Lakrantadhtu

L dne. Lti. Lna, garuo, shao, rhulo, kusala, blo, mahallako, mahallik.
Tatra garuoti garu lti dadti gahtti garuo, yo supao, dijdhipo, ngri, karoti ca vuccati. Shaoti sha lti dadti gahtti shao, pubbapuriso. Tabbase jt etarahi sabbepi sha nma jt.
Rhuloti-dsu pana rhu viya lti gahtti rhulo, ko so? Sikkhkmo yasm rhulabhaddo buddhaputto. Tassa hi jtadivase suddhodanamahrj puttassa me tuhi nivedethti uyyne kantassa bodhisattassa ssana pahii. Bodhisatto ta sutv rhu jto bandhana jtanti ha. Puttassa hi jyana rhuggaho viya hoti. Tahkilissanatpdanato bhena ca sakhalikdibandhanena bandha viya hoti muccitu appadnatoti rhu jto bandhana jtanti ha. Rj ki me putto avacti pucchitv ta vacana sutv ito pahya me natt rhulo tveva hotti ha, tato pahya kumro rhulo nma jto.
Mahpadnasuttakyahi rhu jtoti ettha rhti rhuggahoti vutta, ta pana rhuloti vacanassattha pkaa ktu adhippyatthavasena vutta. Na hi kevalo rhti saddo rhuggahoti attha vadati, atha kho jtasaddasambandha labhitv vadati. Tath hi rhu jtoti bodhisattena vuttavacanassa rhuggaho jtoti atthau bhavati, tasm suddhodanamahrj mama natt rhu viya ltti rhuloti vattabboti cintetv rhulotveva hotti hti dahabba.
Keci pana rhulo jto bandhana jtanti pahanti, katthaci potthake ca likhanti, ta na sundara, atthassa ayuttito kya ca saddhivirocato. Na hi rhuloti kumrassa nma pahama uppanna, pacchyeva pana uppanna ayyakena dinnatt, tasm tad bodhisattena rhulo jtoti vattu na yujjati. Yath hi anabhisitte arjini puggale mahrjti vohro nappavattati. kyaca rhti rhuggahoti vutta. Athpi tesa siy rhulo jto bandhana jtanti padassa vijjamnatt eva kya rhuggahoti bhvavasena lsaddena samnattho dnattho gahasaddo vuttoti evampi nupapajjati, rhulna jta bandhana jtanti phassa vattabbatt. Rhuloti hi ida pada shaoti pada viya dabbavcaka, na kadcipi bhvavcaka, tasm rhulo jto bandhana jtanti eta ekaccehi duropita pha aggahetv rhu jto bandhana jtanti ayameva pho gahetabbo, srato ca paccetabbo suparisuddhesu anekesu potthakesu dihatt, porehi ca gambhrasukhumaehi cariyapacriyehi pahitatt.
Aya panettha sdhippy atthappaksan rhu jtoti bodhisatto puttassa jtassana sutv savegappatto idni mama rhu jtoti vadati, muccitu appadnavasena mama gahaattha rhu uppannoti hi attho. Bandhana jtanti imin mama bandhana jtanti vadati. Tath hi kya vutta rhti rhuggahoti. Tattha rhuggahoti gahtti gaho, rhu eva gaho rhuggaho, mama ghako rhu jtoti attho. Atha v gahaa gaho, rhuno gaho rhuggaho, rhuggahaa mama jtanti attho. Putto hi rhusadiso. Pit candasadiso puttarhun gahitatt.
Ekacce pana rhulotveva hotti ima padesa disv rhu jtoti vutte imin na sameti, rhulo jtoti vutteyeva pana sametti maamn eva pha pahanti likhanti ca, tasm so anupaparikkhitv pahito duropito pho na gahetabbo, yathvutto porako porcariyehi abhimato phoyeva yasmantehi gahetabbo atthassa yuttito, kya ca saddhi avirodhatoti.
Tattha kusalanti kucchitna ppadhammna snato tanukaraato a kusa nma, tena kusena ltabba pavattetabbanti kusala. Bloti dihadhammikasamparyikasakhte dve anatthe devadattakoklikdayo viya lti dadtti blo. Imni pana tanmni
Blo avidv ao ca, a avicakkhao;
apaito akusalo, dummedho kumati jao.
Eamgo ca nippao, dummedh avid mago;
avi andhablo ca, duppao ca aviddasu.
Mahallakoti mahatta lti gahtti mahallako, jiapuriso. Imnissa nmni
Jio mahallako vuddho, buddho vuho ca kattaro;
thero cti ime sadd, jiapaattiyo siyu.

Tath hi

Dure apassa therova, cakkhu ycitumgato;
evamdsu dahabbo, therasaddo mahallake.

Imni pana nmni itthiy itthiligavasena vattabbni

Ji mahallik vuddh, buddh vuh ca kattar;
ther cti ime sadd, nma jiya itthiy.
Dala phala visarae. Dalati. Phalati. Dalito rukkho. Phalito bhmibhgo.
Ala bhsane. Alati. Alakro, alakato, alakata. Slaknanayogepi, slaknanavajjitti imissahi kavna kabbaracanya alakasaddo bhsanavisesa vadati. Keci panettha ala bhsanapariypanavranesti dhtu pahanti, alatti ca rpa icchanti. Maya pana aladhtussa pariyattinivraatthavcakatta na icchma payogdassanato. Niptabhto pana alasaddo pariyattinivraatthavcako dissati alameta sabba. Ala me tena rajjenti-dsu.
Mla nimelane. Mlati, nimlati, ummlati. Nimlana.
Bila patitthambhe. Bilati.
Nla vae. Nlavattha.
Sla samdhimhi. Slati. Sla, slana.
Ettha slanti slanahena sla. Vuttaheta visuddhimagge slanti kenahena sla? Slanahena sla, kimida slana nma? Samdhna v kyakammdna suslyavasena avippakiatti attho. Upadhraa v kusalna dhammna patihnavasena dhrabhvoti attho. Etadeva hi ettha atthadvaya saddalakkhaavid anujnanti. Ae pana siraho slaho, stalaho slahoti evamdin nayenettha attha vaentti. Tattha atthadvaya saddalakkhaa vid anujnantti ida sla samdhimhi sla upadhraeti dvigaikassa sladhtussa atthe sandhya vutta. Imassa hi curdigaa pattassa upadhrae sleti, slayatti rpni bhavanti, upadhrettipi tesa attho. Idha pana bhvdigaikatt samdhnatthe slatti rpa bhavati, samdhiyatti tassa attho. Punapi ettha sotna sukhaggahaattha nibbacanni vuccante. Slati samdhiyati kyakammdna suslyavasena na vippakiratti sla. Atha v slanti samdahanti citta etenti sla. Imni bhvdigaikavasena nibbacanni. Curdigaikavasena pana sleti kusale dhamme upadhreti patihbhvena bhuso dhretti sla. Slenti v etena kusale dhamme upadhrenti bhuso dhrenti sdhavoti slanti nibbacanni.
Kila bandhe. Kilati. Kila.
Kla varae. Kulati. Kla. Vahe rukkhe paklaje. Kla bandhati. Nadkle vasmaha. Klati varati udaka bahi nikkhamitu na detti kla.
Sla rujya. Slati. Sla. Kaasla na janeti.
Tla nikkarse. Nikkarsa nma karsamattenapi aminetabbato lahubhvoyeva. Tlati. Tla bhahava mluto.
Pula saghte. Pulati. Pacapuli.
Mla patihya mlati. Mla. Mlasaddo mlni uddhareyya antamaso ussranimattnipti-dsu mlamle dissati. Lobho akusalamlanti-dsu asdhraahetumhi. Yvamajjhanhike kle chy pharati, nivte pani patanti, ettvat rukkhamlanti-dsu sampe. Atrida vuccati
Mlamle mlasaddo, padissati tatheva ca;
asdhraahetumhi, sampamhi ca vattati.
Phala nibbattiya. Rukkho phalati. Rukkhaphalni bhujant. Mahapphala mahnisasa. Sotpattiphala. Tattha phalanti mahnibbattika.
Phala bhede. Phalati. Muddh te phalatu sattadh. Pd phalisu. Tattha phalatti bhajjitu.
Phala abyattasadde. Asan phalati. Dveme bhikkhave asaniy phalantiy na santasanti. Phalantiyti sadda karontiy.
Culla hvakarae. Hvakaraa vilsakaraa. Cullati.
Phulla vikasanabhedesu. Phullati. Phulla. Phullito kisuko. Suphullitamaravindavana.
Astihatthamubbedho, dpakaro mahmuni;
sobhati dparukkhova, slarjva phullito.
Khaaphullapaisakharaa.
Cilla sehille. Sihilabhvo sehilla. Cillati.
Velu celu kelu khelu pelu belu selu sala tila gatiya. Velati. Celati. Kelati. Khelati. Pelati. Belati. Selati. Salati. Tilati. Cela, belako. Ettha celanti vattha. Pelakoti saso.
Khala calane. Khalati. Khalo. Khaloti dujjano asdhu asappuriso ppajano.
Khala sacinane. Khalati. Khala. Khalanti vhihapanoksabhta bhmimaala. Tahi khalanti sacinanti rsi karonti ettha dhanti khalanti vuccati. Khala sla pasu khetta, gant cassa abhikkhaanti payogo.
Gila ajjhoharae. Gilati. Gilamakkha puriso na bujjhati.
Gala adane. Galati. Galo. Galanti adanti ajjhoharanti etenti galo. Galoti gv vuccati.
Sala salla sugatiya. sugati sghagamana. Salati. Sallati. Salla. Ettha ca salla usu saro sallo kao tejanoti pariyy ete.
Khola gatipaighte. Kholati.
Gile ptikkhaye. Gilyati. Gilno, gelaa. Gilnoti akallako. Vinayepi hi vutta nha akallakoti. Ahakathyaca nha akallakoti nha gilnoti vutta.
Mile gattavinme. Milyati. Milyano, milyanto, milyamno.
Kele mamyane. Mamyana tahdihivasena mama idanti gahaa. Kelyati. Tva ka kelyati.
Sala calane savarae ca, vala valla calane ca. Savarapekkhya cakro. Salati. Kusala. Valati. Vallati. Vallro.
Tattha kusalanti kucchite ppadhamme salayati calayati kampeti viddhasetti kusala. Kucchita apyadvra salanti savaranti pidahanti sdhavo etenti kusala. Vallanti savaranti rakkhanti ito kkasendayo satte akhdanatthyti vallro.
Mala malla dhrae. Malati. Mala. Mallati. Mallo.
Bhala bhalla paribhsanahisdnesu. Bhalati. Bhallati.
Kala sakhyne. Kalati. Kal, klo.
Ettha kalti soasabhgdibhgo. Kloti ettako atkkantoti-din kalitabbo sakhtabboti klo, pubbahdisamayo.
Kalla asadde. Asaddo. Nissaddo. Kallati.
Jala dittiya. Jalati. Jala, jalanto, pajjalanto, jalamno.
Ko eti siriy jala. Jalava yasas ah, devadattoti me suta. Saddhammapajjoto jalito.
Hula calane. Hulati. Halo. Haloti phlo, so hi holeti bhmi bhindanto mattikakhaa cletti haloti vuccati ukrassa akra katv.
Cala kampane. Calati. Calito, acalo. Mahanto bhmiclo. Calana, clo.
Jala dhae. Jalati. Jala.
ala ula velambe. alati. ulati.
Thala hne. Thalati. Thalo. Thaloti nirudakappadeso. Pabbajjnibbnesupi tasadisatt tabbohro. Yath hi loke udakoghena anottharaahna thaloti vuccati, eva kilesoghena anottharayatt pabbajj nibbnaca thaloti vuccati, tio pragato thale tihati brhmaoti hi vutta.
Phla vilekhane. Phlati bhmi vilekhati bhindatti phlo.
Nala ganthe. Nalati.
Bala pane. Iha pana jvana sasanaca. Balati. Bala, blo.
Ettha balanti jvita kappenti etenti bala, kyabalabhogabaldika bala. Atha v balanti sammjvana jvanti etenti bala, saddhdika bala. gamahakathya pana assaddhiye na kampatti saddhbalanti-di vutta, ta dahahena balanti vattabbna saddhdna akampanabhvadassanattha vuttanti dahabba. Atha v dhtna atthtisayayogato assaddhiydna abhibhavanena saddhdibalna abhibhavanatthopi gahetabbo abal na baliyantti ettha viya. Bloti balati assasati ceva passasati cti blo, assasitapassasitamattena jvati, na sehena pajvitenti vutta hoti. Tath hi ahakathya vutta balantti bl, assasitapassasitamattena jvanti, na pajvitenti atthoti. Pajvinoyeva hi jvita seha nma. Tenha bhagav pajvi jvitamhu sehanti.
Pula mahatte. Pulati. Vipula.
Kula sakhne bandhumhi ca. Kolati. Kula, kolo.
Sala gamane. Salati.
Kila ptiya kanesu. Ptassa bhvo ptiya yath dakkhiya. Kana kyeva. Kilati.
Ila kampane. Ilati. Ela, el. Ettha ela vuccati doso. Kenahena? Kampanahena. Dosoti cettha aguo veditabbo, na paigho. Nelago setapacchdoti idamettha nidassana.
Apica ela vuccati udaka. Tath hi elambuja kaaki vrija yathti imiss piy attha niddisanto yasm sriputto ela vuccati udakanti ha. Elti ll vuccati elamgoti ettha viya. Apica elti kheo vuccati sutv nelapati vca, v panth apakkamunti ettha viya. Ettha nelapati vcanti kheabinduniptavirahita vacananti attho. Llkheavcakassa tu elsaddassa aa pavattinimitta pariyesitabba. Anekappavattinimitt hi sadd. Ki v aena pavattinimittena, ila kampaneti eva vutta kampana eva llkheavcakassa elsaddassa pavattinimitta, tasm ilanti jigucchitabbabhvena kampenti hadayacalana ppuanti jan etthti elti attho gahetabbo. Samnapavattinimittyeva hi sadd lokasaketavasena nnpadatthavcakpi bhavanti. Ta yath? Hinoti gacchatti hetu, sappati gacchatti sappo, gacchatti goti. Tath asamnappavattinimittyeva samnapadatthavcakpi bhavanti. Ta yath? Racatti rj, bhmi pletti bhmiplo, nare indatti narindoti. Esa nayo sabbatthpi vibhvetabbo.
Ila gatiya. Ilati.
Hila hvakarae. Helati.
Sila uche. Silati.
Tila sinehane. Tilati. Tila, tela, tilo.
Cila vasane. Cilati.
Vala vilsane. Valati.
Pila gahae. Pilati.
Mila sinehane. Milati.
Phula sacale pharae ca. Phulati.

Lakrantadhturpni.