Suttantapiñake
Majjhimanikàyo
Majjhimapaõõàsako
4. Ràjavaggo
Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa.
2.4.10
90 Kaõõakatthala suttaü

Evaü me sutaü: ekaü samayaü bhagavà ujukàyaü1 viharati kaõõakatthale migadàye. Tena kho pana samayena ràjà pasenadi kosalo ujukaü anuppatto hoti kenacideva karaõãyena. Atha kho ràjà pasenadi kosalo a¤¤ataraü purisaü àmantesi: 'ehi tvaü ambho purisà yena bhagavà tenupasaïkama, upasaïkamitvà mama vacanena bhagavato pàde sirisà vandàhi. Appàbàdhaü appàtaïkaü lahuññhànaü balaü phàsuvihàraü puccha, 'ràjà bhante, pasenadi kosalo bhagavato pàde sirasà vandati, appàbàdhaü appàtaïkaü lahuññhànaü balaü phàsuvihàraü pucchatã'ti. Eva¤ca vadehi: 'ajja kira bhante, ràjà pasenadi kosalo pacchàbhattaü bhåttapàtaràso bhagavantaü dassanàya upasaïkamissatã'ti. Evaü devàti kho so puriso ra¤¤o pasenadissa kosalassa pañissutvà yena bhagavà tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho so puriso bhagavantaü etadavoca: 'ràjà bhante, pasenadi kosalo bhagavato pàde sirasà vandati. Appàbàdhaü appàtaïkaü lahuññhànaü balaü phàsuvihàraü pucchati. Eva¤ca vadeti: ajja kira bhante, ràjà pasenadi kosalo pacchàbhattaü bhuttapàtaràso bhagavantaü dassanàya upasaïkamissatã'ti.

Assosuü kho somà ca bhaginã sakulà ca bhaginã 'ajja [PTS Page 126] [\q 126/] kira ràjà pasenadi kosalo pacchàbhattaü bhuttapàtaràso bhagavantaü dassanàya upasaïkamissatã'ti. Atha kho somà ca bhaginã sakulà ca bhaginã ràjànaü pasenadiü kosalaü bhattàbhihàre upasaïkamitvà etadavocuü: 'tena hi mahàràja, amhàkampi vacanena bhagavato pàde sirasà vandàhi. Appàbàdhaü appàtaïkaü lahuññhànaü balaü phàsuvihàraü puccha: 'somà ca bhante, bhaginã sakulà ca bhaginã bhagavato pàde sirasà vandanti, appàbàdhaü appataïkaü lahuññhànaü balaü phàsuvihàraü pucchanti'ti.

Atha kho ràjà pasenadi kosalo pacchàbhattaü bhuttapàtaràso yena bhagavà tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho ràjà pasenadi kosalo bhagavantaü etadavoca: 'somà ca bhante, bhaginã sakulà ca bhaginã bhagavato pàde sirasà vandanti. Appàbàdhaü appàtaïkaü lahuññhànaü balaü phàsuvihàraü pucchantã'ti. Kimpana mahàràja, somà ca bhaginã sakulà ca bhaginã a¤¤aü dåtaü nàlatthu'nti.

[BJT Page 564] [\x 564/]

Assosuü kho bhante, somà ca bhaginã sakulà ca bhaginã, ' ajja kira ràjà pasenadi kosalo pacchàbhattaü bhuttapàtaràso bhagavantaü dassanàya upasaïkamissatã'ti. Atha kho bhante, somà ca bhaginã sakulà ca bhaginã maü bhattàbhihàre upasaïkamitvà etadavocuü: tena hi mahàràja, amhàkampi vacanena bhagavato pàde sirasà vandàhi, appàbàdhaü appàtaïkaü lahuññhànaü balaü phàsuvihàraü puccha, somà ca bhante, bhaginã sakulà ca bhaginã bhagavato pàde sirasà vandanti, appàbàdhaü appàtaïkaü lahuññhànaü balaü phàsuvihàraü pucchantã'ti.

Sukhiniyo hontu mahàràja, somà ca bhaginã sakulà ca bhaginãti.

Atha kho ràjà pasenadi kosalo bhagavantaü etadavoca: " sutaü metaü bhante samaõo gotamo evamàha: 'natthi so samaõo và bràhmaõo và yo sabba¤¤å sabbadassàvã aparisesaü ¤àõadassanaü pañijànissati, netaü ñhànaü vijjatã'ti. Ye te bhante evamàhaüsu: 'samaõo gotamo evamàha: [PTS Page 127] [\q 127/] natthi so samaõo và bràhmaõo và yo sabba¤¤å sabbadassàvã aparisesaü ¤àõadassanaü pañijànissati. Netaü ñhànaü vijjatãti. Kacci te bhante, bhagavato vuttavàdino, na ca bhagavantaü abhåtena abbhàcikkhanti. Dhammassa cànudhammaü byàkaronti, na ca koci sahadhammiko vàdànuvàdo gàrayhaü ñhànaü àgacchatã'ti.

Ye te mahàràja, evamàhaüsu: 'samaõo gotamo evamàha: natthi so samaõo và bràhmaõo và yo sabba¤¤u sabbadassàvã aparisesaü ¤àõadassanaü pañijànissati. Netaü ñhànaü vijjati. Na me tena vuttavàdino abbhàcikkhanti ca pana maü te asatà abhutenà'ti.

Atha kho ràjà pasenadi kosalo vióåóabhaü1 senàpatiü àmantesi: 'ko nu khojja2 senàpati, imaü kathàvatthuü 3 ràjantepure abbhudàhàsãti? 'Sa¤jayo mahàràja, bràhmaõo àkàsagotto'ti.

Atha kho ràjà pasenadi kosalo a¤¤ataraü purisaü àmantesi,'ehi tvaü amho purisa, mama vacanena sa¤jayaü bràhmaõaü àkàsagottaü àmantesi. Ràjà taü4 bhante, pasenadi kosalo àmantetã'ti. Evaü devàti kho so puriso ra¤¤o pasenadissa kosalassa pañissutvà yena sa¤jayo bràhmaõo àkàsagotto tenupasaïkami, upasaïkamitvà sa¤jayaü bràhmaõaü àkàsagottaü etadavoca: 'ràjà taü bhante, pasenadi kosalo àmantetã'ti.

Atha kho ràjà pasenadi kosalo bhagavantaü etadavoca: siyà nu kho bhante, bhagavatà a¤¤adeva ki¤ci sandhàya vàcà bhàsità5, ta¤ca jano a¤¤athà vipaccàgaccheyyàti?6.

Abhijànàmi mahàràja vàcaü bhàsitàti7.

-------------------------

1. Viñañåbhaü-machasaü 2. Ko nu kho-machasaü,syà [PTS] 3. Kathàvatthu-sãmu 4. Ràjà te-[PTS] 5. Sandhàya bhàsitaü-machasaü,syà, [PTS] 6. Paccàgaccheyya-machaü,syà,[PTS] 7. Abhijànàmi mahàràja vàcaü bhàsitàti. Machasaü,syà,[PTS] ånaü.

[BJT Page 566] [\x 566/]

Yathà kathampana bhante, bhagavà abhijànàti vàcaü bhàsitàti?1.

Evaü kho ahaü mahàràja, abhijànàmi vàcaü bhàsità1 'natthi so samaõo và bràhmaõo và, [PTS Page 128] [\q 128/] yo sakideva sabbaü ¤assati, sabbaü dakkhiti, netaü ñhànaü vijjatã'ti.

Heturåpaü bhante, bhagavà àha saheturåpaü bhante bhagavà àha:'natthi so samaõo và bràhmaõo và,yo sakideva sabbaü ¤assati, sabbaü dakkhiti, netaü ñhànaü vijjatãti. Cattàro me bhante, vaõõà: khattiyà bràhmaõà vessà suddà. Imesaü nu kho bhante, catunnaü vaõõànaü siyà viseso, siyà nànàkaraõa'nti?

Cattàro 'me mahàràja, vaõõà. Khattiyà bràhmaõà vessà suddà. Imesaü kho mahàràja, catunnaü vaõõànaü dve vaõõà aggamakkhàyanti, khattiyà ca bràhmaõà ca. Yadidaü abhivàdanapaccuññhànaa¤jalikammasàmicãkammànanti2.

Nàhaü bhante, bhagavantaü diññhadhammikaü pucchàmi, samparàyikàhaü bhante, bhagavantaü pucchàmi. Cattàro me bhante, vaõõà: khattiyà bràhmaõà vessà suddà. Imesaü nu kho bhante, catunnaü vaõõànaü siyà viseso, siyà nànàkaraõanti?

Pa¤cimàni mahàràja, padhàniyaïgàni. Katamàni pa¤ca? Idha mahàràja, bhikkhå saddho hoti, saddahati tathàgatassa bodhiü: 'itipi so bhagavà arahaü sammàsambuddho vijjàcaraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasàrathi satthà devamanussànaü buddho bhagavà'ti. Appàbàdho hoti appàtaïko samavepàkiniyà gahaõiyà samannàgato nàtisãtàya nàccuõhàya majjhimàya padhànakkhamàya asañho hoti amàyàvã yathàbhåtaü attànaü àvãkattà satthari và vi¤¤åsu và sabrahmacàrãsu. âraddhaviriyo viharati akusalànaü dhammànaü pahànàya kusalànaü dhammànaü upasampadàya thàmavà daëhaparakkamo anikkhittadhåro kusalesu dhammesu. Pa¤¤avà hoti udayatthagàminiyà pa¤¤àya samannàgato ariyàya nibbedhikàya sammàdukkhakkhayagàminiyà imàni kho mahàràja, pa¤ca padhàniyaïgàni. Cattàrome mahàràja, vaõõà: khattiyà bràhmaõà vessà suddà. Te cassu imehi pa¤cahi padhàniyaïgehi samannàgatà, taü nesaü3 cassa dãgharattaü hitàya sukhàyàti.

Cattàro me bhante vaõõà: khattiyà bràhmaõà vessà [PTS Page 129] [\q 129/] suddà,te cassu imehi pa¤cahi padhàniyaïgehi samannàgatà ettha pana nesaü bhante, siyà viseso siyà nànàkaraõanti?.

--------------------------

1. Vacà bhàsità-sãmu. 2. Sàmãcikammànãti-machasaü ,sàmicikammanti-syà,[PTS] 3. ]Ettha pana nesaü-machasaü

[BJT Page 568] [\x 568/]

Ettha kho pana nesàhaü mahàràja, padhànavemattataü1 vadàmi. Seyyathàpassu2 mahàràja, dve hatthidammà và assadammà và godammà và sudantà suvinãtà, dve hatthidammà và assadammà và godammà và adantà avinãtà. Taü kiü ma¤¤asi mahàràja, ye te dve hatthidammà và assadammà và godammà và sudantà suvinãtà, api nu te dantàva dantakàraõaü gaccheyyuü. Dantàva dantabhåmiü sampàpuõeyyunti?

Evaü bhante.

Ye pana te dve hatthidammà và assadammà và godammà và adantà avinãtà, api nu te adantàva dantakàraõaü gaccheyyuü. Adantàva dantabhåmiü sampàpuõeyyuü seyyathàpi te dve hatthidammà và assadammà và godammà và sudantà suvinãtàti?

Nohetaü bhante.

Evameva kho mahàràja, yaütaü saddhena pattabbaü appàbàdhena asañhena amàyàvinà àraddhaviriyena pa¤¤avatà, taü vata assaddho bavhàbàdho sañho màyàvã kusito duppa¤¤o pàpuõissatã'ti netaü ñhànaü vijjatãti.

Heturåpaü bhante, bhagavà àha. Saheturåpaü bhante bhagavà àha. Cattàro me bhante, vaõõà: khattiyà bràhmaõà vessà suddà, te cassu imehi pa¤cahi padhàniyaïgehi samannàgatà, te cassu sammappadhànà. Ettha pana nesaü bhante, siyà viseso, siyà nànàkaraõanti.

Ettha kho pana nesàhaü3 mahàràja, na ki¤ci nànàkaraõaü vadàmi, yadidaü vimuttiyà vimuttiü. Seyyathàpi mahàràja, puriso sukkhaü sàkakaññhaü àdàya aggiü abhinibbatteyya, tejo pàtukareyya. Atha aparo puriso sukkhaü sàlakaññhaü [PTS Page 130] [\q 130/] àdàya, aggiü abhinibbatteyya, tejo pàtukareyya. Atha aparo puriso sukkhaü ambakaññhaü àdàya aggiü abhinibbatteyya. Tejo pàtukareyya. Atha aparo puriso sukkhaü udumbarakaññhaü àdàya aggiü abhinibbatteyya tejo pàtukareyya. Taü kiü ma¤¤asi mahàràja, siyà nu kho tesaü aggãnaü nànàdàruto abhinibbattànaü ki¤ci nànàkaraõaü, acciyà và acciü vaõõena và vaõõaü, àbhàya và àbhanti?

No hetaü bhante.

Evameva kho mahàràja, yaü taü tejaü viriyaü nippharati, taü4 padhànàbhinibbattaü5 nàhaü tattha ki¤ci nànàkaraõaü vadàmi yadidaü vimuttiyà vimuttinti.

--------------------------

1. Nànatthaü-sãmu, vemattaü-[PTS 2. ] Seyyathàpissu-machasaü,[PTS] 3. Ettha kho nesàhaü- machasaü,[PTS] 4. Vãriyà nimmathitaü-machasaü 5. Pacchàbhinibbattaü-sãmu.

[BJT Page 570] [\x 570/]

Heturåpaü bhante, bhagavà àha, saheturåpaü bhante, bhagavà àha kiü pana bhante, atthi devàti? Kiü pana tvaü mahàràja? Evaü vadesi: kiü pana bhante, atthi devàti? Yadi và te bhante, devà àgantàro itthattaü, yadi và anàgantàro itthattanti. Ye te mahàràja? Devà sabyàpajjhà te devà àgantàro itthattaü ye te devà abyàpajjhà, te devà anàgantàro itthattanti.

Evaü vutte vióåóabho1 senàpati bhagavantaü etadavoca: 'ye te bhante devà sabyàpajjhà àgantàro itthattaü, te devà ye te devà abyàpajjhà anàgantàro itthattaü te deve tamhà ñhànà càvessanti và pabbàjessanti và'ti.

Atha kho àyasmato ànandassa etadahosi: 'ayaü kho vióåóabho senàpati ra¤¤o pasenadissa kosalassa putto. Ahaü bhagavato putto. Ayaü kho kàloyaü putto puttena manteyyà'ti.

Atha kho àyasmà ànando vióåóabhaü senàpatiü àmantesi: 'tenahi senàpati, taü yevettha pañipucchissàmi. Yathà te khameyya tathà naü byàkareyyàsi. Taü kiü ma¤¤asi senàpati, yàvatà ra¤¤o pasenadissa kosalassa vijitaü, yattha ca ràjà pasenadi kosalo issariyàdhipaccaü rajjaü kàreti. Pahoti tattha ràjà pasenadi kosalo samaõaü và bràhmaõaü và pu¤¤avantaü và apu¤¤avantaü và brahmacariyavantaü và abrahmacariyavantaü và tahmà ñhànà càvetuü và pabbàjetuü và'ti?

Yàvatà bho ra¤¤o pasenadissa kosalassa vijitaü, yattha ca ràjà pasenadi kosalo issariyàdhipaccaü [PTS Page 131] [\q 131/] rajjaü kàreti. Pahoti tattha ràjà pasenadi kosalo samaõaü và bràhmaõaü và pu¤¤avantaü và apu¤¤avantaü và brahmacariyavantaü và abrahmacariyavantaü và tamhà ñhànà càvetuü và pabbàjetuü và'ti

Taü kiü ma¤¤asi senàpati, yàvatà ra¤¤o pasenadissa kosalassa avijitaü, yattha ca ràjà pasenadi kosalo issariyàdhipaccaü rajjaü na kàreti. Pahoti tattha ràjà pasenadi kosalo samaõaü và bràhmaõaü và pu¤¤avantaü và apu¤¤avantaü và brahmacariyavantaü và abrahmacariyavantaü và tahmà ñhànà càvetuü và pabbàjetuü và'ti

Yàvatà ra¤¤o pasenadissa kosalassa avijitaü, yattha ca ràjà pasenadissa kosalo issariyàdhipaccaü rajjaü na kàreti.Na tattha pahoti ràjà pasenadi kosalo samaõaü và bràhmaõaü và pu¤¤avantaü và apu¤¤avantaü và brahmacariyavantaü và abrahmacariyavantaü và tahmà ñhànà càvetuü và pabbàjetuü và'ti

Taü kiü ma¤¤asi senàpati, sutà te devà tàvatiüsàti?

Evaü bho, sutaü me devà tàvatiüsà. Idhàpi bhotà ra¤¤à pasenadinà kosalena sutà devà tàvatiüsà'ti.

--------------------------

1. Viñañåbho-machasaü.

[BJT Page 572] [\x 572/]

Taü kiü ma¤¤asi senàpati, pahoti ràjà pasenadi kosalo deve tàvatiüse tamhà ñhànà càvetuü và pabbàjetuü vàti?

Dassanàyapi bho ràjà pasenadi kosalo deve tàvatiüse nappahoti. Kuto pana tamhà ñhànà càvessati và pabbàjessati và'ti.

Evameva kho senàpati. Ye te devà sabyàpajjhà àgantàro itthattaü te devà, ye te devà abyàpajjhà anàgantàro itthattaü, te devà dassanàyapi nappahonti, kuto pana tamhà ñhànà vàcessanti và pabbàjessanti và'ti.

Atha kho ràjà pasenadi kosalo bhagavantaü etadavoca: 'ko nàmo ayaü bhante bhikkhåti?

ânando nàma mahàràjàti.

ânando vata bho ànandaråpo vata bho. Heturåpaü [PTS Page 132] [\q 132/] bhante àyasmà ànando àha. Saheturåpaü bhante, àyasmà ànando àha.

Kiü pana bhante, atthi brahmàti?

Kiü pana tvaü mahàràja evaü vadesi: kiü pana bhante, atthi brahmàti?

Yadi và so bhante, brahmà àgantà itthattaü. Yadi và anàgantà itthattanti.

Yo so mahàràjà brahmà sabyàpajjho,so brahmà àgantà itthattaü, yo so brahmà abyàpajjho so brahmà anàgantà itthattanti.

Atha kho a¤¤ataro puriso ràjànaü pasenadiü kosalaü etadavoca: 'sa¤jayo mahàràja, bràhmaõo àkàsagotto àgato'ti.

Atha kho ràjà pasenadi kosalo sa¤jayaü bràhmaõaü àkàsagottaü etadavoca: 'ko nu kho bràhmaõa, imaü kathàvatthuü ràjantepure abbhudàhàsãti?

'Vióåóabho mahàràja, senàpatã'ti. Vióåóabho senàpati evamàha: sa¤jayo mahàràja, bràhmaõo àkàsagotto'ti.

Atha kho a¤¤ataro puriso ràjànaü pasenadiü kosalaü etadavoca. Yànakàlo mahàràjàti. Atha kho ràjà pasenadi kosalo bhagavantaü etadavoca: sabba¤¤åtaü mayaü bhante bhagavantaü apucchimhà sabba¤¤åtaü bhagavà vyàkàsi. Ta¤ca panamhàkaü ruccati ceva khamati ca, tena camhà attamanà càtuvaõõiü suddhiü1 mayaü bhante, bhagavantaü apucchimhà càtuvaõõiü suddhiü bhagavà vyàkàsi ta¤ca panamhàkaü ruccati. Ceva khamati ca. Tena camhà attamanà adhideve mayaü

--------------------------

1. Càtuvaõõisuddhiü-machasaü.

[BJT Page 574] [\x 574/]

Bhante, bhagavantaü apucchimhà, adhideve bhagavà vyàkàyi. Ta¤ca panamhàkaü ruccati ceva khamati ca. Tena camhà attamanà. Adhibrahmànaü mayaü bhante, bhagavantaü apucchimhà, adhibrahmànaü bhagavà vyàkàsi. Ta¤ca panamhàkaü ruccati ceva khamati ca, tena camhà attamanà. Yaü yadeva ca pana maya bhante, bhagavantaü apucchimhà tantadeva bhagavà vyàkàsi. Ta¤ca panamhàkaü ruccati ceva khamati ca, tena camhà attamanà handa [PTS Page 133] [\q 133/] cadàni mayaü bhante, gacchàma bahukiccà mayaü bahukaraõãyàti.

Yassadàni tvaü mahàràja, kàlaü ma¤¤asiti.

Atha kho ràjà pasenadi kosalo bhagavato bhàsitaü abhinanditvà anumoditvà uññhàyàsanà bhagavantaü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà pakkàmãti.

Kaõõakatthala suttaü dasamaü.

Ràjavaggo catuttho

Tassa vaggassa uddànaü.
Ghañãkàro raññhapàlo makhàdevo madhuriyaü,
Bodhi aïgilimàlo ca piyajàtaü bàhitikaü,
Dhammacetiya suttaü ca dasamaü kaõõakatthalaü.