuvipubbo dhdhtu anukriyya vattati. Puriso aassa purisassa kriya anuvidhyati tatrya pi
Dsito giridattena, hayo smassa paavo;
pora pakati hitv, tassevnuvidhyatti.
Idampi asdhraa divdirpa. Anurudha kme. Kmo icch. Anupubbo rudhadhtu icchya vattati. Anuruddho, anurodho. Anusmti ki virodho. Tattha anuruddhoti anurujjhati pata pata vatthu kmetti anuruddho. Anurodhoti anuklat. Aya pi so uppanna lbha anurujjhati, albhe paivirujjhatti. Byadha tane. Byajjhati. Bydho. Bydhoti luddho. Ta ta miga byajjhati teti hisatti bydho. Gudha parivehane. Gujjhati. Godh. Mana e. Maati, avamaati, atimaati. Seyydivasena maatti mno. Maan, maitatta, mno, ahakro, unnati, ketu, paggaho, avalepoti pariyy. Jana janane. Sakammakoya dhtu. Jaattimassa rpa, karotti attho. Krite janesi phussat mama. Janayati, sukha janeti, janayatti janako, pit, yo koci v nibbattet. Puthu kilese janetti puthujjano. Tattha janeti janayatti rpni curdigaa patv suddhakatturpni bhavanti. Karotti hi tesa attho. Hetukattuvasenapi tadattho vattabbo nibbattetti. Jan ptubhve. krantoya akammako dhtu, vipubbo ce, sakammako. Putto jyati, jto. Puthu kiles jyanti etthti puthujjano. Janana jti, sajti, nibbatti, abhinibbatti, khandhna ptubhvoti pariyy. Itth putta vijyati, itth putta vijt. So puriso vijtamtuypi amanpo. Upavija itth. Krite jpeti, jpayati. Atthajpik pati rpni. Hana hisya. Idha hisvacanena ghaana gahetabba. Saddo sotamhi haati. Paihaati. Buddhassa bhagavato vohro lokile sote paihaati. Imni kattupadni. Bhvdigaa pana patv lohena ve haati jtarpa, na jtarpena hananti lohanti piya haatti pada kammapada, jtarpa lohena kammrehi haatti attho. Hanantti pada kattupada, loha jtarpena kammr hanantti hi attho. Ettha hanana paharaanti gahetabba. Rpa ruppane. Ruppana kuppana ghaana pana. Ruppati. Rpa, ruppana. Imassa pana rpa rpakriyyanti curdigae hitassa rpeti rpayatti rpni bhavanti. Tattha rpanti kenahena rpa? Ruppanahena rpa. Vuttaheta bhagavat kica bhikkhave rpa? Ruppatti kho bhikkhave tasm rpanti vuccati. Kena ruppati? Stenapi ruppati, uhenapi ruppati, jighacchyapi ruppati, pipsyapi ruppati, asamakasavttapasarsapasamphassenapi ruppati, ruppatti kho bhikkhave tasm rupanti vuccatti. Tattha ruppatti kuppati ghaiyati piyati, bhijjatti attho. Bhijjatti vikra pajjati, vikrpatti ca stdisannipte visadisarpappavattiyeva. Ettha ca kuppatti etena kattu-atthe rpapadasiddhi dasseti, ghaiyati piyatti etehi kammatthe. Kopdikriyyeva hi ruppanakriyti, so pana kattubhto kammabhto ca attho bhijjamno nma hotti imassa atthassa dassanattha bhijjatti atthoti vutta. Atha v ruppatti rpanti kammakattutthe rpapadasiddhi vutt. Vikro hi ruppananti vuccati, teneva bhijjatti atthoti kammakattutthena bhijjatti saddena attha dasseti. Tattha yad kammatthe ruppatti pada, tad stenti-di kattu-atthe karaavacana. Yad pana ruppatti pada kattu-atthe kammakattu-atthe v, tad hetumhi karaavacana dahabba. Rpasaddo khandha bhava nimitta paccaya sarra vaasahndsu atthesu vattati. Ayahi ya kici rpa attngatapaccuppannanti ettha rpakkhandhe vattati. Rppapattiy magga bhvetti ettha rpabhave. Ajjhatta arpasa bahiddhrpni passatti ettha kasianimitte. Sarp bhikkhave uppajjanti ppak akusal dhamm, no arpti ettha paccaye. kso parivrito rpantveva sakha gacchatti ettha sarre. Cakkhuca paicca rpe ca uppajjati cakkhuvianti ettha vae. Rpappamo rpappasannoti ettha sahne. Icceva
Khandhe bhave nimitte ca, sarre paccayepi ca;
vae sahna-dimhi, rpasaddo pavattati.
Kupa kope. Kuppati. Kuppanti vtassapi eritassa. Kopo, pakopo. Vacpakopa rakkheyya. Tapa santpe. Tappati, santappati. Santpo. Tapa pane. Tappati. Tappana. Dapa hse. Dappati. Dpa dittiya. Dippati. Dpo. Lupa adassane. Luppana, lopo, lutti. Khipa perae. Khippati. Khippa. Lubha giddhiya. Lubbhati. Attanoyeva jauka olubbha tihati. Lubbhana, lobho, lubbhitv, lubbhitvna, lubbhiya, lubbhiyna, olubbhitv, olubbhitvna, olubbhiya, olubbhiyna, lubbhitu, olubbhitu. Tattha lobhoti lubbhanti tena satt, saya v lubbhati, lubbhanamattameva v tanti lobho. Ettha pana lobho lubbhan lubbhitatta rgo tah tasi mucch ej vana vanatho iccdni lobhassa bahunmni veditabbni. Khubha sacalane. Khubbhati, sakhubbhati. Khubbhitthanagara. Sakhobho. Krite khobheti, khobhayati. Samu upasame. Citta sammati, upasammati, vpasammati, samao, santi, santo. Ettha samaoti sammati santacitto bhavatti samao. Kritavasena pana kilese sameti upasametti samaoti nibbacana dahabba. Tath hi ya sametti ida ariya. Samayattidha sattnanti dve kritarpni. Samu khede nirodhe ca. Khedo. Kilamana. Nirodho abhvagamana. Addhnamaggappaipannassa kyo sammati. Aggi sammati. Santo. Santasaddo dgha santassa yojananti-dsu kilantabhve gato. Ayaca vitakko ayaca vicro sant honti samitti-dsu niruddhabhve. Adhigato kho myya dhammo gambhro duddaso duranubodho santo patoti-dsu santaagocaratya. Upasantassa sad satmatoti-dsu kilesavpasame. Santo have sabbhi pavedayantti-dsu sdhsu. Pacime bhikkhave mahcor santo savijjamnti-dsu atthibhve. Ettheta vuccati
Kilantatte niruddhatte, santadhgocarattane;
kilespasame ceva, atthibhve ca sdhusu;
imesu chasu hnesu, santasaddo pangatoti.
Damu damane. Dammati. Danto, damo, damana. Krite citta dameti, damayatti rpni. Tattha damoti indriyasavardna eta nma. Saccena danto damas upeto. Vedantag vusitabrahmacariyoti ettha hi indriyasavaro damoti vutto. Yadi sacc dam cg, khanty bhiyyodha vijjatti ettha pa damoti vutt. Dnena damena sayamena saccavajjenti ettha uposathakamma damoti vutta. Damupasamenti ettha khanti damoti vutt. Icceva
Indriyasavaro pa, khanti cpi uposatho;
ime atth pavuccanti, damasaddena ssaneti.
Y gatippuesu. Yyati, yyanti. Pariyyo. Yyamno mahrj, add sdantare nage. Yyanto. Yyantamanuyyati. Ytnuyy. Yyitu, yyitv iccdni. Ettha pariyyasaddassa atthuddhro vuccate, pariyyasaddo vradesankraesu samantato gantabbahne ca sadise ca vattati. Kassa nu kho nanda ajja pariyyo bhikkhuniyo ovaditunti-dsu hi vre vattati. Madhupiikapariyyotina dhrehti-dsu desanya. Iminpi kho te rjaa pariyyena eva hotti-dsu krae. Pariyyapathoti-dsu samantato gantabbahne. Kopasaddo khobhapariyyoti-dsu sadise vattati. Icceva
Pariyyaravo vra-desankraesu ca;
samantatova gantabba-hne ca sadise siy.
Ri vasane. Riyati. Vil vilnabhve. Sappi vilyati. Krite vilpayati. V gatigandhanesu. Vyati. Vyo, vto. Sivu tantasantne. Sibbati, sasibbati. Sibba, sibbanto. Krite sibbeti, sibbayati, sibbpeti, sibbpayati. Sivu gatisosanesu. Sibbati. Dhivu khivu nidassane. Dhibbati. Khibbati. S tanukarae. Siyati, siyanti. S antakammani. Siyati anavasesato mna siyati samucchindatti aggamaggo mnasanti hi vutta. S assdane. Rasa syati. Syita, syana. Si pippasave. Syati, pasyati. Past gv. Kusu haraadittsu. Kusayati. Silisa ligane. Silissati. Sileso. Kilisa upatpe. Kilissati, sakilissati. Kileso, sakileso. Ikralope klissati kleso iccdni. Apica malnatpi kilisasaddena vuccati, kilihavattha paridahati. Cittena sakilihena, sakilissanti mavti-dsu dhtna anekatthatya. Masa appbhve khamyaca. Massati. Lsa appbhve. Lissati. Leso. Lisa lesanetipi pahanti cariy. Tasa pipsya. Tassati, paritassati. Paritassan, tasi, tasito. Dusa dosane. Dussati. Doso, dosana, dosito. Dusa apptiya. Dussati, padussati. Doso, padoso, duho, paduho, dsako, dsito, dsan. Asu khepe. Khepo khipana. Assati. Nirassati-diyati ca dhamma. Issso. Ettha ca nirassatti chaeti satthra tath dhammakkhndni. Isssoti usu assati khipatti issso, dhanuggaho. Yasu payatane. Yassati. Niyasakamma. Ettha ca yena vinayakammena nissya te vatthabbanti niyassiyati bhajpiyatti niyaso bla, ta niyasakamma nma. Karohi me yakkha niyasakammanti ettha pana niggahakamma niyasakamma nma. Bhassa bhassane. Bhassati. Bhassa, bhassakrako. Vasa sadde. Sakuo vassati. Adhamo migajtna, siglo tta vassati. Mako vassati. Nasa adassane. Nassanadhamma nassati. Panassati. Vinassati. Nassa vasali, cara pire vinassa. Naho, vinaho. Krite nseti, nsayati. Susa sosane. Paa sussati. Krite vto paa soseti, sosayati. Kamme vtena paa sosiyati. Bhve kriypadamappasiddha. Soso, sukkha kaha. Sussa, sussanto. Sussamno dahado. Tusa tuhiya. Tussati, santussati. Santuhi, santoso, tosana, tuhabba, tussitabba, tusit. Krite toseti iccdni. H parihniya. Hyati, parihyati. Hyanti tattha vaav. Bhve bhaya v chambhitatta v lomahaso v, so pahyissatti ca rgo pahyatti ca rpa. Kamme kriypadamappasiddha. Rgo pahyatti ida pana h cgeti vuttassa bhvdigaikadhtussa rpa rga pajahatti kattupadassa dassanato. Naha bandhane. Nayhati. Upanayhati. Sannayhati. Sannho. Sannaddho. Muha vecitte. Muyhati, sammuyhati, pamuyhati. Moho, pamoho. Mho. Momho puriso. Momha citta. Krite moheti. Pamohako. Ettha ca momhoti avisadatya momho, mahmhoti attho. Saha suha sattiya. Sayhati. Suyhati. Nh soceyye. Nhyati, appakkharna bahubhve nahyati. Nahyitv, nhyitv. Nahna, nhna. Ssa nhto. Ettha ca ssa nhtoti ssa dhovitv nhtoti attho gahetabbo porehi anumatatt. Siniha ptiya. Siniyhati. Sinehako, sinehito, siniddho. Putte sineho ajyatha. Ikralopena sneho. Tath hi nisnehamabhikakhmti pi dissati. Viria lajjya codane ca. Viriito. Lajjvasena attho pasiddho, na codanvasena. Tath hi viriitoti lajjitoti atthasavaak gar vadanti lajjankrappattoti ca.
Divd ettak dih, dhtavo me yathbala;
suttesvaepi pekkhitv, gahavho atthayuttitoti.
Divdigaoya.